Down sendromlu çocuklarda motor geliŞİMİ ve müdahalesi
Yüklə 119 Kb. Pdf görüntüsü
|
166 DS’lu çocuğun postüral kontrol seviyesi yetersizdir; motor davranışı statik ve tekdüze bir şekilde gelişir. Tablo 2, “oturma” temel motor becerisinin gelişiminin postüral kontroldeki bozukluklardan etkilenmesine bir örnek verir. (hayatın ilk iki yılı), asıl hareketlerin evresi (hayatın ikinci yılından yedinci yılına) ve uzmanlaşmış hareketlerin evresi (onuncu yıl ve sonrası)... Bu evrede, asıl ve uzmanlaşmış hareketlerin gelişiminin temelleri atıldığından, temel motor becerilerin evresinin bozulmamış süreci motor gelişim için çok önemlidir. Temel motor becerilerin gelişiminin evresinde, yer çekimine karşı motor davranışın spesifik bir yönü olacak şekilde belli beceriler seçilebilir. Bu belli becerilerin gelişimi DS’lu çocuklarda postüral kontrol sistemindeki bozukluklardan negatif olarak etkilenmektedir. Bunun sonucu olarak, gelişimlerinin aşırı idyosenkratik bir doğası vardır. DS’lu bir çocuğun postüral kontrolü zaman içinde arttığından, postür kontrol kabiliyeti de artar. Ancak postür kontrolü kabiliyeti ilk olarak çocuğun uygun bir postür gerçekleştirip onu stabilize etmesi için yeterli değildir. Çocuk yine de belli motor becerileri gelişimi için hazırdır; idareten, motor becerilerine telafi edici makenizmalar entegre eder. DS’lu çocuğun motor davranış sürecinde kullandığı postüral destek karakteristiktir. Örneğin, oturuştaki gövde postürü eller tarafından desteklenmiştir ve emeklerken çocuk bacaklarını kaldırmak yerine kaydırır. Asimetrik motor aktiviteler, simetrik olanlara kıyasla daha uygun bir postüral kontrol sistemi gerektirir. DS’lu çocuklar postüral kontroldeki bozuklukları simetrik motor aktivitelerle telafi ederler. Denge reaksiyonları, tanım olarak, asimetrik reaksiyonlar gerektirir (lateral gövde fleksiyonu ve gövdenin rotasyonu). DS’lu çocuğun denge tepkileri yetersizdir ve uygun olmayan şekilde gelişmiştir. Çocuk bunu, postürün destekleme zeminini genişleterek ve bu genişletilmiş destek alanında hareket ederek telafi eder. Örneğin, bacakları genişçe açık şekilde oturur ve vücudunu genişletilmiş destek zeminin dışına hareket ettirmez. Bunun motor davranışın dinamikleri üzerinde negatif etkileri vardır. Hareketin motilite ve çeşitliliği uygun postüral kontrol gerektirir. 167 Tablo 2 “Oturma”nın spesifik motor gelişimi. Yetersiz postüral kontrol seviyesinin sonucu olarak DS’lu çocuk, oturma postürünü stabilize etmek için uygun bir pozisyonda olmayacaktır. Gelişim çocuğun desteksiz olarak oturmaya başladığı anda başlar ama gövdesinin pozisyonunu ellerini önünde yere ya da bacaklarının üzerine koyarak destekler. Postür kontrolündeki artan kabiliyeti ile, gerekli kol desteği azalır; bir kolla destekleme evresinden sonra, kollardan destek gelmeden oturabilmek mümkün olur. Çocuk ilk olarak fleksiyona gelmiş bir sırtla ve pelvisi geriye doğru yaslanmış şekilde oturur. Akabinde sırtı ekstansiyona getirmek artan şekilde mümkün olmaya başlar. Bu; çocuk esas olarak dik, düz bir sırtla, açık bir kambur ya da lordoz olmadan oturmaya başladığında görülür; pelvis artık öne ve arkaya yaslanacak şekilde orta pozisyondadır. Eninde sonunda, çocuk sırtını dik bir şekilde, bir lombar lordoz ile ve pelvisi öne doğru yaslanmış şekilde uzatacaktır. Pozisyon artık esas olarak dikey olur. İlk olarak, elde edilmiş pozisyonun ayrışması mümkün değildir; omuz kuşağının pelvisle ilişkili şekilde rotasyonu buna örnek verilebilir. Çocuğun oturuşu statik bir karaktere sahiptir. Postürü kontrol etmekte artan bir kabiliyetle, simetri artık postürü korumak için bir şart olmaktan çıkar. Çocuk artık, omuz kuşağını ve pelvik kemerini birbirleriyle ilişkide olacak şekilde döndürebilir. Elde edilen desteksiz postür bir lombar lordoz ile birleşmiştir ve gövde lateral fleksiyonda olacak şekildedir. Eninde sonunda, çocuk bir kalçasının üzerinde lateral yaslanmış bir pelvis ve lateral fleksiyondaki gövdesiyle oturacak yeterlilikte dengeye sahip olur. Oturma postürünü kaybetmeden yanlara doğru oturabilmektedir. 168 Ölçüm aracı olan “DS’lu Çocukların Temel Motor Becerilerinin Gelişimi Testi” (BMS), spesifik olarak DS’lu küçük çocukların motor becerileri için tasarlanmış bir testtir ve “postüral kontrol sistemindeki bozukluklar” teorik sistemini baz almıştır. BMS psikometrik bir incelemeye tabi tutulmuştur. Bu kitabın 4. bölümünde bu incelemeye ilişkin rapor bulunmaktadır. BMS ile motor davranışın postüral kontrolünün seviyesi, temel motor becerilerin gelişimi periyodunda ölçülebilmektedir. BMS, istemli hareket gelişiminin başladığı andan itibaren bağımsız ayakta durma, ayağa kalkma ve yürüme başlayana kadar kullanılabilir. Genel olarak, bu test üç aylıktan 3 yaşa kadar olan çocuklara uygulanabilir. BMS, 15 temel motor becerinin postüral kontrol seviyesini ölçer (Tablo 3). Beceriler açık olarak meydana gelen postüral kontrol bozukluklarına göre seçilmiştir ve grup olarak bunlar DS’lu çocukların temel motor becerilerini geliştirdikleri periyottaki motor problemleri temsil etmektedirler. 15 beceri gelişimsel sıraya konmuştur ve birlikte yükselen bir ölçek oluşturmaktadırlar. Her bir motor beceri, postral kontroldeki bozukluklardan etkilenmiş karakteristik bir gelişimi gösterir. BMS’de her bir beceri için bu gelişimin bir tanımı vardır. Tanım, açıkça ayrılmış aşama seviyelerine bölünmüştür. Her beceri için evre seviyeleri, gelişimsel bir sıraya konmuştur ve bağlantılı olarak beceri başına yükselen bir ölçek oluşturur. Tablo 3 Onbeş temel motor beceri 1. Sırtüstü pozisyonda bacakları kaldırmak 2. Sırtüstü pozisyonda uzanmak 3. Sırtüstü pozisyonda başı kaldırmak 4. Yüzüstü pozisyonda dirseklerle destekleme 5. Yüzüstü pozisyondan sırtüstü pozisyona dönmek 6. Sırtüstü pozisyondan yüzüstü pozisyona dönmek 7. Oturma 8. Yerdeyken öne doğru hareket etme 9. Destekle yürümek 10. Destekle ayakta durmak 11. Destekle ayağa kalkmak 12. Desteksiz ayakta durmak 13. Oturma pozisyonunu adapte etmek 14. Desteksiz yürümek 15. Desteksiz ayağa kalkmak 2 Ölçüm Aracı Yüklə 119 Kb. Dostları ilə paylaş:
|