Bəhram hüseynov, ƏHMƏd salmanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin quru əraziSİNDƏ neft-qaz- geoloji rayonlaşdirma
Yüklə 413,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Santon m
ərtəbəsi çöküntül əri Azərbaycanın ərazisin- d ə nisbətən geniş sahədə məlumdur. Santon çöküntüləri Böyük Qafqazın cənub-şərq batımında Alt Kampan çökün- tül ərindən demək olar ki, fərqlənmirlər. Ona görə də bu intervalı Yunusdağ lay dəstəsi adlandırırlar. Böyük Qafqazın baş silsiləsində və Şahdağ zonasında Santon çöküntül əri iştirak etmir, Qusar-Dəvəçi törəmə çökəkli- yind ə isə böyük ərazidə yayılıb. Xudat v ə Yalama sahələrində Santon çöküntüləri axtarış-kəşfiyyat quyuları ilə açılıb. Qalınlığı 200-220 m olan k əsiliş əsasən əhəngdaşı, qumdaşı və az qalınlıqlı gil laycıqlarına malik mergellərin növbələşməsindən ibarətdir. \C ənub istiqamətində çöküntülərin tərkibi dəyişir. K əsiliş əsasən qırmızımtıl-boz və qırmızı gil laycıqları olan möhk əm əhəngdaşı, müxtəlif dənəli, çəplaylı qumdaşı və q əhvəyi-boz, qırmızı-qonuru gillərlə əvəz olunur. Qusar-D əvəçi rayonunun cənub-şərq hissəsində isə Santon çöküntül əri az qalınlıqlı boz, tünd-boz, mergel ara laylarına malik qırmızımtıl-boz, qırmızı, bəzən də yaşılım- tıl və qonuru-boz gil, çatlı, qumlu əhəngdaşı və əhəngli qumdaşılarının növbələşməsindən ibarətdir. Kəsilişdə bə- z ən qravelitlərə də təsadüf edilir. Dübrar çökəkliyində kə- si liş əhəngli gil, mergel, əhəngdaşı, əhəngli qumdaşı və alevrolitl ərin ritmik növbələşməsilə xarakterizə olunur. Burada çöküntül ərin qalınlığı 350-400 m-ə çatır. Az ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 152 Şamaxı-Qobustan ərazisində Santon çöküntüləri yaşı- lımtıl-boz, qırmızımtıl karbonatlı gil, əhəngdaşı, mergel, qum daşı, alevrolit, bəzi hallarda qravelit və konqlomerat- larla t əmsil olunmuşlar. Bütün ərazi üzrə gilli süxurlar qum- daşılı və karbonatlı süxurlara nisbətən üstünlük təşkil edir. C ənub-Şərqi Qafqazda Santon mərtəbəsi çöküntülərinin qalınlıqları 200-250 m-dən 400-450 m-ə qədər dəyişir. Böyük Qafqazın cənub yamacında, Vəndam zonasında Santon çöküntül əri əsasən qonuru-qırmızı və yaşılımtıl-boz əhəngli bərk gil və ağımtıl-boz əhəngdaşılardan ibarətdir. Q ərb istiqamətində çöküntülərin karbonatlığı nəzərə çarpacaq d ərəcədə artır. Kiçik Qafqazın Azərbaycan ərazisində Santon mərtə- b əsi çöküntüləri fərqli fasiyada yayılmışlar. Qərbdən şərqə doğru, Ağstafa və Gəncə çayları arasındakı sahədə Santon çöküntül əri əsasən tərkibi porfirit, tuf-konqlomerat və başqa tufogen məhsullardan təşkil olunan vulkanik çökmə süxurlardan ibar ətdir. Şərq istiqamətində kəsilişdə karbo- natlı-terrigen süxurların (əhəngdaşı, qumdaşıları və gil) miq darı artır, vulkanik süxurlar isə azalır [12]. Daha şərqə Kiçik Qafqazın mərkəzi hissəsində Santon çöküntül əri əsasən vulkanik süxurlardan ibarətdir. Yalnız alt hiss ədə az qalınlıqlı əhəngdaşı və mergel laylarına t əsadüf edilir. Burada qalınlıq 275 m-ə çatır. Şərqə getdikcə vulkanik çöküntülər boz, yaşılımtıl-boz, yağlı bentonit gil, orta və iri dənəli zəif sementlənmiş qumdaşı layları olan pelitamorf, çatlı, qalınlaylı əhəngdaşı ara laylarına malikdirl ər. Kiçik Qafqazın regional batımı istiqamətində B.Hüseynov, Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 153 çöküntül ərin kəsilişində vulkanik çöküntülər çatlı əhəngdaşı, nazik laylı gil və qumdaşıları ilə əvəz olunurlar. Naxçıvan MR ərazisində Santon mərtəbəsi gil, əhəng- daşılı mergel və qumdaşılarının növbələşməsindən təşkil olunmuş çöküntülərlə təmsil olunurlar. Santon m ərtəbəsinin neft-qazlılığı onun alt hissəsinə aid olan karbonatlı qumdaşı və çatlı əhəngdaşıları ilə əlaqə- dardır. Belə süxurlar Yunusdağ, Gədisu, Ağburun və Gör ədil qalxımlarında daha çox intişar tapıb. Şurabad sahəsində 17 və 24 saylı quyularda Santon m ərtəbəsi çöküntülərindən qaz təzahürləri baş vermişdir. Yüklə 413,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|