Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi
Yüklə 6,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
174 Onlardan heç biri evinə baş çəkib ailələrinə dəhşətli bəla barəsində xəbər verməyə macal tapmadı, nə də istəkli balasının qeydinə qalmağa, nə də öz valideynlərini yada salmağa vaxtları oldu. Onlar vahimə içində taqətdən düşüb gizlənməyə yer axtarırdılar. Bəziləri evlərin çardaqlarında, digərləri xəndəklərdə gizlənir, çoxları isə nicat yerini kilsələrdə axtarırdı. Öz uşaqlarını oxşayan anaların fəryadı balalarını axtaran böyük qoyun sürüsünün naləsinə bənzəyirdi. Amma arxalarınca həyatbiçənlər dəstəsi gəlir, onların əlləri qanları sel kimi axıdır, ayaqları bədənləri tapdalayır, gözləri isə ölən adamların yığınlarına sanki göydən tökülən dolu dənələrinə baxırdı. Fəryad və nalələr yatandan sonra xəzərlər gördülər ki, bircə nəfər də sağ qalan yoxdur və həmin vaxt bildilər ki, onların qılıncları içdikləri qandan içib doymuşdur. Elə o vaxt əllərinə iki zadəgan düşdü: birisi İran şahının buraya təyin etdiyi vali, digəri isə yerli gürcülərdən idi. Onları Xəzər çarının yanına gətirdilərvə o, əmr etdi ki, onu balqabaq sifət və gözsüz göstərmiş bu adamların ikisinin də gözlərini çıxarsınlar. Sonra o əmr etdi ki, onları boğsunlar, dərilərini soyub içinə saman doldursunlar və divardan assınlar. Bundan sonra xəzərlər əllərini xəzinələrlə dolu sandıqlara uzatdılar və hər bir Xəzər döyüşçüsü qiymətli qaş – daş və cəvahiratla yüklənib hamısını çarlarının yanına gətirərək,onun qabağında tay – tay tökdülər. Onlar o qədər sərvət daşıdılar ki, çarın gözləri saysız – hesabsız qızıl və gümüş pullara baxmaqdan yoruldu. Kilsə əşyaları, qızıl və gümüş qab – qacaq, mirvarili və qiymətli qaş
175 – daşlı bəzəklərin sayını isə kim və nə vaxt təsvir edə bilərdi? O, öz tamahını artıqlaması ilə ödədikdən sonra əmr etdi ki, bütün qənimətləri vətənlərinə göndərsinlər. O, döyüşkən ordusuoğlu Şadın sərəncamında qoyub ona və onun pəhləvanlarına əmr etdi ki, Albaniyaya hərəkət etsinlər, özü isə yığılmış xəzinələrlə birlikdə evinə qayıdır. O,oğluna və sərkərdələrinə belə əmr verdi: “ Əgər onların ölkəsinin ( Albaniyanın) hakim və əyanları mənim oğlumu qarşılayıb öz torpaqlarını onun tabeliyinə verərlərsə, şəhərləri, qalaları və bazarları mənim qoşunlarıma təslim edərlərsə, siz də imkan verin onlar yaşayıb mənə qulluq etsinlər. Yox, əgər onlar belə etməsələr, onda qoy sizin gözləriniz on beş yaşından yuxarı kişi nəslinə rəhm etməsin, oğlanları isə qadınlarla bərabər mənə və özünüzə qul və kəniz kimi saxlayın”. İki ordu bir – birindən aralandı və Şadın ordusu atasının göstərişi ilə ona əmr olunmuş yerə gəlib çatdı. Buradan o, atasının göstərişi ilə İran şahının canişini olan Sema Vişnasp adlı Albaniyanın Mərzbanına və Albaniyanın katolikosu, yuxarıda adını çəkdiyimiz Viroya elçilər göndərdi. İranlı onları qəbul etməyib: “ Axı siz kimsiniz ki, mən bu Albaniyaya görə sizə tabe olum?” – dedi və yığışıb İrana qaçdı, özü ilə ölkədən bir çox qiymətli şeylər apardı. Albaniyanın patriarxı Viro isə ölkənin boynuna aəir boyunduruğun geydirilməsini başa düşüb narahat oldu. O, İran şahına inanmır, ondan qorxurdu, çünki elə bu ittihamla üsyankarlıqda təqsirləndirilib uzun illər boyu sürgünə mərüz qalmışdı.O, elçilərə
176 tabe olub düşmənin yanına getdi ki, öz ölkəsini fəlakətdən və talandan qurtara bilsin. Lakin bəsirətli olduğuna görə Viro İran şahına gizli məktub göndərib ona düşmənin xətərindən xəbər verir ki, Şah xəzərlərlə onun danışıqlarını İrana gələn zaman ona bağışlasın, şah bunu bəyənmədiyi təqdirdə isə o, ölkəni tərk edər. Şahdan cavab gələnə qədər Viro düşmənin elçilərini öz yanında saxladı, onlara bir qədər gümüş verib müxtəlif bəhanələr lələngitdi. Bəzən onlara:” Mən ölkənin bütün əyanlarını və bütün vilayətlərini çağırıb onlarla birlikdə sizin çarınıza cavab məktubunu yazacağam” – deyir, bəzən də: “ Onların hamısının gəlməsinə ehtiyac da yoxdur. Mən özüm çarınıza layiq məktub yazıb qiymətli hədiyyələrlə birlikdə göndərərəm” – deyirdi. Lakin elçilər onu tələsdirib deyirdilər: “ Sən nəyi gözləyirsən və niyə ləngiyirsən? Axı Albaniyanın bütün vilayətlərinə təyin olunmuş basqın günü yaxınlaşır! Budur biz, bizim knyazların və sahibimiz Şadın gizli niyyətlərini sənə açıb dedik. Əgər sən onun fərmanına uyğun hərəkət etmək fikrində deyilsənsə, onda tələs, qaçıb canını qurtar. Axı biz sənin əlindən hörmət və hədiyyələrdən başqa bir şey görməmişik və öz Allahımızdan qorxub səni aldatmaq istəməyib qoşunlarımızın əllərini sənin, adamlarının və xalqının boöazında görmək niyyətində deyillik”. Bunlar belə söhbətlərində olduğu vaxt birdən ölkəmizin hər yerini, dağlarını və düzənliklərini, təpələrini və dərələrini duman və
177 zülmət bürüdü. Torpaqlarımızın elə bir guşəsi, elə bir qarışı qalmadı ki, onu zülmət bürüməsin.Bütün kənd və şəhərlərdə, bütün və yollarda hamı bir ağızla” Vay, vay!” qıçqırırdı. Barbarların nəriltisi kəsilmirdi və ölkədə elə bir yer yox idi ki, oradan qəzəbli düşmənin ölüm saçan səsi gəlməsin. Və bütün bunların hamısı eyni gündə və eyni saatda baş verdi ki, çünki onlar püşk atıb qabaqcadan öz aralarında bütün bizim vilayət və kəndlərimizi, çaylarımızı və buloaqlarımızı, düzənliklərimizi və bataqlıqlarımızı bölüşdürüb təyin olunmış vaxtda bütün ölkəmizi talan etdilər. Ölkəmiz başdan – başa lərzəyə gəldi və o zaman peyğəmbərin bu sözlərinin doğrulduğunu necə açıq – aydın görmək olardı ki, necə “ Şirin qabağından qaçan insan birdən ayı ilə üzbəüz gəlir və ya evinə gəlib əlini divara söykəyən insanı ilan çalır”. 1 Bizim başımıza da o günlərdə eyni əhvalat gəldi, çünki əgər kimsə qılıncdan, sanki qorxunc şirdən özünü xilas edə bilirdisə ətparçalayan və qaniçən ayının pəncəsinə, zülm cənginə düşürdü. Onlar donuxub qalır, acından, taqətdən və ruhdan düşərək ixtiyarsız əsarətə gedirdilər və qəddar düşmənlərin qorxunc görkəmi onlar üçün zəhərli ilanın çalmasına bərabər idi. Düşmən orduları dəryasının dalğaları bizi aparandan sonra, bu dalğalar katolikosumuzu da təqib edib onu qayalı dağlarda yerləşən Qoltaqarak kəndindən qovdular. O, orada bütün şeylərini, kilsə avadanlığını və qiymətli daş – qaşlarını atıb, atına minib onların 1 İncil. Havari Amosun kitabı, V, 19. Yüklə 6,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|