Microsoft Word C?f?rov ?D?Biyyat
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ədəbiyyat söhbətləri 281 Ürəyim özümdən qabaq sürüşüb Düşür dərd altına, qayğı altına… Ovuda bilmirəm bircə ürəyi, Qoruya bilmirəm yaz havasından; Bəhanə axtarır yana-yaxıla Bir qəmli baxışdan, saz havasından Qoruya bilmirəm bircə ürəyi… …Daşa-babam deyir, ağaca – obam, Ağacsız yaşayam, daşsız yaşayam, Ovuda bilmirəm bircə ürəyi… -buna şübhə eləməyə adamın ürəyi gəlmir… Ona görə yox ki, Avdı bütün linqvopoetik təbiəti ilə səmimidir, həm də (və daha çox!) ona görə ki, Avdının şair sözünün arxasında hər cür bəzək- düzəkdən kənar canlı Həyat dayanır; o Həyat ki, həm normal, həm də fövqəladə ritmləri ilə bizim Ürəyimizdə döyünür… Istər fərdi-şəxsi, istərsə də ictimai təlatümləri, ləngəri ilə… Doğrudur, Avdı Qoşqarın şeirlərində «xalq», «millət» söz- lərinə, demək olar ki, təsadüf olunmur, ancaq onun poetik dilin- də «insan» elə «xalq», «millət» deməkdir. Və insanın dərdi tam miqyası ilə xalqın, millətin dərdidir: Həsrəti yüz dartaq – irəli, geri, Çəhlimlər gözümdə – diridən diri, Ağzımda dilimin titrəyən yeri – biri Kəlbəcərdi, biri Göyçədi. Zülmətə bürünüb həyatı – deyir, Yurdu soruşursan – bayatı deyir, Bir dağdan asılan qayadı deyir- biri Kəlbəcərdi, biri Göyçədi. Nizami Cəfərov 282 Və bu da bir həqiqətdir ki, Avdı şeirlərində «xalq», «mil- lət», «vətən» sözlərini bundan sonra da işlətdi-işlətmədi, fərqi yoxdur, onun poeziyasının bütün ruhunda, canında; poetik dili- nin, üslubunun ədasında Vətən var, Millət var, Xalq var… Məsələ onda deyil ki, yeri gəldi-gəlmədi, müqəddəs sözləri çox işlədib zahiri effekt naminə istismar edəsən; söz adamının bir vəzifəsi də onun üçün «tikinti materialı» olan sözdən qənaətlə istifadə etmək, israfçılığa yol verməməkdir. Avdı çox işlənmiş, istismar olunmuş, dönə-dönə yağma- lanmış sözdən qaçır; yeni, təzə-tər, qatı açılmamış sözlər, ifadə- lər tapıb (və ya yaradıb!) işlətməklə sözünün qarasınca gedənləri beş-on addımdan sonra başına nə gələcəyini bilmədiyi çəhlim- lərlə aparır. Və əsas da odur ki, eniş-yoxuşdan, daş-qayadan, kol-kosdan çəkinmədən özü öndə gedir… Sözünün, hisslərinin, duyğularının önündə… Avdı Qoşqar poeziyasının gücü onun daxili intellektual- lığında olduğu qədər də zahiri sadəlövhlüyündədir dedik. Və təsadüfən demədik… Dərd bilməmək – naşılığın ən pisidir, Ən hündür səs – əzilənin haqq səsidir. Ən çətini – insanın son nəfəsidir; Ən asan şey nədi, onu biləmmədim. Və bu sadəlövhlük onun sevgi şeirlərində bütün miqyası ilə görünür… Yalnız görünmür, həm də Avdı Qoşqar üslubunun atributuna, onu şair eləyən mənəvi-əxlaqi enerjinin (istedadın) təzahür texnologiyasına çevrilir: Sevdim, bacarmadım nazını çəkəm, Sevdi – yarımadı gözü dolusu. Ədəbiyyat söhbətləri 283 Bir dəfə «can» sözü gəlmədi dilə, Bir dəfə demədim – evim-eşiyim. Elə bilirdim ki, məhəbbət budur, Həsrət «açmalı»ydı vüsal yerinə. Deyirdim, bu torpaq göyləri udar, Sevənlər qovuşsa biri-birinə… Avdının sevgi şeirlərində eşqin sufi-panteist dərinliyi (və metafizikası!) ilə yanaşı, ailə-məişət həsbi-halı da az yer tutmur. Diqqəti cəlb edən isə odur ki, hətta bu cür ailə-məişət «prozaik- liy»ində də şair kifayət qədər poetik, məna-məzmun, ideya- obraz axtarır. Və tapır: Nə məndən yarıdın, nə də taledən, Nə də ki könülsüz getdiyin evdən… …Necə dözüb qaldın – bu vurhavura?! Necə qürurunu dözüb saxladın?! Şahlıq taxtı kimi üstündə durur Ləkə götürməyən təmiz-tər adın… Ən böyük istedad ad qorumaqdı, Istər qadın olsun, istərsə kişi… Dünyadan doymaqdı, ya yarımaqdı, Çətin məsələdi, dünyanın işi… Avdının bədii təxəyyülü bir mətləbdən başlayıb həqiqət axtara-axtara yüz gümana düşə bilər, Həyatın, Idrakın, Xəyalla- rın hər künc-bucağına baş vura, hər cür şəkk-şübhələrə düşə bilər. Bununla belə, son sözünü yarımçıq qoymaz. Çünki Avdı o şairlərdəndir ki, ilhamı onları heç vaxt aldatmır, təxəyyülləri azmır, gümanları çaşmır. Nizami Cəfərov 284 «Bibliya» insanın övladının doğulan andan «günahkar» olduğunu çox-çox qədim zamanlardan bütün dünyaya bu günə qədər təkzibi mümkün olmayan «faktlar»la elan etmişdir… Avdı da insanın günahkarlığından bəhs edir, ancaq bu, tamamilə başqa günahkarlıqdır: Sevgi qatiliyik – Günahkar əlimiz qana bulaşıb. Qanla oynayırıq, qan çanağıyıq… …Ömür yaşayırıq – günah içində, Qapımız qəzaya – qədərə açıq. Ölən sevgilərin kölgələriyik – Kölgə də, tərs kimi, adamdan qaçır… Avdının sevgi şeirlərində də çox dərin etnoqrafik məz- munlu bir məsuliyyət var… Tanrıya müraciətən deyir: …Onu sevə-sevə özümü dandım, Sənə sevgidəndi – ona yanmağım. Ən böyük günahım – bəlkə də, odu, Bir də bu həyatı anlamamağım… …Tanrı, nə cəzam var – ver özüm çəkim. Insan həyatının (və idrakının) üfüqlərinin son dərəcədə genişləndiyi müasir dövrümüzdə də elə sevgi şeirləri yaranır ki, «aşiq» bütün günahları «məşuq»un boynuna yıxmağa çalışır, onun «vəfasızlığ»ından elə yana-yana gileylənir ki, özü də bilmədən mərdliyini, kişiliyini, hətta adamlığını itirir. Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|