Microsoft Word C?f?rov ?D?Biyyat
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
Nizami Cəfərov 272 mənbədən alırmış kimi heç bir tərəddüdə yol vermədən, heç bir mübahisəyə yer qoymadan yazır… «…Istanbulda səfirlik fəaliyyəti başa çatandan sonra Yusif Vəzir Bakıya qaytmadı. Müsavatçılarla fikir ayrılıqları olsa da, o, yeni qurulmuş hökuməti də qəbul etmirdi. Ona görə də məcbur olub Parisə, qardaşı Mirinin (Mirdamətin) yanına getdi. Bakıdan xaricə getmək mümkün deyildi. Yeni hökumət hər kəsdən və hər şeydən şübhələnirdi, hərəyə bir damğa vururdu». Paris Yusif Vəziri elə problemlər, çətinliklərlə üz-üzə qoyur, onsuz da doğulandan bəri kədəri sevincindən qat-qat çox olan ömür kitabına elə dərdli səhifələr əlavə edir ki, həmin səhifələrin təsvirində «Yenə iki od arasında» müəllifinin istifadə elədiyi sərt realizm metodu, görünür, özünü tamamilə doğruldur. Və qardaşı Mirinin ölümünü, özü də çətinlik içərisində olan yerlisi Ceyhun Hacıbəylidən kömək umması xəcalətini, Lev Nissenbaumun böyük, Xristoferin kiçik dələduzluqlarını, «hə- kimləri Şuşa dəlləklərindən də sırtıq» olan Parisin həyatını görəndən sonra Yusif Vəzirin Sovet Azərbaycanına dönməkdən başqa çarəsi qalmır. Vətən o vətən olmasa da, ilk illər hər halda normal keçir… Bacılarının evlənmək təkidi, Bilqyeis xanımla tanışlıq, ailə həyatı, uşaqları – Fikrətin, Orxanın, Gülarənin dünyaya gəl- məsi… Ancaq bu xoşbəxtlik ondan ötrü imiş ki, sonra onun həs- rətini çəkə-çəkə qürbətdə can versin. «…Yusif Vəzir otağına qayıtdıqdan sonra qeydlərini nəzərdən keçirməyə başladı. O, indiyə kimi Qarabağ tarixilə bağlı yazdıqlarını Lyubov Petrovnaya dilicu anlatmışdı. Bununla da onun Azərbaycan və Qarabağ tarixinə marağını artırmışdı. Hazırda Ibrahim xanın özünün və ailəsinin müsibətindən bəhs edən hadisəni qələmə alırdı»… «Yenə iki od arasında»nın üçüncü süjeti «Iki od arasın- da»nın süjetinin, bir növ, təfsirindən ibarətdir. Və, bu təfsir, heç şübhəsiz, maraqsız deyil… Ağaməhəmməd şah Qacarın Şuşanı tutması, Molla Pənah Vaqifin, Məhəmməd bəy Cavanşirin şah Ədəbiyyat söhbətləri 273 hüzuruna gətirilməsi, eləcə də Qacarın, Vaqifin, Məhəmməd bəyin, Ibrahim xanın qətlləri «Qarabağnamə»lərdən bu günə qədər müxtəlif əsərlərin mövzusu olsa da, «Iki od arasında» müəllifi, yəqin ki, tarixi həqiqətə daha çox sadiq olmağa çalış- maqla yanaşı, həmin tarixin (və həqiqətin!) fəlsəfəsinə də daha çox nüfuz etmişdir… Elçin Hüseynbəyli bu fəlsəfəni, təbii ki, yeni dövrün faktlarına istinad etməklə daha da zənginləşdirməyə çalışaraq Ustadla birbaşa olduğu kimi, dolayısı ilə də mükalimə aparır ki, həmin mükalimələrin ən maraqlı təzahürləri Qarabağ uğrunda mübarizə ətrafında baş vermiş hadisələrin təcəs- sümüdür… «…Nə ağır cinayət, nə pis rəzalət. Oğulun başını atanın sinəsi üstündə kəsmək!? Özü də o ata ki, Qarabağ camaatına nə qədər xeyri dəyib, çoxunu zindandan qurtarıb, vətəninin birliyini istəyib. Qadınlara gələndə isə… şair qəlbi sevgiyə acdır… yaxşı, onu keçək Molla Pənahın şairliiynə. Düzmü dedim, ustad? Amma onu qətlə yetirdilər! Özü də necə?! -Danışma, -deyə ustad bağırdı və əli ilə ağzımı yumdu. Mən susdum. Qəfil gəldiyim kimi, qəfil də yox oldum. Mən onu danışdırmalıydım. Danışdı da…» «Yenə iki od arasında» müəllifinin elə ehtimalları var ki, Ustadın özünü də düşünməyə məcbur edir… «-Bəlkə, Mehdiqulu ağanın qarşıdakı müsibətdən xəbəri vardı? Axı, sonradan Rusiya imperatoru ona xan titulu, general rütbəsi vermişdi? – deyə hövsələsizlik eləyib ustaddan soruş- dum… Ustad çaşqın halda üzümə baxdı: -Orasını fikirləşməmişəm, çünki inanmıram… Bir az fikirləşəndən sonra: -Bəlkə də… nə bilmək olar, -deyə yarıpıçıltıyla səsləndi…» Əlavə təfərrüatları nəzərə almasaq roman Ustadın ölüm ayağında bacısına yazdığı məktubla başa çatır… «Bacısı Əzətə məktubunda Yusif Vəzir yazırdı: «Əziz bacım! Nizami Cəfərov 274 Mən sağ və salamatam. Lakin sizdən heç bir məlumatım olmadığı üçün nigarançılıq keçirirəm. Mənə tez-tez məktub yazın. Məndən isə tez-tez məktub gözləməyin. Çünki başım çox qarışıqdı, işləyirəm. Boş vaxtlarımda yazıram. Yazdıqlarım əsa- sən Qarabağ tarixiylə bağlıdır. Ötənlərdə buraxdığım boşluqları doldururam. Mənim barəmdə qadınıma xəbər et. Bacı, mənim əvəzimdən ərizə verib xahiş et ki, məni başqa bir yerə azad sür- günə göndərsinlər. Mən xəstələnmişəm, qocalmışam. Zənnimcə icazə verərlər. Artıq yazmağa elə bir şey də qalmayıb. Sənin göndərdiyin bağlamalar biləsən mənə necə kömək etmişdi. Əgər mümkünsə, yenə bağlama göndər. Dəftər qələmlə birgə. Yaz görüm, mənim ailəm necə yaşayır? Onlar sağdılarmı? Çoxdandır ki, mənim onlardan heç bir xəbərim yoxdur. Keçən ilin iyun ayında onların yazdıqları məktubu bu ilin fevral ayında almışam. Indi məktublar vaxtında gəlir. Mənə tez-tez məktub yazın. Ünvan: Qorki dəmir yolu. Suxobezvodnaya stansiyası. Poçt qutusu 242/9. Vəzirov Yusifə. 13.11.1942.» * * * …Məktub ünvanına çatanda Yusif Vəzir bu dünyada yoxuydu. O, 1943-cü il yanvarın 3-də, qışın oğlan çağında na- haq dünyaya əlvida demişdi: ürək tutmasından və onlarca xəstəlikdən…» Elçin Hüseynbəyli «Yenə iki od arasında» romanı ilə sübut etdi ki, o, doğrudan da, böyük bir Ustadın Şagirdidir… Və yeni «Qarabağnamə» yazmağa da həm mənəvi, həm də intel- lektual haqqı var… 2016 Ədəbiyyat söhbətləri 275 Bir Vəli, bir Vəli Bugünkü poeziyamızda ideya-estetik qaynaqları təsəvvür edə bilməyəcəyimiz qədər dərin qatlardan gələn, gah üzə çıxan, gah da özü öz içində boğula-boğula qalan bir yaradıcılıq bulağı var… Qaynar, enerjili… Və göz yaşı kimi duru… Sən demə bu bulaq bu dünyaya bütün təbii qaynarlığı, enerjisi (və eşqi!) ilə gəlməkdən qorxurmuş… Sən demə bu bulaq bu dünyanın nə namərdinə, nə də mərdinə inanmırmış… Bu dünyanın namərdini Görüb tapammaz mərdini,- Öz içində öz dərdini Böldü bir Vəli, bir Vəli. Yük yüküdü duz daşınnan, Bir gün keçər öz başınnan. Öz içində göz yaşınnan Göldü bir Vəli, bir Vəli. Nə dünyadı bir gədə ki, Onun önündə gedə ki?.. Nə ağlayıb, eh, nə də ki Güldü bir Vəli, bir Vəli. Ruhunda, təbiətində dərvişlik olan bütün şairlər kimi, Vəli də bu dünya ilə o dünyanı vəhdətdə görür, daha doğrusu, bu dünyanı «o dünya» dediyimiz əbədi mənəvi mövcudluğun ya- lançı və ya aldadıcı təzahürü sayır. Və qəti əmindir ki, bu dünya- da (və bu dünya ilə) hər cür cəngi-cidala çıxmaq, küsüb-barış- maq, zarafat eləmək olar, o dünyada (və o dünya ilə) heç cür… Yunus Imrələrdən gələn elə bir mükəmməl yol var ki, Vəli də özünü bu yolun yolçusu hesab edir: Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|