Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi
Yüklə 6,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SƏKKİZİNCİ FƏSİL Amaras yepiskopu Mxitarın məktubunda olan bəzi küfrlü sözlərə ermənilərin cavabı
141 yepiskopu olan Pyotrun vəsiyyətilə müqəddəs Qriqorun taxtının bərpa olunmasına qədər idarə etdiyi Sünik kilsəsinin yepiskoplarının xeyir – duası ilə Albaniya katolikosları tərəfindən təyin olunmalı idilər 43
Albaniyanın müqəddəs patriarxı Zəkəriyyə tərəfindən təyin olunmuşdu və bundan sonra Sünik ildən – ilə müqəddəs mərhəmi albanlardan alırdı. Belə vəziyyət düşmənçılık aradan qaldırılana qədər davam etdi və erməni katolikosuğu yenidən birləşdi və taxtına Abraham oturdu 44 . O ki qaldı kilsənin doqquz rütbəsinə, deməliyik ki, kilsə əyanları özbaşına və ermənilərin qaba xasiyyətinə uyğun olaraq Abrahamı katolikos təyin etdilər. Albaniya kilsəsinin başçısı arxiyepiskop , gürcü kilsəsinin başçısını isə mitropolit. Belə olduqda gürcü kilsəsinin başçısı Kürion üsyan edib öz etirazını bildirdi. Lakin Abraham dedi ki, albanlar xristianlığı gürcülərdən qabaq qəbul ediblər, buna görə də arxiyepiskop rütbəsi onlara çatır. Bu mübahisənin nəticəsi olaraq gürcülər pravoslavlığı atıb Xalkedonçuluğa keçdilər 45 .
üzərində başçılığa nail olsunlar. Lakin albanlar razı olmayıb qədim zamanlarda Albaniyaya gəlmiş, İsanın şagirdlərindən biri olan və İsanın qardaşı Yaqub tərəfindən də katolikosluğa təyin edilən məşhur havari Yeliseyin adını çəkdilər. O, Albaniyada xristianlığı təbliğ edib və orada, Gişdə bütün Şərqdə olan kilsələrin ulu anası olan kilsüəni bina edib 46 və o zaman ermənilərdə kilsəyəbənzər heç bir şey yox 142 idi.Albanlar öz dəlillərini irəli sürüb ermənilərdən ayrıldılar ki, bundan sonra daha heç kəsə tabe olmasınlar 47 Yunanlar təkəbbürlə deyidilər ki, ermənilərin nə yepiskopları, nə də mitropolitləri var və buna görə də onlar qərara gəldilər ki, Mardpet yepiskopunu (Teodorusu ) mitropolit təyin edib, ona yalnız xaçla rütbə verdilər, amma yepiskopların təyinatına heç bir hüquq vermədilər. Mardpet mitropoliti xahiş etdi ki, ona bir, ya iki yepiskop ayırsınlar, lakin kilsələrin əyanları buna razı olmadılar. Onlar qorxurdu ki, təzəliklə birləşən iki katolikosluq yenidən parçalansın. Sonradan Sünik hakimlərinin Allahın ehkamlarına tabe olmalarını, Sünik kilsələrinin keşişlərini savadlı və hər cəhətdən hazırlıqlı olmalarını görərək kilsə başçıları onlara Erməniyyə mitropolitləri rütbəsiylə birlikdə yepiskopluq əsasını gəzdirmək hüququnu verdilər və şərt qoydular ki, süniklilər öz rütbələrini yüksəltməsinlər və öz kilsələrinin başçısını arxiyepiskop elan etməsinlər. Amma ölkənin sakit qalması üçün onlara köhnə adətlərini saxlamağa icazə verdilər ki, orada yenidən nizamsızlıq yaratmasınlar. Buna görə də süniklilər dini mərasimlər vaxtı özlərini arxiyepiskop adlandırmırlar və ermənilərin məktublarına cavab yazanda da bunu etmirlər. Əgər arxiyepiskop rütbəsi elan olunmuş olunsaydı, onda bu rütbəylə də imza edərdilər, ancaq madam ki, belə elan olunmayıb, onlar da özlərini arxiyepiskop adlandırmırlar. Mitropolit qarşısında xaçı daşımaq Allah şərəfidir və Onun adı insana xaç və ibadət vasitəsilə daxil olur.
143 Beləliklə, kilsənin doqquz rütbəsi təsis olundu və Sünik keşişləri məktublara “Dini atanız”, erməni katolikosları cavab olaraq, “Sizin qulunuz ” sözlərini yazırdılar. Sonralar katolikos İlyanın Albaniyada olduğu vaxt kobud hərəkəti nətəcəsində 48 ermənilər “Sizin qulunuz” sözlərini yazmaqdan imtina etdilər, süniklilər isə “Dini atanız” sözlərini daha işlətmədilər 49 .
SƏKKİZİNCİ FƏSİL Amaras yepiskopu Mxitarın məktubunda olan bəzi küfrlü sözlərə ermənilərin cavabı
“Sizə, – öz təkliflərində könüllü güzəştə gedən, yaraşmayandan vaz keçən və sözgəlişi, öz iradələrinizdə Afina keşişlərinə bənzər və bərabər olan Albaniyanın olduqca nəcib və hörmətli kilsə əyanlarına! Sizə, şimalda müasir dövrün yeni tələbə və tarixçiləri olub, diqqətlə bütün hadisələrin gedişatına fikir verən - sənə, Amaras yepiskopu Simeona, Müqəddəs kilsənizin başqa həmfikir yepiskoplarına, azad adamlara və Albaniya xalqının başqa nümayəndələrinə! Biz – erməni katolikosu Abraham, Mardpet yepiskopu Teodoros, Bacrəvan yepiskopu Stepannos, Sünik yepiskopu David, Xorxorinik yepiskopu Movses, Apahünik yepiskopu Kristafor və 144 başqa yepiskop, keşiş və azad adamlar Allah naminə hərarətli dua və yalvarışlarla sözə öz səmimi salamlarımızı göndəririk. Bizə yazdığınız məktubda öz müqəddəs ibadətləriniz və təxminən nə kimi insanların nə kimi ziddiyyətlər yarada bilmələri məsələsinə dair öz istəkləriniz haqqında bəhs etdiniz. Həmin məktubu biz Sünikin Qriqor adlı əyanı vasitəsilə aldıq. O, həmçinin bizə sizin Allahın həqiqi yolundan öz döndərən bir xadiminizdən söhbət etdi. Sizin möminliyə can atmağınızdan və bizim müqəddəs cədlərimizin din və iman yolları ilə getmək arzunuzdan biz, əlbəttə, xəbərdarıq. Ondan ziddiyyətlə dolu aldığımıza baxmayaraq, biz səbirli qalaraq bizi və sizi cədlər arasında olan səmimi dostluq naminə bu məsələlərdə güzəşt yolunu seçmişik. Siz öz məktubunuzda öz inamınız haqqında qısaca danışdınız, biz də bunu müzakirə edib Müqəddəs Ruhun nəzəriyyəsiylə müqayisə edib sizin imanınızın həqiqətdən harada uzaqlaşmasına və ya ona uyğun gəlməsini görmək istəyirik. Sən səhv hesab etməyin barəsində mənə öz fikrini izah et və özün də irəlidə durmada tərəddüd etmə, çünki belə şeylər Allah kilsəsinin adətində deyildir. Bir neçə zəif ibarələrdən sonra sizin məktubunuzdan bilindi ki, siz bizi bir adamın sözünə inandığımıza təqsirləndirirsiniz. Deyirsiniz ki, bu adam dar düşüncəlidir və buna görə də bizim hərəkətimiz yersiz və mənasızdır və təkidlə qeyd edirsiniz ki, “ biz dində və imanda heç də sizdən a.ağı deyilik, çünki havarilər və müəllimlər bizə də sizin kimi Zəburu eynilə öyrədiblər”.
Yüklə 6,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|