Azԥrbaycan VII-IX ԥsrlԥRDԤ
Yüklə 2,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- {1229} 223 (837/838)-cü il
408 Babԥk úԥvval n 10-da 1 [837-ci il sentyabr n 15-dԥ] Buzbara vԥ Divdad n [Ԥbu Sac n] yan nda Bԥrzԥndԥ, Afúinin yan na gԥldi. {1229} 223 (837/838)-cü il 2
Afúinin Babԥk vԥ onun qardaú ilԥ birlikdԥ Mötԥsimin yan na gԥlmԥsi haqq nda deyirlԥr ki, o, Samarraya cümԥ axúam sԥfԥr ay n n 3-dԥ [838-ci il yanvar n 4-dԥ] gecԥ gԥlmiúdir vԥ Afúin Bԥrzԥndi tԥrk edib. Samarraya çatan vaxtadԥk Mötԥsim hԥr gün ona at vԥ fԥxri paltar göndԥrirdi. Habelԥ deyirlԥr ki, Mötԥsim Babԥkin iúindԥn narahat oldu÷una, ona dair yeni xԥbԥrlԥr gԥldiyinԥ, habelԥ ya÷an qardan yollar pis vԥziyyԥtdԥ oldu÷una vԥ digԥr sԥbԥblԥrԥ görԥ, Samarradan Ԥkԥbԥ Xulvanadԥk 3 [yol boyunda] çapar atlar saxlay rd . Hԥr bir fԥrsԥxin baúlan÷ c nda çapar at vԥ xüsusi tԥchizat olan atl var idi ki, Azԥrbaycanla Xulvan aras nda bütün yol boyu mԥnzillԥrindԥ yeni xԥbԥrlԥri birindԥn digԥrinԥ çatd rmaq üçün at çap rd . Onlar ԥl-Marcda 4 yԥhԥrli at haz rlay r vԥ bunlar bir-iki gün minԥndԥn sonra digԥrlԥri ilԥ, ԥl-Marc komandirlԥrinin nökԥrlԥrinin mindiyi atlarla dԥyiúdirirdilԥr. Hԥr bir atl fԥrsԥxin baúlan÷ c nda haz r dururdu. O, [Mötԥsim] da÷lar n baú nda gecԥ-gündüz gözԥtçilԥr qoyub, onlara ԥmr etmiúdi ki, yeni mԥlumat alanda q úq rs nlar; q úq ran adam n yax nl ÷ nda olan baúqa bir adam q úq r ÷ eúidԥndԥ 1 Ԥl-Mԥsudi (Tԥnbih, VIII, sԥh. 353) qeyd edir ki, bԥzilԥri Babԥkin ramazanda, digԥrlԥri isԥ úԥvvalda ԥsir al nd ÷ n söylԥyirlԥr. 2 Hicri 223 (837)-cü il dekabr n 3-dԥ baúlan b 838-ci il noyabr n 23-dԥ bitmiúdir. 3 Xorasanla øsfahan ԥyalԥtlԥri aras nda Niúapur ԥyalԥtinin da÷ hissԥsindԥki Xulvan keçidi. Yaqut, III, 191. 4 Marc ԥl-Qala: Yԥqubinin dediyinԥ görԥ, burada xԥlifԥnin at ilx s var idi. Bu da Xulvan keçidi yax nl ÷ nda gözԥl otla÷ olan bir düzԥnlikdԥ yerlԥúmiúdi. B a x: ibn Xordadbeh. BGA, VI, sԥh. 19; müqayisԥ et: G. le Srange. Sitat gԥtirilԥn ԥsԥri, sԥh. 192.
409 haz rlaú rd : onun q úq ran yoldaú o vaxtadԥk onu qarú lama÷a getmԥzdi ki, o birisi onu yolda qarú las n vԥ burada poçt kisԥsini ondan als n. Belԥliklԥ, Afúinin ordugah nda poçt kisԥsi Samarraya dörd günԥ vԥ ya daha az müddԥtԥ göndԥrilirdi. Afúin Kanatir Xüzeyfԥyԥ çatanda onu Mötԥsimin o÷lu qarú lad . Sonra o, Mötԥsimin yan na qay td vԥ Babԥk ilԥ Samarraya gԥlib çatanda, Babԥki özünün ԥl-Mԥtirԥdԥki 1 qԥsrindԥ yerlԥúdirdi {1230}, gecԥyar s Ԥhmԥd ibn Davud 2 paltar n dԥyiúdirib gԥldi, Babԥki görüb onunla dan úd . Sonra o, Mötԥsimin yan na qay td vԥ Babԥki ona tԥsvir etdi. Bundan bir az keçԥndԥn sonra Mötԥsim ata mindi, ԥl-Xeyran n 3 iki divar aras ndan keçib paltar n dԥyiúmiú halda daxil oldu, ona bax b göz gԥzdirdi, Babԥk isԥ onu tan mad 4 . O biri gün sԥhԥr Mötԥsim iúin [onun iúinԥ] bax lmas na qԥrar verdi [bazar ertԥsi vԥ ya cümԥ axúam idi] 5 . Xalq Darvazas ndan [Bab ԥl- Ammԥ] ԥl-Mԥtrԥyԥdԥk adamlar yerlԥúdirdi, çünki istԥyirdi Babԥki göstԥrsin vԥ camaat onu görsün. Buna görԥ o soruúdu: "Bu [adam ] nԥyԥ mindirib gԥtirmԥk olar? Necԥ etmԥli ki, ham onu görsün?" Xizam (ibn Qalib) belԥ cavab verdi: "Ya Ԥmir ԥl-Möminin! Onu göstԥrmԥk üçün fildԥn yaxú s yoxdur". "Sԥn do÷ru deyirsԥn", - deyԥ, Mötԥsim cavab verdi vԥ ԥmr etdi ki, fil haz rlas nlar. O ԥmr etdi Babԥkin qeydinԥ qals nlar; ona sonradan ipԥk qԥba 6 vԥ girdԥ samur qalansuva 1 geydirdilԥr. O tamamilԥ tԥk idi. 1 Samarran n iki fԥrsԥx cԥnubunda, böyük yol üstündԥ. Yaqut, IV, sԥh. 456. 2 Xԥlifԥ Mötԥsimin vԥziri. 3 Samarrada qԥsr-qala. B a x: Yaqut, II, sԥh. 375. 4 øbn Kԥsir. Ԥl-Bidayԥ, c. XIV, ԥl-Qahirԥ, 1932, sԥh. 284. Qeyd edir ki, Mötԥsim, Babԥk gԥlincԥyԥdԥk poçt yolu ilԥ iki gün yol getdi ki, onu gorsün, lakin Babԥk onu tan mad . 5 Xԥlifԥ Qԥbul saray nda bazar ertԥsi vԥ cümԥ axúam günlԥrindԥ y ÷ ncaq edԥrdi.Ԥl-Yԥqubi. Buldan, VII, sԥh. 259. 6 Q ԥ b a - ԥrԥb dilindԥ dürüst mԥnas mԥlum deyildir. R.Dozi (sԥh. 352- 362) belԥ güman edir ki, bu, qabaqdan düymԥlԥnԥn vԥ arxadan kԥsilԥn xirqԥdir. 410 Mԥhԥmmԥd ibn Ԥbd ül-Malik ԥz-Zԥyyat belԥ demiúdir: Fili adԥti üzrԥ bԥzԥdilԥr! O, Xorasan sultan n gԥtirir! Vԥ filin ayr yerlԥri belԥ bԥzԥnmir! Yaln z tԥk-tԥk hallarda olur belԥ! Ԥl-Mԥtirԥdԥn Xalq Darvazas nadԥk camaat ona baxma÷a ax úm úd . Onu Qԥbul Saray na [Dar ԥl-Ammԥ] Ԥmir ԥl-Mömininin yan na gԥtirdilԥr vԥ cԥllad ça÷ r ld ki, onun ԥl vԥ ayaqlar n kԥssin. Lakin sonra Mötԥsim ԥmr etdi ki, onun ԥvԥzinԥ Babԥkin öz cԥllad n gԥtirsinlԥr, saray adamlar ndan biri Xalq Darvazas ndan ç x b q úq rma÷a baúlad : "Nudnud!" {1231} Babԥkin cԥllad n n ad belԥ idi vԥ o, gԥlincԥyԥdԥk "Nudnud!" ba÷ rt s hԥr yerԥ yay ld . O, Qԥbul Saray na daxil olanda, Ԥmir ԥl-Möminin ona ԥmr etdi, Babԥkin ԥl vԥ ayaqlar n kԥssin. O bunlar kԥsdi, Babԥk y x ld . Bundan sonra Ԥmir ԥl-Möminin ԥmr etdi, onun qarn n y rts nlar vԥ iki nԥfԥrdԥn 2 biri
bunu yerinԥ yetirdi. Sonra o, Babԥkin baú n Xorasana göndԥrdi, bԥdԥnini isԥ Samarrada mԥúhur olan ԥl-Ԥkԥbԥ mԥhԥllԥsindԥ çarm xa çԥkdilԥr. Sonralar Mötԥsim ԥmr etdi ki, Babԥkin qardaú Abdullah ibn ùԥrvin ԥt-Tԥbԥri ilԥ Dar üs-Sԥlamda [sülh úԥhԥri - Ba÷dad] öz nümayԥndԥsi øshaq ibn øbrahimin yan na göndԥrilsin. Ona ԥmr etdi ki, Abdullah n baú n kԥssin, onun qardaú Babԥkԥ verilԥn cԥzalar ona da verilsin, ax rda isԥ onu çarm xa çԥksin. Ԥt-Tԥbԥri onunla ԥl- Baradana çatanda sarayda qald . Babԥkin qardaú Abdullah ondan soruúdu: "Sԥn kimsԥn?" O cavab verdi: "Mԥn Tԥbԥristan hakimi ibn ùԥrvinԥm". Abdullah dedi: "ùükür Allaha ki, mԥnim üçün dehqan 1 Çalman n alt nda geyilԥn zԥrxarad r. øndiki tarbuúa oxúay r. B a x: R.Dozi, sԥh.365-371; EI, II, sԥh. 677. 2 Bu, úübhԥsiz, birinci olaraq ça÷ r lan cԥllad vԥ Nudnudu göstԥrir. Ԥl- Mԥsudi (Muruc, VII, sԥh. 129-130) Babԥkin ölümünü baúqa úԥkildԥ tԥsvir edir. Babԥkin mԥnԥvi dözümü haqq ndak maraql tԥfԥrrüat üçün b a x: Al-Tanukhi. Niswar, ed and transl, I921,p. 75.
Yüklə 2,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|