Узбекистон республикаси олий ва урта
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4 KIRISH Barcha yetishtirilgan hosilni saqlash va undan to`g`ri foydalanish hozirgi kunda xalq xo`jaligi oldida turgan asosiy vazifalardan biri bo`lib hisoblanadi. Boshoqli dondan olinadigan oziq-ovqat mahsulotlari (non, yorma, makaron va boshqalar) inson hayoti uchun zarur bo`lgan muhim iste`mol mahsulotlarini tashkil qiladi. Bundan tashqari boshoqli, dukkakli va moyli o`simliklarning doni va urug`i inson hayotida juda katta rol’ o`ynaydi. Dunyoda oziq-ovqat iste`moli bo`yicha tekshirishlar shuni ko`rsatadiki, 50% oqsil moddalari, 70% uglevodlar va 15% yog` moddalari don va urug`lardan olinadi. Don mahsulotlari etishtirishning mavsumiyligi sababli yil bo`yi ulardan turli maqsadlarda foydalanish uchun saqlash zaruriyati tug`iladi. Jaxon miqyosida ko`p asrli tajriba shuni ko`rsatadiki, donni saqlash katta va murakkab ish. YEr yuzida don va dondan olingan mahsulotlarning yetishmasligiga qaramasdan, ularning ancha qismi saqlash davrida nobud bo`ladi va natijada kishilar talabini qondirishgacha yetib bormaydi. FAO (Oziq-ovqat va qishloq xo`jaligi bo`yicha butunolam tashkiloti) ning ko`rsatkichi bo`yicha saqlash mobaynida har xil sabablarga ko`ra don mahsulotlari massasining kamayishi 10...15 % ni tashkil qilib, bunda saqlanayotgan mahsulotlar sifati xiyla pasayadi. Yuqorida ko`rsatilgan tsifrlar O`RTAcha bo`lib, ko`pgina davlatlarda bu ko`rsatkichlar boshqacha shaklni nomoyon qiladi. Masalan, ko`pgina Afrika qit`asi, janubiy - sharqiy Osiyo regioni mamlakatlarida donning isrofi 30% va undan yuqoriroqni tashkil qiladi. Salqin klimatli, yetarli texnik bazaga hamda malakali muxandis xodimlarga ega bo`lgan davlatlarda esa don mahsulotlari isrofi 1....5% ni tashkil qiladi. Bizning davlatimizda har don va boshqa shu guruhga kirgan mahsulotlarni saqlashda isrofgarchilikni bartaraf qilishga imkon beradigan vositalar mavjud. Saqlash jarayonida progressiv texnologiyani qo`llash, ishlab chiqarishni malakali xodimlar bilan ta`minlash, kerakli ximikatlardan foydalanish shular jumlasidandir. "Don va don mahsulotlarini saqlash texnologiyasi" kursi nafakat texnologik fanlar, balki texniko-iqtisodiy fanlar jumlasiga har kiradi. Uning asosiy maqsadi - donni va undan olingan mahsulotlar (un, yorma va omixta em)ni saqlashda hamda xalq xo`jaligining muhim vazifalaridan biri bo`lmish don resurslarini oshirishda kelajak mutaxassislarga yordam berishdan iborat. |