•
Bütün türkl
ərin tərcümanı
~
213
~
•
Avropanın yalnız parlaq cəhətlərini deyil, çürük hallarını
da bilm
ək
zəruridir, zamanımızın rəhbəri, xocası deyilmi, ya?
(«Ədəbiyyat çirkabları»).
•
Ədəbiyyat ağıl, fikir, fəhm, bilik və ibrət xəzinəsidir. Belə
bir x
əzinəyə malik olmaq üçün çalışmaq və qeyrət lazımdır.
Ədəbiyyatsız bir qövm çılpaq adama bənzəyər, çılpaqlıq isə xoş hal
deyildir («Ədəbi bəsirət»).
• Ara-
sıra kitab nəşr olunan şəhərlərdən biri Bakıdır. Bu
şəhərin mühərrirlərindən Sultan Məcid bəy Qənizadə ilə Nəriman
N
ərimanovun milli ədəbiyyatın inkişafı naminə çox çalışdıqları
şükranlıqla görülməkdədir («Ədəbi bəsirət»).
•
«Dağılan tifaq» Qafqaz türk şivəsində yazılmış bir
komediyadır. Əbdurrahim bəy Haqverdiyevin əsəri
olan bu risalə
çox ibr
ətlidir. Qafqazda bir neçə dəfə teatrda oynanılıb, çox təsirli
olmuşdur («Ədəbi bəsirət»).
• H
ər bir kitab və risalə milli xəzinəyə maldır: həm də
qızıldan daha qiymətli, daha mühüm maldır («Rəşid Əfəndinin
«Mirat»ı»).
•
…kitab bazarında, ədəbiyyat və maarif meydanında hər
nec
ə bir əsər görünsə, nəzər yetirib,
diqqət edib mühərririnə və
naşirinə təşəkkür etmək insanlığın borcudur («Rəşid Əfəndinin
«Mirat»ı»).
• …ortaq dil
ə sahib olsaydıq… bağrı yanıq, gözü yaşlı,
sözl
əri atəşli Tukay (böyük tatar şairi Abdulla Tukay nəzərdə
tutulur – T.A.) h
ər yerdə tanınardı (məqalə 1913-cü ildə qələmə
alınmışdır), çünki şair Tukayev həqiqətən milli şair, tam mənası ilə
türk oğlu idi… yazıları, şeirləri söz yığını və qafiyə uydurması
•
Bütün türkl
ərin tərcümanı
~
215
~
hüquqlar çox böyükdür. Ən çox izin verən Qoşma Amerika
Cümhuriyy
əti (ABŞ – T.A.) iş dalınca gələn Çin mühacirlərini
d
ənizə atmaq istəyir («İslam ölkəsinin məişəti»).
• Uc
a Osmanlı hökumətinin
verdiyi hüquqlardan bolqarlar,
rumlar, erm
ənilər, yəhudilər minnətdarlıqla istifadə edirlər. Bütün
sah
ələrdə çalışır, rahatlıqlarını təmin edirlər. Yalnız bizim
müs
əlmanlar bundan şanları və haqları olan dərəcədə istifadə
etmirl
ər, küçə boyu səyahətimdə ilk nəzərimi çəkən də bu idi…
(«İslam ölkəsinin məişəti»).
• …Qafqaza s
əyahətimi xatırlayır və bir məclisdə içimdən
g
ələn sualları təkrar (İstanbuldakı mənzərəni gördükdən sonra –
T.A.) dilim
ə gətirmək istəyirəm: «Ey türklər, nədir bizdə bu hallar?!
Tiflisd
ə «Elmi-hal» çap edirik, Qaraqaşyan mətbəəsində, Bakıda
«Koroğlu» nəşr edirik, Adamyan mətbəəsində, Qarabağda şeir, ya
m
ərsiyə nəşr edirik, Vanlıyan mətbəəsində. Belə ki, Qaraqaşyan,
Vanlıyan cənabları bizim etməli olduğumuz işi icra etməsəydilər,
«Koroğlu» dünya üzünü görməyəcəkdimi? Beləmi? Biz haradayıq –
dem
əyə haqqım yoxmu? («İslam ölkəsinin məişəti»).
• K
ənddə müəllimlik edən
bir qeyrət əhli alimin ən
f
əzilətlisidir («İslam ölkəsinin məişəti»).
•
Sağ gülüş könlü təmizlər, acıları unutdurar, bir neçə
d
əqiqəlik olsa da, ağır dünyanı yüngüllədər,
fəqət nadir təsadüf
olunar («İstanbul məişəti»).
•
Savadlı və öyrənməyə meylli vəlihət ilə (Osmanlı
imperiyası və islam xilafətinin vəliəhdi Yusif İzzəddin Əfəndi
n
əzərdə tutulur – T.A.) Osmanlıları təbrik edirəm. «Tərcüman»
q
əzetini oxuduğunu və daim göndərilməsini əmir buyurdular
(«S
əltənət və xilafət vəliəhdinin hüzurunda»).