Çağdaş dünya ədəbiyyatı
Yüklə 4,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr: hekayələr.”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 121
Bütün bunlarla yanaşı, cənablar, Akademiyanın mənə ünvanladığı suala böyük məmnuniyyətlə və qismən cavab verə bilərəm. İlk öyrəndiyim hərəkət – əl görüşmək olub və o, səmimiyyətin simvolu sayılır. Vaxtilə öyrəndiyim əl görüşmə jestinə mən indi, şöhrətimin zirvəsində ikən öz səmimi etirafımı da əlavə etmək istərdim. Akademiya üçün bu, sözün həqiqi mənasında və çox yəqin ki, yeni bir şey sayılmaz, çünki, cənablar, verəcəyim açıqlamalar məndən umduğunuzdan xeyli dərəcədə fərqlənəcək və mən hətta istəsəm də, hər şeyi olduğu kimi sizlərə açıb deyə bilmərəm. Ancaq yenə də bu hesabatım sayəsində siz hansısa meymunun insan toplumunun bir üzvünə çevrilməsinin və orada özünü təsdiqləməsinin əsas mahiyyətini sezə biləcəksiniz. Bəlkə də özümdən əmin olmasaydım və mədəni dünyanın bütün iri varyete səhnələrində böyük şöhrət qazanmasaydım, bəzi əhəmiyyətsiz etiraflara gərək də duymazdım.
Mən əslən Qızıl sahıldənəm. Necə ovlandığım barədə isə sonralar ondan-bundan öyrənmişəm. Bir axşam «Qagenbek» firmasının xüsusi ekspedisiyası sahildəki kolluqda pusquya yatıbmış. (Onu da deyim ki, bu firmanın rəhbəriylə sonralar mən bir neçə şüşə əla növ qırmızı şərab gillətmişəm). Bu vaxt bir dəstə meymun su içmək üçün sahilə enir və mən də onların arasındaymışam. Açılan atəşlərdən ikisi təsadüfən mənə tuş gəlir.
Yanağıma dəyən güllənin yarası xəfif idi, xeyli iri və qırmızı rəngdə olduğu üçün aşkar sezilən bu yara izinə görə mənə heç nəylə səsləşməyən və buna görə də zəndi-zəhləmi tökən «Qırmızı Peter» ayaması taxdılar ki, əslində bu da bir meymun uydurmasından başqa bir şey sayılmaz. Belə çıxır ki, bu yaxınlarda gəbərən, özünə kifayət qədər pərəstişkar qazanan «Peter» ləqəbli, əhliləşmiş meymun ilə mənim aramdakı yeganə fərq yanağımdakı bu qırmızı çapıq imiş. Əlbəttə, bütün bunları sizə sözarası çatdırıram.
İkinci güllə isə budumun aşağı qisminə dəymişdi. Bu yara nisbətən ağır olduğundan hələ də yüngülvarı axsayıram. Barəmdə hər cür hap-gop yayan yüzlərlə qəzet cızma- qaraçısından birinin bu yaxınlarda çap olunan məqaləsində aşağıdakıları oxudum: guya mənim meymun xislətim hələ də özünü nələrdəsə büruzə verirmiş, bunun bariz sübutu isə dərimdəki yara izini göstərməkdən ötrü başıma toplaşan seyrçilərin qabağında heç bir xəcalət hissi duymadan şalvarımı soyunmağım imiş. Mən də: «Bu sətirləri yazan kəsin bütün barmaqları birbəbir qurusun!» - deyirəm.
Bəli, mən istənilən adamın qabağında şalvarımı utanıb-çəkinmədən soyuna bilərəm, ancaq bu zaman oradakılar vaxtilə mənə həyasızcasına – bu halda mən «həyasızcasına» sözünü işlətməyi özümə rəva görsəm də, bunun başqa yerə yozulmasını istəməzdim - hə, hə, məhz həyasızcasına atılan güllənin yerində baxımlı meymun xəzindən və yara izindən başqa heç nə görə bilmirlər. Mənim hər şeyim ortadadır, gizlədiləsi heç nəyim yoxdur. Bir də həqiqəti araşdırmaq istəyən, geniş dünyagörüşünə malik hər düşünən varlıq bütün hallarda əxlaq qaydalarından əsla kənara çıxmamalıdır. Əlbəttə, əgər bu sözügedən yazı sahibi başqalarının yanında özü şalvarını çıxartsaydı, o halda tamamilə fərqli vəziyyət yaranardı. Bunu etməməyini isə şəxsən mən onun sağlam düşüncəsiylə izah edirəm. Ona görə də qoy o, ən azından durub başqalarına ədəb-ərkan dərsi verməsin!
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr: hekayələr.”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 122
Yaralanandan sonra huşum başıma gələndə «Qagenbek» şirkətinə məxsus gəminin orta göyərtəsindəki qəfəsdə olduğumu öyrəndim və şəxsi xatirələrim də məhz elə ondan sonrakı dövrdən üzü bəri formalaşıb. İçində bulunduğum qəfəs adi sayılmazdı, çünki onun üç tərəfi barmaqlıqlardan ibarət olsa da, dördüncü tərəf taxta bir sandığın divarını xatırladırdı və taxta lövhələrlə kip döşənmişdi. Qəfəs o dərəcədə alçaq idi ki, orada qəddimi dikəldə bilmirdim, dar olması isə oturmağıma imkan vermirdi. Ona görə də ayaqlarımı altıma yığıb, dizlərim və dirsəklərim üstə dayanmağa məcbur idim. Dizlərimi elə hey titrəmə tuturdu. Görünür, həmin günlər mən o qaranlıq guşədə oturmağı kiminsə üzünü görməkdən daha üstün bilirmişəm: üzümü qəfəsin taxta divarına söykəyib oturduğumdan yan divarların dəmir çubuqları belimi yağır eləmişdi. Ovlanan vəhşi heyvanların yuxarıda təsvir olunan biçimdə saxlanılması ən uyğun üsul sayılır. Başıma gələnləri saf-çürük edərkən mən insanların məhz belə düşündüyündən tam əmin oluram.
Ancaq o vaxt mən bu barədə heç nə düşünmürdüm. Həyatımda ilk dəfəydi ki, düşdüyüm durumdan çıxış yolu, həm də birbaşa çıxış yolu tapmaqda acizlik çəkirdim: qarşımda taxta sandığın divarı vardı və onun taxtaları bir-birinə nəyi var sıxılmışdı. Düzdür, az sonra mən bu divarda bir dəlik tapdım, hətta bu tapıntı anında ağlımın o vaxtkı dayazlığı gərəyi sevinc qıyyası da çəkdim. Ancaq o dəlik elə dar idi ki, oradan heç quyruğum da keçməzdi və onu genişlətmək üçün mənim gücüm-qüvvətim heç bir işə yaramazdı. Sonralar öyrəndiyimə görə, o vaxt mən özümü xeyli sakit aparırmışam. Belə qənaətə gəliblərmiş ki, bu gedişlə ya mən tezliklə canımı tapşıracağam, ya da – əgər bu sıxıntılı dönəmi başa vura bilsəm – asanlıqla əhliləşəcəyəm. İndi məlum olur ki, mən o dövrü mətanətlə başa vurubmuşam…
Həyatımın sonrakı və yeni mərhələsində qaşqabaqla dişlərimi qıcayıb, üz-gözümü qırışdırırmışam, elə hey birə axtarır, çarəsizlik içində qarşımdakı kokosları yalayırmışam. Birisinin yanıma yanaşdığını görcək, başımı taxta divara çırparaq, ona dişlərimi qıcayırmışam. Nə ilə baş qatıramsa-qatım, o vaxt varlığıma yalnız bir niyyət hakim kəsilmişdi: çıxış yolum yoxdur!
Aydın məsələdir ki, mən o zaman, yəni hələ bir meymun ikən, yaşadıqlarımı yalnız indi insan dilində ifadə etməyə qadirəm. Bu isə o deməkdir ki, indiki açıqlamalarım çox da dəqiq sayılmaz, çünki vaxtilə sahib olduğum meymun məntiqiylə üzülüşdüyüm üçün təkrar ona yiyələnməm çətinləşibdir, ancaq bütün hallarda əvvəlki səviyyəmdən sən deyən uzaqlaşmamışam və buna zərrəcə şübhə bəslənə bilməz. Əgər o vaxta kimi qarşımda istənilən qədər çıxış yolu vardısa, o durumda bunların sayı sıfıra enmişdi. Girdiyim qaranlıq dalanın bir küncünə elə sıxılmışdım ki, hətta durub məni orada divara mismarlasaydılar belə, vəziyyətim daha betər olan deyildi. Amma niyə? Hətta ayaq barmaqlarım qanayana qədər divarı döyəcləsəydim də, heç nəyə nail olmayacaqdım. Kürəyimi var gücümlə, yəni bədənimi iki hissəyə böləcək şəkildə, qəfəsin çubuqlarına dirəyib, gücənsəydim də, bütün səylərim boşa çıxacaqdı.
Yüklə 4,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|