90.7.20. təhqiqatçının, müstəntiqin, prokurorun və ya məhkəmənin qərarlarından
və hərəkətlərindən şikayət etmək, habelə özünün və ya müdafiəçinin verdiyi
şikayətdən imtina etmək;
90.7.21. zərər çəkmiş şəxslə barışmaq;
90.7.22. cinayət işi üzrə icraat zamanı sərf etdiyi xərclərin ödənilməsinə və
cinayət prosesini həyata keçirən orqanın qanunsuz hərəkətləri nəticəsində ona
vurulmuş ziyana görə kompensasiya almaq;
90.7.23. şübhə təsdiq olunmadıqda bəraət almaq;
90.7.24. bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş digər hüquqlardan istifadə etmək.
90.8. Şübhəli şəxs öz müdafiəsini müstəqil həyata keçirərkən onun vəziyyətində
mümkün dərəcədə bu Məcəllədə müdafiəçi üçün nəzərdə tutulmuş bütün
hüquqlardan istifadə edir.
90.9. Şübhəli şəxsin öz hüquqlarından istifadə və ya bundan imtina etməsi onun
ziyanına şərh edilməməli və ona münasib olmayan nəticələrə gətirib çıxarmamalıdır.
Cinayətin törədilməsinə aidiyyəti olmayan şəxsin adını bilərəkdən çəkdiyi hallar
istisna edilməklə, şübhəli şəxsin üzərinə verdiyi ifadəyə və ya izahata görə heç bir
məsuliyyət qoyula bilməz.
90.10. Yetkinlik yaşına çatmayan və fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şübhəli şəxsin
hüquqlarını onun əvəzinə bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada qanuni
nümayəndəsi həyata keçirir.
90.11. Şübhəli şəxs bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada
aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirməlidir:
90.11.1. cinayət prosesini həyata keçirən orqanın çağırışı ilə gəlmək;
90.11.2. tutularkən baxışa və şəxsi axtarışa məruz qalmaq;
90.11.3. həkim müayinəsinə, əl-barmaq izlərinin götürülməsinə, şəklinin
çəkilməsinə, qan, bədən ifrazatı nümunələrinin götürülməsinə məruz qalmaq;
90.11.4. müayinəyə məruz qalmaq;
90.11.5. ekspertiza aparılmasına məruz qalmaq;
90.11.6. təhqiqatçının, müstəntiqin, prokurorun və ya məhkəmə iclasında sədrlik
edənin göstərişlərinə tabe olmaq;
90.11.7. bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək.
M a d d ə 9 1 . T ə q s i r l ə n d i r i l ə n ş ə x s
91.1. Müstəntiqin, prokurorun və ya məhkəmənin təqsirləndirilən şəxs qismində
cəlb etmə barədə qərar çıxardığı fiziki şəxs təqsirləndirilən şəxs kimi tanınır.
91.2. Anlaqsız vəziyyətdə və ya cinayət məsuliyyəti yaradan müəyyən yaş
həddinə çatmamış cinayət qanunu ilə nəzərdə tutulmuş əməli törətməsi istinad
edilən şəxs də bu Məcəllənin müddəaları ilə nəzərdə tutulmuş əlavə və istisnalarla
yanaşı, təqsirləndirilən şəxsin hüquqlarına malikdir və onun vəzifələrini daşıyır.
xlvi[46]
91.3. Şəxsin barəsində cinayət təqibinə xitam verildiyi andan o, təqsirləndirilən
şəxs vəziyyətindən çıxmış hesab olunur.
91.4. Müstəntiq, prokuror və ya məhkəmə təqsirləndirilən şəxsin hüquqlarını
təmin etməli və ona qanunla qadağan edilməyən bütün vasitə və üsullardan istifadə
etməklə müdafiə hüququnu həyata keçirməsinə mane olmamalı və onun xahişi ilə
müdafiəyə hazırlıq üçün kifayət qədər vaxt verməlidir.
91.5. Təqsirləndirilən şəxs bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada
aşağıdakı hüquqları həyata keçirir:
91.5.1. nədə təqsirləndiyini bilmək (ittihamın məzmunu verilmiş ittihamın faktiki
tərəfi və hüquqi tövsifi), ittiham elan edildikdə, habelə həbsə alındıqdan və ya
barəsində qətimkan tədbiri seçilməsi haqqında qərar elan olunduqdan dərhal sonra
müvafiq qərarın surətini almaq;
91.5.2. onu tutmuş və ya həbs haqqında qərarı icra etmiş şəxsdən, təhqiqatçıdan,
müstəntiqdən və ya prokurordan hüquqları haqqında yazılı bildiriş almaq;
91.5.3. dərhal tutulma və həbsə alma protokolu tərtib olunduqdan sonra onunla
tanış olmaq və ona protokolda əks olunmalı qeydlərini vermək;
91.5.4. həbsə alındığı və ya ittiham elan olunduğu andan müdafiəçiyə malik
olmaq;
91.5.5. müdafiəçinin yardımından pulsuz istifadə etmək;
91.5.6. tutulduqdan dərhal sonra ailəsinə, qohumlarına, yaşadığı və ya işlədiyi
(oxuduğu) yerə telefonla və ya digər vasitələrlə tutulması barədə xəbər vermək;
91.5.7. müstəqil olaraq müdafiəçi seçmək, onun səlahiyyətlərinə xitam vermək,
müdafiəçidən imtina etdiyi halda özü özünü müdafiə etmək;
91.5.8. söhbətlərin sayı və müddəti məhdudlaşdırılmadan müdafiəçisi ilə
təklikdə görüşmək və konfidensial ünsiyyət saxlamaq;
91.5.9. öz vəsatəti əsasında müdafiəçinin iştirakı ilə dindirilmək;
91.5.10. ifadə (izahat) vermək, özünə və yaxın qohumlarına qarşı ifadə (izahat)
verməmək və ya ümumiyyətlə ifadə (izahat) verməkdən imtina etmək, habelə
haqqında irəli sürülmüş ittihama dair izahat vermək və izahat verməkdən imtina
etmək;
91.5.11. ana dilində və ya bildiyi başqa dildə ifadə (izahat) vermək;
91.5.12. tərcüməçinin köməyindən pulsuz istifadə etmək;
91.5.13. etirazlar etmək və vəsatətlər vermək;
91.5.14. istintaq və ya digər prosessual hərəkətlərdə iştirak etmək, bu Məcəllədə
başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, həmin hərəkətlərdə iştirakdan imtina etmək;
91.5.15. öz vəsatəti əsasında aparılan istintaq və ya digər prosessual hərəkətlərdə
müdafiəçinin yardımı ilə iştirak etmək;
91.5.16. cinayət işinə əlavə və məhkəmə iclasında tədqiq olunması üçün sübutlar
və digər materiallar təqdim etmək;
91.5.17. təqsirli olduğunu və ya təqsirli olmadığını bildirmək;
91.5.18. cinayət prosesini həyata keçirən orqanın hərəkətlərinə öz etirazını
bildirmək və bu etirazın istintaq və ya digər prosessual hərəkətlərin protokolunda
qeyd edilməsini tələb etmək;
91.5.19. iştirak etdiyi istintaq və ya digər prosessual hərəkətlərin protokolları ilə
tanış olmaq, protokoldakı yazıların düzgünlüyü və tamlığı barədə qeydlərini
vermək; istintaq və ya digər prosessual hərəkətlərdə və məhkəmə baxışında iştirak
edərkən, qeyd edilməsi zəruri olan halların müvafiq protokola daxil edilməsini tələb
etmək;
91.5.20. ekspertizanın təyin olunması haqqında qərarla və ekspertin rəyi ilə tanış
olmaq;
91.5.21. həbsə alma və həbsdə saxlamanın qanuni və əsaslı olduğunu təsdiq
etmək üçün cinayət prosesini həyata keçirən orqanın məhkəməyə təqdim etdiyi
materiallarla tanış olmaq;
91.5.22. ibtidai araşdırma qurtardığı və ya cinayət işi üzrə icraata xitam verildiyi
andan işin materialları ilə tanış olmaq, ona aid zəruri sənədlərin surətlərini
çıxarmaq;
91.5.23. cinayət işinin icraatına bəraətverici əsaslar olmadan xitam verilməsinə
etiraz etmək;
91.5.24. əsassız gecikməyə yol verilmədən açıq məhkəmə baxışını tələb etmək;
91.5.25. birinci və apellyasiya instansiyası məhkəmələrinin iclaslarında və işin
materiallarının tədqiqində iştirak etmək;
91.5.26. birinci instansiya məhkəməsinin iclasında andlı iclasçıların seçilməsində
iştirak etmək;
91.5.27. öz müdafiəsini müstəqil həyata keçirərkən birinci və apellyasiya
instansiyası məhkəmələrinin iclaslarında giriş sözü (haqqında irəli sürülmüş
ittihamda özünü təqsirli bilib-bilməməsinin, mülki iddianı qəbul edib-
edilməməsinin elan olunması), nitq və replika söyləmək;
91.5.28. məhkəmə baxışında son sözlə çıxış etmək;
91.5.29. hüquqlarına və qanuni mənafeyinə toxunan qərarlar haqqında cinayət
prosesini həyata keçirən orqan tərəfindən məlumatlanmaq və xahişi ilə bu
qərarların, o cümlədən qətimkan tədbirinin seçilməsi, istintaq və ya digər prosessual
məcburiyyət tədbirlərinin aparılması, təqsirləndirilən şəxs qismində cəlb etmə,
ittiham elan olunması haqqında qərarların, habelə ittiham aktının, iddia ərizəsinin,
hökmün, məhkəmənin digər yekun qərarının, apellyasiya və ya kassasiya
şikayətlərinin, yaxud protestlərinin surətlərini almaq;
91.5.30. təhqiqatçının, müstəntiqin və ya prokurorun qərarlarından, yaxud
hərəkətlərindən şikayət etmək;
91.5.31. hökmdən və məhkəmənin digər qərarlarından apellyasiya, kassasiya və
ya əlavə kassasiya qaydasında şikayət vermək və həmin qərarların surətlərini almaq;
Dostları ilə paylaş: |