Bəhram hüseynov, ƏHMƏd salmanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin quru əraziSİNDƏ neft-qaz- geoloji rayonlaşdirma
Yüklə 413,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Oliqosen-Alt Miosen çöküntül
əri (Maykop) Az ər- bayca nın depressiya zonalarında ən geniş yayılmış çökün- tül ərindən biridir. Eosen çöküntülərindən fərqli olaraq Maykop çöküntül əri hər yerdə terrigen əsaslı gilli fasiyada yayılıblar. Lakin kəsilişin ayrı-ayrı intervallarında qum, qumdaşı, gilli konqlomerat, alevrolit, qravelit, dolomitli B.Hüseynov, Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 171 mergel, şistli gil və brekçiya təbəqələri ayrılır. Kəsilişin orta v ə aşağı hissələrində siderit konqressiyaları da iştirak edir. Siy əzən monoklinalında Eosenin, bəzi yerlərdə isə Paleosenin üz ərində transqressiv yatırlar. Burada çöküntü- l ər alt və üst hissələrə bölünürlər. Qumlu-gilli litofasiya il ə səciyyələnən Alt Maykopun aşağı hissəsində qum layları ilə növbələşən gilli konqlome- rat, qravelit v ə brekçiya təbəqələri ayrılır. Kəsiliş əsasən tez-tez rast g əlinən qum təbəqəcikləri (1-2 m) və gilli kon- qlomerat laylı tünd-qəhvəyi, tünd-boz gillərdən ibarətdir. Monoklinal hüdudunda qalınlığı 40-110 m-dir, şimal-şərq istiqam ətdə isə 600 m-ə qədər artır [12, 30]. Gilli litofasiya il ə seçilən Üst Maykopun alt hissəsi az qalınlıqda, bəzi yerlərdə isə 1 m-ə çatan xırda, ortadənəli qum, açıq-qəhvəyi gil və boz, qəhvəyi alevrolitlərin növb ələşməsindən ibarətdir. Üst hissəsi isə tünd-boz, karbonatsız gillərlə səciyyələnir. Kəsilişin orta və aşağı hiss ələrində siderit konqressiyaları da iştirak edir. Üst Maykop un qalınlığı 500-700 m-ə çatır. Şurabad sahəsində Maykop lay dəstəsi 1-2 sm qalınlı- ğında alevrolit təbəqəcikləri olan karbonatsız gillərdən ibar ətdir. Maksimal qalınlıq 200 m-dir. Samuryanı zonada is ə sıx gillərdən təşkil olunub. Qalınlıq 180 (Xudat)-460 m (Yalama) arasında dəyişir (şəkil 76). Abşeron yarımadasında Maykop çöküntüləri onun q ərb və şimal-qərb zonasında yer səthinə çıxırlar. Fatmayı, Novxanı, Qaraheybət, Şabandağ, Şorbulaq və s. sahələrdə Az ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 172 d ərin axtarış və kəşfiyyat quyuları ilə də açılıb. Kəsiliş əsa- s ən gil, bəzən isə nazik qumlu-alevritli laylardan ibarətdir. Çöküntül ərin qalınlığı 900 m-ə çatır. Şamaxı-Qobustan NQR-də Maykop seriyası iki yarım- m ərtəbədən ibarətdir. Alt Maykop çöküntüləri Şimali Qobustanda m əhdud ərazidə, sinklinallarda isə az qalınlıq- da mü əyyən edilib. Kəsiliş əsasən gillərdən ibarətdir. C ənubi Qobustanda Alt Maykop çöküntüləri geniş yayılaraq nisbətən böyük qalınlığa malikdir. Burada çökün- tül ər dolomitli mergel təbəqələrinə malik yaşılımtıl, q əhvəyi karbonatsız şistli gillərdən ibarətdir. Kəsiliş cənub istiqam ətdə (Şərqi Sündü, Çeyildağ) tədricən qumlarla z ənginləşir. Qumlu təbəqəciklərin sayının çoxalması ilə yanaşı, qalınlıqların artması da müşahidə edilir. Alt Maykop seriyası çöküntülərinin qalınlığı şimal zonada 60- 100 m olduğu halda, Cənub-Qərbi Qobustanda 500-600 m- ə qədər artır (şəkil 76). Üst Maykop çöküntül əri böyük fasial dəyişikliyə uğra- yaraq, şimalda gilli, cənubda isə qumlu-gilli litofasiyada yayılmışlar. Kəsilişin alt hissəsi (Riki horizontu) qonuru, açıq-qonuru, qonuru-boz əhəngsiz şistli gillərdən, orta hiss əsi (Sideritli horizont) tünd-boz, tünd-qonuru gillərin növb ələşməsindən, üst hissəsi isə (Sideritüstü horizont) bozumtul balıqqulaqları ilə zəngin, şistli gillərdən ibarətdir. H ər üç horizontun kəsilişində müxtəlif qalınlığa malik qum v ə qumdaşı layları iştirak edir. Regional planda cənub və c ənub-şərq istiqamətlərdə Üst Maykop çöküntülərinin qumlu laylarının sayı artır, qalınlıqlar 600 m-ə çatır. |