Metallurgiya və metalşÜnasliq kafedrasi fənn haqqinda məlumat. Metallarin

METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Bərk məhlulda bir komponent digərində həll olaraq öz atom kristallik qəfəsini
itirir..Atom kristallik qəfəsini itirən komponentin atomları başqa kristallik qəfəsə daxil
olur.kristllik qəfəsi yox olan element
həll olan
, kristal qəfəsi saxlanılan element isə
həlledic
i
adlanır.
Həllolan komponentin atomlarının, həlledicinin atom-kristallik fəza qəfəsinin hansı
hissəsində yerləşməsinə görə bərk məhlullar əvəzetmə və daxilolma bərk məhlullarına
ayrılr.əvəzetmə bərk məhlulunda həlledici komponentin (
A
) kristal qəfəsinin düyünlərində
müəyyən qədər həll olan komponentin (
B
) atomları yerləşir. (Şəkil 2 b).Daxilolma bərk
məhlulunda, həllolan komponentin (
C
) atomları,həlledici komponentin (
A
) atom-kristal
qəfəsinin mərkəzində və düyünlərarası boşluqlarda yerləşirlər (şəkil 2c).
ç)
d)
Şəkil 3. ç-qəfəsin sıxılması; d-qəfəsin genişlənməsi

---

METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Həlledici və həllolan komponentlərdə atomların ölçüləri və elektron quruluşları
fərqli olduğundan, bərk məhlul yarandıqda atom kristallik qəfəsin parametrləri dəyişi-
lir.Kristal qəfəsin parametrlərinin dəyişməsi metalın xassələrinə təsir edir.
Əvəzetmə bərk məhlulu yarandıqda həlledici və həll olan kompomonentin atom ra-
diuslarının ölçülərindən asılı olaraq qəfəsin parametrləri böyüyə və kiçilə bilər.Belə ki, həll
olan atom kiçik olanda kristallik qəfəs sıxılır (şəkil 3ç), böyük olduqda isə genişlənir.
Həllolan atomun diametri, həlledici komponentin atom-kristallik qəfəsindəki atom-
lararası boşluqlardan böyük olduqda və daxilolma bərk məhlul yarandıqda həlledici qəfəsin
parametri həmişə genişlənib böyüyür.Digər tərəfdən daxilolma bərk məhlulun əmələ gəl-mə-
sində iştirak edən atomlar dislokasiyalarla daha güclü əlaqəyə girib ,