KapitaliZMƏ
Yüklə 192,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məşğul olan əhalinin mülkiyyət formaları üzrə bölgüsü (min nəfər) 2002 2003
- Fəaliyyət göstərən kiçik müəssisələrdə çalışan işçilərin sayı, nəfər 2002 2003 Cəmi
Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz qanları) iş axtaran kimi qeydiyyata alınan, əmək qabiliyyətli yaşda olan əmək qabiliyyətli şəxsdir. 164 Dolayısilə qeydə alın‐ mayanlar rəsmi statistikada işsiz sayılmır. Peşə ixtisası olmadığı üçün üç ildən artıq işsizlik müavinəti ala bilməyən və işsizlik statusunu itirən vətəndaşlar da işsiz kateqoriyasına daxil edilmir. Eyni zamanda mülkiyyətində kiçik də olsa torpaq payı olanlar 2001‐ci ildə “Məşğulluq Haqqında” qanunun qəbulun‐ dan sonra işsiz statusunda nəzərə alınmır. Yəni, kiçik torpaq payı olan kəndlilər də işsizlik statusu ala bilməz. 165 Ona görə də statistik məlumatlarda əhalinin 42 faizinin kənd təsərrüfatı ilə məşğul olduğu qeyd edilir. Respublikada 1996‐cı ildən bəri aparılan aqrar islahatlar sayəsində 870 min ailə torpaq mülkiyyətçisinə çevrilmiş, 3,5 milyon hektar torpaq sahəsi əvəzsiz olaraq, onu əkib‐becərənlərin ixtiyarına veril‐ mişdir. Ailə başına ortalama olaraq 4 hektar kimi küçük torpaq sahəsi düşür ki, bu da kənd təsərrüfatında məhsuldarlığın artı‐ rılmasının önündəki ən böyük əngəllərdəndir. Respublika üzrə kiçik sənaye müəssisələrində 2002‐ci ilin statistikasına görə cəmisi 16375 nəfər işlə təmin olunub. Bu isə ortalama olaraq müəssisə başına 3.5 nəfər deməkdir. Həmin il‐ də cəmi iqtisadiyyatda məşğul olan əhalinin sayının 3726.5 min nəfər təşkil etdiyini nəzərə alsaq, kiçik sənaye müəssisələ‐ rinin ümumi məşğulluğun sadəcə 0.44 faizini təşkil etdiyi anla‐ şılır. 2002‐ci ildə bütün sənaye üzrə məşğul olanların sayı 176.9 min nəfər təşkil etdiyindən kiçik sənaye müəssisələrindəki məşğulluğun ümumi sənayedəki məşğulluğun təqribən 9.3 fai‐ zini təşkil etdiyi anlaşılır. 2003‐cü il və sonrası üçünsə kiçik sə‐ naye müəssisələrində məşğulluqla bağlı statistik göstərici əldə 164 “Məşğulluq Haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Maddə 4.1., http://www.iqtisad.net/qanunlar/0027.pdf, (01.03.2006). 165 Ibid., Maddə 3.0.2. ‐ 145 ‐ İlkin Sabiroğlu etmək mümkün olmadığından müvafiq dövr üçün belə bir sta‐ tistik müqayisə aparmaq da mümkün deyil. Məşğul olan əhalinin mülkiyyət formaları üzrə bölgüsü (min nəfər) 2002 2003 Cəmi, iqtisadiyyatda məşğuldur 3726.5 3747.0 о cümlədən mülkiyyət formaları üzrə: dövlət 1192.0 1180.0 qeyri ‐ dövlət 2534.5 2567.0 оnlardan: fərdi 1464.5 1454.7 xüsusi 259.1 295.0 bələdiyyə 19.1 19.0 хаrici investisiyalı və birgə müəssisələr 32.7 41.2 sərbəst məşğul əhali 726.1 724.6 Mənbə: Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi Ümumiyyətlə respublika üzrə fəaliyyət göstərən kiçik mü‐ əssisələrdə çalışanların sayı 2002‐ci ildə 125804 nəfər təşkil edib ki, bu da ümumi məşğulluğun 3.38 faizinə bərabərdir. 2003‐cü ildə isə kiçik müəssisələrdə çalışanların sayının 187521 nəfər və cəmi iqtisadiyyatda məşğul olan əhalinin sayının 3747 min nəfər təşkil etdiyini nəzərə alsaq müvafiq göstəricinin 5 faiz təşkil etdiyini görürük. Qeyri‐dövlət sektorunda çalışanların sayı 2002‐ci ildə 2534.5 min nəfər, 2003‐cü ildə isə 2567 min nəfər təşkil edib. Demək ki, kiçik müəssisələrdə çalışanların sayı qeyri‐dövlət sektorundakı ümumi məşğulluğun 2002‐ci ildə 4.96 faizini, 2003‐cü ildə isə 7.31 faizini təşkil edib. ‐ 146 ‐ Kapitalizm Kapitalizmə Bənzəməz Fəaliyyət göstərən kiçik müəssisələrdə çalışan işçilərin sayı, nəfər 2002 2003 Cəmi 125804 187521 Kənd təsərrüfatı, ovçuluq və meşə təsərrüfatı 13094 21316 Sənaye 22110 22767 Tikinti 17111 25529 Topdan və pərakəndə ticarət; avtomobillərin, məişət məmulatlarının və şəxsi istifadə əşyalarının təmiri 29894 52589 Mehmanxana və restoranlarla xidmətin göstərilməsi 2440 2844 Nəqliyyat, anbar təsərrüfatı və rabitə 4941 5260 Daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar, icarə və istehlakçılara xidmət göstərilməsi 9071 13459 Təhsil 926 2301 Səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi 2327 3984 Digər sahələr 23890 37472 Mənbə: Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi Lakin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Avropa üzrə İqtisadi Komissiyası tərəfindən hazırlanan məlumat bazasındakı göstə‐ ricilər Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin hesabatlarından köklü şəkildə fərqlənir. Bu məlumat bazasın‐ dakı göstəricilərə görə, Azərbaycanda kiçik və orta sahibkarlı‐ ğın ümumi məşğulluq içərisindəki payı daha az (2.7 faiz), am‐ ma Ümumi Daxili Məhsuldakı payı çox yüksəkdir (41.3 faiz). Digər iki Cənubi Qafqaz respublikası (Gürcüstan və Ermə‐ nistan) ilə müqayisədə Azərbaycanda KOS‐ların ÜDM‐dəki payı nisbətən yüksək olsa da, KOS‐ların məşğulluq içərisində‐ ki payı və KOS‐lar tərəfindən işə götürülmə nisbəti çox aşağı‐ dır. Aydındır ki, burada gizli məşğulluq səviyyəsinin çox yük‐ sək olması da nəzərdən qaçırılmamalıdır. Eyni zamanda Azər‐ ‐ 147 ‐ Yüklə 192,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|