Az?Rbaycan
Yüklə 6,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rəvayət
465 Çobankərəli Aşıq Cəfər XIX əsrin ikinci yarısında yaşamışdır. Naxçıvanın Şıxmahmud kəndində ömür sürmüş bu el sənətkarı neçə – neçə məclislər yola salmış, şagirdlər yetişdirmişdir. Onun şagirdlərindən Aşıq Fətulla xüsusilə məşhur olmuşdur.
Qızlar durub xan Arazın başında, Eybi yoxdu kirpiyində, qaşında. Həddi – buluq on dörd – on beş yaşında, Sanasan dağların maralı kimi.
Arazın dörd yanı sırsıra buzdu, Kimisi gəlindi, kimisi qızdı. Başına döndüyüm ay ala gözdü, Könlümü eylədin qaralı kimi.
Aşıq Cəfər burda qoydu nişana, Ayrılıq həsrəti kar eylər cana. Sinəmə gəibdi bir neçə xana, Deməsəm, qalaram yaralı kimi.
Novruz bayramı yaxınnaşırdı. Kəndin camahatı 3 ay aranda qalırdı, ilin 9 ayını qoruxda keçirirdi. Kəndimizdən 5 verst aralıda bir yeri "Sarı qamış" qoruğu addandırırdılar. Köçürdülər həmin qoruğa, ona görə də əl – ayaq edirdilər ki, bayramı yola salıb çıxsınnar qoruğa. Hanalar az qalırdı kəsilsin, farmaş, xurcun, bəzən də düz torbası toxuyurdular. Kilim, kəbə, xalı, kimə nə lazımdı onu toxuyurdu. Xurcuna köç dövrü lazım olan yeməyi yığıb salırdılar atın tərkinə, farmaşa ev içini qablıyırdılar, yüklüyürdülər dəvələrə. Kilimi, xalınıdakı salırdılar evlərə, dağda alacığa, çadıra.
466 Kəndimiz Novruz bayramını çox əziz keçirərdi. Yumurta döyüşdürən kim, qodu – qodu oynuyan kim. Kosa bəziyən, od yandıran kim. Nə başını ağrıdım, hərə bir oyun çıxarardı. Qız–gəlin çiyninə səhəngi alıb bulağa gedirdi. Kəndi plovun, halvanın ətri, sacarası iyi bürüyürdü. Qız–gəlin səbirsizliklə günün batmasını gözləyirdi ki, gedib qapıdan qulaq asacaqlar. Bayram ayında kətdə havalar hərdən bir cür olurdu. Gah yağış yağır, gah da gün çıxırdı. Aranlı – dağlı elat camahatı yenə də qoruğa çıxmağa hazırlıx görürdü. Vaxt yetişdi. Dəvələr yühləndi, çıxdılar qoruğa, hərənin özünün yurd yeri var idi. Hərə öz yerinə düşürdü. Elə ki, yığışdılar qoruğa, hərə öz işi ilə məşğul olardı. Qamış yığıb çətəh hörürdülər, alaçığın aşağı tərəfinə tuturdular. Bir ərşin boyda qamışdan nəmi çətəni toxuyurdular, alacığın bir böyründən qurub dalında mis teştlərdə süd sərirdilər. Hərənin özünün nehrəsi, nərəni asmaq üçün çatısı var idi. Südün üzünü tökürdülər nehrəyə çalxalıyırdılar. Yağ hazırlıyırdılar. Sonra isə mis teştlərə töküb yağı yığıb motallara basırdılar. Gündə obada heyvan öldürürdülər. Dərisini bütöv çıxarırdılar. Qız – gəlin həmin dərini ayrana yatırdıb təmiz yuyurdu, tikirdi, sonra isə yağı basdırırdılar içinə. Ayranı da tökərdilər torbuya, suyu süzülərdi, qurut elərdilər. Bəzən də ayranı tökürdülər mis qazanlara, şor qurudub onu da şor motallarına yığırdılar. Qorux çox səfalı yer idi. Hər səhər duranda bənövşənin, nanənin, kəklikotunun qoxusu adamı ruha gətirirdi. Kəndimiz Dəvəçi kəndi idi. Onlar hər vaxt dəvə saxlardılar. Arandan yaylaqlara, yaylaqdan arana dəvə ilə gedərdilər. Qoruxda olan zaman qonşular biri kəndə gedəndə o birisi onun mal – qarasına, evinə – uşağına göz olardı. El dağdan gələndə gəlib qalax qururdular. Üzünü də suvayırdılar ki, qışda islanmasın. Hərənin öz ot yeri var idi. Cavanlar biçər, xorumluyar, taya vurardılar. Qız, gəlin dəvələrə xoman
467 toxuyardı, sinəbənd düzəldərdilər. Qocaları çobanları başına yığıb dəvələrə cahaz tikərdilər. Oysar düzəldərdilər, üstünə dəvə muncuğu, balaca – balaca zınqırov asardılar. Peşəngi həmişə nər çəkərdi. Köç yeriyəndə güllə atılsaydı eşitmək olmazdı. Kənd də çox böyük kənd idi. 1500 ev var idi. Oba dağa gedəndə kəntdə 2–3 nəfər cavan oğlan qalardı, otlağa, kəndə baş çəksin. Elatın qarpız – yemişdən başqa bir əkini olmazdı. Xülasə, oba başladı dağa çıxmağa, farmaslar yükləndi nərlərə. Mal – qara böyürtüsü, qoyun – quzu mələməsi dağı – dərəni bürümüşdü. Bu dəmdə göy kəhərin üstündə başında şabalıdı buxara papax, Koroğlunun bığı kimi eşmə bığ, çiynində üç telli saz bir atlı hərdən atı karvanın qabağına sürür, karvanı yoxluyırdı. Bu atlı kim ola, kim olmaya, həm elin ağsaqqalı, həm də sazlı–sözlü, sinəsi söz xəzinəsi olan aşıq Cəfər. Kənd Çobankərə kəndi idi. Karvan mənzil düşə – düşə gedib çatdı Ağmanqala, gündüzünə karvan əyləndi, dəvələrin yükünü açdılar. Hərə öz çadır yerinə düşdü. Aşıq Cəfər göy nəri xıxlayıb, yükünü açıb on səkkiz tənəfli çadırı açdı. Qardaşları, qayınları çadırı qurdu, həyat yoldaşı Tərlan xanım xurcunu atın belinnən yendirib, çadır qurulana kimi samovarı çıxardı, kömürlə doldurdu, süfrə hazırlamağa başladı. Samovar zümzüməsinə başladı. Tərlan xanım çayını dəmləyib, samovarın dəmkeşinə qoydu. Xurcundan yağ – şor, südlü yuxa, yağlı bozdamac, sacarası çıxarıb süfrüyə düzdü. Aşıq Cəfərin bir sözü iki olmazdı. Obanın ağsaqqallarını, dost, tanışını yığdı süfrənin başına, başladılar şirin
kamlıxla yeməyə.
Obanı çobanyastığının, novruzgülünün, yarpızın, kəklikotunun, nanənin qoxusu bürümüşdü. Keçmə dağın əvəlih qovurmasınnan. Bulaxlarda lilpar yarpağı pöhrə vururdu. Qız – gəlin yığılıb dolma bükərdi. Qayaların dibində quzuqulağını, keçiməməsini yeməklə doymax olmurdu. Nahara göbələk qovurması, üstünnən də kəklikotu çayı, soyuq dəyməsi olana, başı Yüklə 6,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|