Azərbaycan
Yüklə 5,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diaqram 6-8 Ġstehlak kvintilləri üzrə səhiyyə xidmətlərinin güman edilən keyfiyyəti
- A. Maliyyə cəhətdən müdafiə və səhiyyəyə nağd ödəniĢlər 6.23 Səhiyyə sisteminin vəzifələri, bir qayda olaraq, bundan əvvəlki bölmənin mövzusu olan
- Kvintill ə r üzr ə s ə hiyy ə xidm ə tl ə
- HaĢiyə 6.2: ġX-nin ölçülməsi: Azərbaycanda səhiyyəyə nağd ödəniĢlər nə dərəcədə yüksəkdir
- Nəticədə, Azərbaycanda səhiyyəyə nağd ödəniĢlərin qiymətləndirmələri üzrə sorğular arasında nəzərəçarpan fərq vardır.
101 Diaqram 6-8 Ġstehlak kvintilləri üzrə səhiyyə xidmətlərinin güman edilən keyfiyyəti 6.22 Ümumiyyətlə, Azərbaycanda varlılarla yoxsullar arasında səhiyyə göstəricilərində əhəmiyyətli bərabərsizlik mövcuddur. ―Sağlamlığın bərpası funksiyasında‖ rol oynayan faktorlar mürəkkəbdir, lakin faktlar göstərir ki, bu bərabərsizliyin mühüm komponenti xidmətdən istifadə sahəsindəki fərqlər və buna səbəb olan maliyyə cəhətdən çıxıĢ imkanları üzrə təsəvvürlərlə əlaqələndirilə bilər. Xidmətlərdən istifadə meylinin daha az rol oynadığı görünür. Məmnunluq və xidmətlərin güman edilən keyfiyyəti kimi digər faktorlar nəzərəçarpacaq bərabərsizliyi əks etdirmir. Azərbaycanda səhiyyə sektoru islahatları həyata keçirildikcə bu göstəricilərin monitorinqinin davam etdirilməsi vacibdir. A. Maliyyə cəhətdən müdafiə və səhiyyəyə nağd ödəniĢlər 6.23 Səhiyyə sisteminin vəzifələri, bir qayda olaraq, bundan əvvəlki bölmənin mövzusu olan səhiyyənin inkişaf etdirilməsinə yönəlmişdirsə, digər mühüm vəzifə maliyyə müdafiəsidir. Səhiyyəyə ehtiyac çox vaxt proqnozlaĢdırıla bilmir və xərc tələb edir, dövlət siyasəti isə bu qeyri- müəyyənlik fonunda ev təsərrüfatlarının rifahının yaxĢılaĢdırılması baxımından potensial olaraq mühüm rola oynamalıdır. Təəssüf ki, o, çox vaxt bu potensialı doğrultmur. Bu bölmədə Azərbaycanda səhiyyə sahəsində xüsusilə yoxsullar üçün maliyyə müdafiəsinin təmin edilməsi təcrübəsi araĢdırılır. 6.24 Maliyyə müdafiəsinin vurğulanmasının əsas səbəbi ondan ibarətdir ki, səhiyyə xərcləri ev təsərrüfatlarının istehlak səbətindəki digər şeylərdən keyfiyyətcə fərqlənir. Bu ona görədir ki, xərclər çox vaxt könüllü olmur (məsələn, sağlamlığa dəyən arzuolunmaz zədə üzündən meydana 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 1 2 3 4 5 % Kvintill ə r üzr ə s ə hiyy ə xidm ə tl ə rinin güman edil ə n keyfiyy ə ti Yaxşı Orta Pis M ə nb ə : YSQS 102 gəlirsə) və ev təsərrüfatlarının rifahının yaxĢılaĢdırılması baxımından digər Ģeylərin alınması ilə eyni səviyyədə tutula bilməz. Yüksək səhiyyə xərcləri çəkməyə məcbur olmuĢ ev təsərrüfatı qida və sığınacaq kimi zəruri ehtiyacların ödənilməsi üçün bu vəsaitlərdən məhrum olur. Həmçinin, səhiyyə xərcləri ilə bağlı qeyri-müəyyənlik və mümkün yüksək xərc onları əvvəlcədən ödəniĢ və riskin bölüĢdürülməsi kimi razılıqlara getməyə vadar edir. Bütün bu səbəblərdən səhiyyəyə yüksək nağd ödəniĢlərin daha çox arzuolunan əvəzedicisi sağlamlığa dəyən zərbələrdən maliyyə müdafiəsini təmin edən əvvəlcədən ödəniĢ mexanizmidir (ya ümumi vergilər, ya da sığorta ödəniĢləri sxemi vasitəsilə). Bir çox ölkələrdə buna nail olunsa da Azərbaycanda olunmamıĢdır. 6.25 Səhiyyədə maliyyə müdafiəsinin qiymətləndirilməsinin əsas göstəricisi nağd ödənişlərdir (ŞX) və Azərbaycanda bunlar istənilən ölçü üzrə xeyli yüksəkdir. Müxtəlif sorğuların qiymətləndirmələri bir-birindən fərqlənsə də (baxın: HaĢiyə 6.2), onların həcmi həm ev təsərrüfatlarının ümumi istehlakında malik olduqları pay (təqribən 10 faiz), həm də beynəlxalq standartlar baxımından əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir. YSQS-nin nəticələri digər məlumatlarla birlikdə göstərir ki, 2008-ci ildə Azərbaycanda ġX-lər ümumi səhiyyə xərclərinin 73 faizini təĢkil etmiĢdir, bu da mövcud ən son beynəlxalq məlumatlara görə, 53 Avropa ölkəsi arasında (Gürcüstan və Tacikistandan sonra) üçüncü ən yüksək göstəricidir 27 6.26 HaĢiyə 6.2: ġX-nin ölçülməsi: Azərbaycanda səhiyyəyə nağd ödəniĢlər nə dərəcədə yüksəkdir? Ev təsərrüfatları müayinələri vasitəsilə səhiyyə xidmətlərindən istifadə və nağd ödəniĢlərin qiymətləndirilməsi çətin ola bilər. Ümumi yanaĢma, adətən keçən ay kimi müəyyən zaman çərçivəsi ilə məhdudlaĢmaqla, Ģəxslərdən səhiyyə müəssisəsinə sonuncu dəfə müraciətini soruĢmaqdır. Lakin xüsusilə ciddi və/və ya xroniki xəstəliyə tutulmuĢ Ģəxslər bu müddət ərzində bir neçə dəfə və adətən, birdən çox səhiyyə müəssisəsinə müraciət edə bilər. Bu halda sorğunun nəticələri həm istifadəni, həm də xərcləri olduğundan aĢağı qiymətləndirə bilər. Bundan əlavə, xəstəxanaya götürülmə kimi tez-tez təkrarlanmayan hadisələr nisbətən uzun xatırlama dövrləri ilə daha asanlıqla əhatə olunur, halbuki dərman alıĢı və klinikaya müraciət kimi daha ―müntəzəm‖ hadisələr yada salma xətasının azaldılması üçün nisbətən qısa müddətli dövrdə daha yaxĢı həll edilir. Bu səbəblərdən səhiyyə modullarının hazırlanması üzrə göstəriĢlər xidmət növündən asılı olaraq, bütün müraciətlərin və müxtəlif xatırlama dövrlərinin (məsələn, ambulator xidmət üçün bir ay, stasionar xidmət üçün isə 12 ay) əhatə olunmasını tövsiyə edir (Qertler və baĢqaları). Lakin ümumi istehlak xərcləri sorğusu çərçivəsində geniĢ səhiyyə modulu mümkün olmaya bilər. Azərbaycanda səhiyyə xərclərinin qiymətləndirilməsi üçün bir sıra müxtəlif sorğu vərəqələrindən istifadə edilmiĢdir. Dövri Ģəkildə həyata keçirilən Ev təsərrüfatı büdcəsinin müayinəsində (EBM) istifadənin dəqiq qiymətləndirilməsi üçün sual mövcud deyildir. Səhiyyə xərcləri üç aylıq xatırlama dövrü ilə əhatə olunur. YSQS-də ambulator xidmətdən istifadənin və müvafiq xərclərin xatırlanması üçün dörd aylıq dövrdən, stasionar xidmət üçün isə 12 aylıq xatırlama dövründən istifadə edilmiĢdir. Digər sorğularda alternativ üsullardan istifadə edilmiĢdir. Nəticədə, Azərbaycanda səhiyyəyə nağd ödəniĢlərin qiymətləndirmələri üzrə sorğular arasında nəzərəçarpan fərq vardır. Ölkə səviyyəsində 6000-dən artıq insan arasında 2004-cü ildə G&G Konsaltinq tərəfindən aparılmıĢ səhiyyə xərcləri üzrə ətraflı sorğu müəyyən etmiĢdir ki, adambaĢına illik ġX təqribən 480000 köhnə Azərbaycan manatı (96 ABġ dolları) təĢkil etmiĢdir ki, bu da 2003-cü il EBM-in nəticəsindən beş dəfəyə qədər yüksəkdir. Dünya Bankının Səhiyyə sektorunda islahatlar layihəsinin seçilmiĢ rayonlarında 2006-cı ildə həyata keçirilmiĢ baza sorğusu (yoxsulluğun ölkə üzrə göstəricidən daha çox olduğu) bu ərazilərdə adambaĢına illik ġX-nin təqribən 274000 köhnə Azərbaycan manatı (65 ABġ dolları) olduğunu müəyyən etmiĢdir ki, bu da həmin ilin EBM-indən iki dəfəyə yaxın yüksəkdir. YSQS 27 ÜST-Avropa Səhiyyə hamı üçün məlumat bazası. Yüklə 5,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|