40
adam, yaxud cürbəcür dirəklərin olubolmadığına diqqət yetirin. Əks halda,
videoayırıcının okulyarına (optik cihazlarda göz önündəki şüşə) baxan za man
görmədiyiniz əngəllə toqquşa bilərsiniz.
Təcrübəli operatorların məhz bu səbəbdən teztez orabura boylanıb ətrafa
göz yetirmək, yanyörədə nə baş verdiyini görmək və bir gözünü video ayı
rıcının okulyarından ayırmayaraq, o biri gözünü yummaöğa çalışmaq vər diş ləri
var.
Yeriyərək, xüsusən də teztez addımlarkən, kamera həmişə silkələnir. Ka
meranın belə “hoppanıbdüşməsi”nə bəzən fikir verməmək də olar. Dərətəpə
yerlərdən, adamların sıx toplaşdığı kütlənin içində, yaxud meşə kolluqlarını
yarayara keçərkən, bu cür silkələnmə dramatik effekt də yarada bilər. Ancaq
çəkiliş binanın içərisində gedirsə, bu, işə çox mane olacaq. Kameranızda ikinci
operatora kabel uzandığı hallarda da (məsələn, həmin operator elektrik bata
reyalarını, səs aparatlarını, videomaqnitafon, yaxud işıq avadanlığını daşıya bi
lir) cəld hərəkət üçün çətinlik törənir. Ancaq digər tərəfdən, xüsusən yanı nız
dakı adam, heç olmasa, yolunuzdakı maneələrdən sizi xəbərdar edəcək.
Avtomobildən çəkiliş
Avtomobildən çəkiliş apararkən, bir neçə məqamı heç cür yaddan çıxarmaq
olmaz. İmkan daxilində, ən yaxşısı odur ki, kameranı əlində saxlayıb, çəkilişi
açıq pəncərədən aparasınız. Obyektivi, ya da kameranı çaşıb şüşəyə, yaxud av
tomobilin gövdəsinə söykəməyin, çünki maşın silkələndiyindən aparat harasa
toxunub zədələnə bilər, görüntünün özü isə yayğın alına bilər. Kirli, yağış lə
kəsi qalan tozlu və ya əlvan çalarlı şüşələr, xüsusən üzərinə düşən günəş şüası,
görüntünün keyfiyyətini xeyli pisləşdirir. Bu zaman görüntü azkontrastlı, fi
kussuz, yayğın, pozuq rəngli alınar və bütün bunlar başqa kadrların yanında
açıqca bilinir.
Çəkilişin seyriçidə doğurduğu təəssürat avtomobilin vəziyyətindən də ası
lıdır (şəkil 35). Üzünüzü hərəkət istiqamətinə tutub çəkiliş aparsanız, baxış
sahəsində peyda olan obyektlər ka
meraya doğru üzbəüz hərəkət edəcək
və yaxınlaşdıqca daha dəqiq və ay
dın seziləcək. Deməli, bu çox təsirli
çəkiliş nöqtəsidir və daim seyrçi ma
rağını təmin edir. Ancaq hərəkət yö
nünə əks istiqamətdə çəkiliş apar
sanız, kadra düşən hər şey uzaqlaşıb
gözdən itdiyi üçün seyrçi marağı
aza lacaq. Obyekt elə təzəcə kadrda
görünəndə sürətlə kiçildiyindən onu
Şəkil 35. Avtomobilin daxilində,
ön şüşəsinin arxasından çəkiliş
41
əməllibaşlı sezmək olmur. Uzaqlaşıb geridə qalan obyektləri yan şüşədən
çəkmək yaxşıdır, ancaq bu da var ki, yaxınlıqda yerləşən hər şey həddən çox
sürətlə ekrana girərək əslində sezilməyəcək!
Hərəkətdə olan avtomobilin içindəki adamı çəkmək üçün ayrıca məharət
lazım gələ bilər! Sürücünü əks etdirən kifayət qədər geniş kadr çəkməkdən ötrü
genişbucaqlı (qısafokuslu) obyektiv gərəkdir. Kameranı əlində saxlayan ope
ratorun tipik vəziyyətləri bu cürdür: sürücünün yanındakı oturacaqda, adətən,
sərnişinlərin ayağını qoyduğu yerdə və ya arxa oturacaqdan qabağa əyilərək.
Kameralar boltlu kronşteynlə, yaxud xüsusi rezin məməciklə çöl tərəfdən
maşına bənd edilə bilər.
§8. Əsas çəkiliş prinsipləri
Praktik şərait
Effektli çəkiliş üçün hər hansı mütləq “qayda” mövcud deyil. Doğrudan da,
əgər kadrları hədsiz dərəcədə “düzgün” montaj edirsinizsə, nəticədə işiniz çox
yeyin və qurama görünə bilər; ancaq heç şübhəsiz ki, bəzi vəziyyətlərdən
qaçmaq lazımdır.
Çəkiliş. Qrafiki sıx olanda, durub dayanaraq hər bir kadrın kompozisiyasını
sınaqdan keçirməyə sadəcə vaxt qalmır. Çox tez qərar çıxarmaq lazım gəlir.
Ancaq kompozisiyanın əsaslarına yiyələnsəniz, nəyə diqqət yetirməyi və nəyə
can atmağı, eləcə də maksimum effektli kadrı necə qurmağı biləcəksiniz. Çə
kiliş kadrlarının nədən uğursuz alınmasının səbəbini bircə dəfə anlamaq ki
fayətdir ki, bütün qalan hallarda o səhvi təkrar etməyəsiniz. Artıq instinktiv
olaraq həmin səhvdən qaçacaqsınız. Hər hansı rəssam əşyaları fikirləşdiyi kimi,
kətan üzərində yerləşdirə bilər. Videooperatorisə adətən, onun iradəsindən asılı
olmayan şəraitlə kifayətlənməli olur. Ancaq bu, heç də o demək deyildir ki,
seyrçinin nə görəcəyini heç cür nəzarətdə saxlaya bilməzsiniz. Siz çox yolla
çəkiliş nöqtəsini diqqətlə seçməklə, müxtəlif görmə bucağı olan obyektivlərdən
faydalanmaqla, eləcə də müxtəlif kadrqurma üsulları ilə, yəni çəkilən obyekti
kadr çəkilişinə salmaqla həmin kadrın cəlbedici görünməsinə nail ola bilər
siniz. Üstəlik, çəkiliş obyektlərinin yerlərini qarşılıqlı olaraq dəyişmək imkanı
görüntünün daha da yaxşılaşdırılması üçün növbəti ehtiyat yoldur.
Planların seçilməsi
Bir və ya eyni zamanda bir neçə kamerada çəkməyinizdən asılı olmayaraq,
görüntü fraqmentlərinin uyumlu ardıcıllığına nail olmalısınız. Yalnız belə ar
dıcıllıq düşünülmüş görüntü təəssüratı yaradır. Ancaq bu, özözünə baş vermir,
ən pisi odur ki, bir sıra ayrıayrı, həm də rabitəsiz “gözəl kadrlar” çəkib,
onların ekranda necə uzlaşdırıldığını düşünməyəsən. Nəticədə, birbiri ilə heç
bir şə kildə birləşdirilməyən fraqmentlər yığını alına bilər. Etibarlı nəticələr əldə
42
etmək üçün əvvəlcə özünüzdən ötrü nəyi, necə göstərmək istədiyinizi gös
tərmək vacibdir. Daha sonra hazırladığınız plana uyğun olaraq hərəkət edin.
İnandırıcı planlar
Videoistehsal – təkcə gözəl planlar çəkmək deyil, həm də konkret vəziyyəti
göstərmək üçün münasib və zəruri sayılan planların çəkilişidir. Hərdən elə ola
bilər ki, hətta tam bilərəkdən, filmə ətürpərdici və biabırçı bir kadr artırmaq
lazım gəlsin. Çünki yalnız bu yolla reallıqla toqquşmanın sarsıntısı yaşana bilər.
Rəngli çəkiliş hər hansı materialı çox asanlıqla vizual baxımdan cəlbedici gös
tərməyə qadirdir. Üfunətli tullantıları əks etdirən səhnə qürub şəfəqlərinə bü rün
müş “maraqlı fakturası və rəng keçidləri olan gözəl mənzərəyə” çevrilə bi lər.
Düzgün seçilmiş plan sırası çəkiliş obyektinin sadəcə nümayişində daha
çox şey deməkdir. Seçərək bəlli ardıcıllıqla düzdüyünüz görüntülər sizin baxış
bucağınızı – vəziyyəti necə anladığınızı və məhz nəyi çatdırmaq istədiyinizi
bildirir. Çəkilişin mənası da, məhz, bundan ibarətdir. Sanki seyrçi ilə yanyana
durub, onun baxışlarını yönəldir, bu və ya digər lövhəni necə anlamağı ona
izah edirsiniz. Seyrçilərə hayküylü bazar meydanını göstərərkən, elə bil onlara
təklif edirsiniz: “Hər şeyə yaxşıyaxşı baxın, bəlkə siz də nə isə almaq istə
yirsiniz”. Ancaq bundan qatqat daha çox seyrçilərin diqqətini gördüyü
mənzərənin ayrıayrı aspektlərinə cəlb etməniz lazım gəlir. Və bu planları bəlli
ardıcıllıqla seçib yerləşdirməklə, onların diqqətini vurğulamaq istədiyiniz vacib
məqama yönəldə bilərsiniz: “Baxın görün, bir obyektin o birindən fərqi nədir,
bu düşündürücü ayrıntılara diqqət yetirin”. Və yaxud, “görün, bu qadın onun
söz lərinə necə reaksiya verir”. Bu qadının nə etdiyinə fikir verin, diqqətlə baxın
görün, necə edir.
Yüklənmiş plan
Seyrçilərin diqqətini görüntünün bəlli məqamlarına cəlb edə bilməsəniz,
çox güman ki, onlar sizə gərək olan səhnəyə yox, başqa kadrlara baxacaq, ya
da darıxadarıxa qalacaq. Seyrçi bir şeyin üzərinə fikrini cəmləşdirə bil mir,
bütün kadrlara bir yerdə baxmağa da fürsət tapmır və gördükləri anla şılmaz
qalır. Bəlkə də belə çəkilişlə – “Nə gözəl rəngarənglik!”, yaxud “Ne cə də
nəhəng kolleksiyadır!” demək istəyirsiniz, ancaq seyrçi elə qənaətə gə lə bi lər
ki, o, heç nəyi görmədi, çünki bircə əşyanı da gərəyincə izləməyə ma cal tapmır.
Göstərilən obyekti ayrıca əks etdirəndə, kadrlar çox vaxt qatqat alı nır. Bunun
üçün aşağıdakılardan faydalanmaq olar:
• obyektə bir az da yaxınlaşmaq (iri plan);
• rakurs – çəkiliş yönünü dəyişmək;
• yalnız əsas çəkiliş obyektini fokusda saxlamaq üçün dərin kəskinlikdən
qaçmaq (kəskinliyi azaltmaq);
Dostları ilə paylaş: |