Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi
Yüklə 6,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ON İKİNCİ FƏSİL Xosrovun öldürülməsi
162 göndərdikləri məktubların məzmunu belədir: “ Əgər sən bizanslıların imperatorundan əl çəkib ondan zorla tutduğun torpaq və şəhərlərini ona qaytarmasan, əgər onun ölkəsindən əsirlərlə birlikdə apardığın və bütün xaçpərəst xalqlarının ehtiram və sitayiş etdikləri İsa Xaçını geriyə qaytarmasan və əgər öz ordularını onun torpaqlarından geriyə çağırmasan, onda qulaq as, gör Şimalın çarı, bütün yer üzünün hökmdarı, sənin və bütün çarların çarı sənə nə deyir: “ Mən, ey Suriyanın valisi, üzümü sənə tərəf çevirib, imperatora vurduğun bir zərər əvəzinə ikiqat zərər verərəm. Öz qılıncımla sənin torpaqlarında sən öz qılıncınla onun torpaqlarında gəzdiyin kimi gəzərəm. Sənə heç rəhmim də gəlməz və bütün bunların hamısını mən təxirə salmadan yerinə yetirəcəyəm!” Böyük Xosrov şah bütün bunları elçilərdən eşidəndə qalxıb, sel kimi, ya ovçular üzərinə şir kimi və ya balalarını itirən dişi ayı kimi gurladı. Onların birləşib üstünə hücum etmələrini o çox yaxşı görürdü, amma tədbirli olduğu üçün o, elçilərin qabağında öz qorxusunu və cəsarətsizliyini heç də büruzə verməyib onlara qürur və tənə ilə cavab verdi: “ Get və öz çarına və bizim qardaşımıza de ki, sizin sülaləniz mənim cədlərim və mənim tərəfimdən əsrlər boyu həmişə hörmətlə və sevimli qardaşın sülaləsi kimi qarşılanırdı və biz oğul – qızlarımız vasitəsilə bir – birimizə qohum olmuşuq. İndi sənə heç yaraşmaz ki, sən mənim azmış bizans qulumun sözlərinə məhəl qoyasan”. Və türkan 80 öz ölkəsinə qayıtdı. Həmin vaxt imperator İrakli 163 öz qoşunları ilə İran torpaqlarına hücum edərək inadla əlləşirdi ki, özünü İran şahının paytaxtına yetirsin. İran şahı gördü ki, onu işləri qaydaya düşmür və İrakli, əksinə, təkidlə ona tərəf irəliləyir. O, onun qabağından qaçaraq geriyə çəkildi və öz paytaxtı böyük Ktesifon şəhərinə qayıtdı. Öz arvadlarını, kənizlərini və uşaqlarını Dəclə çayının o biri sahilinə köçürdü. Sonra orada olan az miqdarlı əsgərlərini yığıb onları imperatorun üstünə göndərdi. Mənsəblər və hədiyyələr vasitəsilə Xosrov şah sarayında igidliyi ilə məşhur olan bir əyanı öz tərəfinə cəlb edir, adını dəyişib ona Roçveh ( “ Bəxtəvər”) adı verir və onu dilə tutaraq imperatorun üstünə göndərdiyi qoşuna başçılıq etmək razılığını aldı və düşmənə qarşı yola saldı. O, əlacsız və şahdan qorxaraq tabe oldu, lakin bilirdi ki, Xosrovun tələsik yığdığı bu qoşunu imperator darmadağın edəcəkdir. Bir, iki, üç və dörd dəfə o, ehtiyatla Xosrov şaha müraciət etdi: “ Mən qabaqcadan öz ölümüm haqda yox, sənin qoşununun həlakı haqqında səni xəbərdar etmək istəyirəm və əgər sən tezliklə mənə kömək üçün qoşun gündərməsən qorxmadığın ölümün nə olmasını özün də dadarsan”. Şah əmr etdi ki ona belə cavab versinlər: “ Onlardan qorxma, döyüş və qələbə çal!” Şah axırıncı məktubunu isə böyük qəzəblə belə yazdı: “ Əgər qalib gələ bilmirsənsə, ölməyi ki, bacararsan!” Bu acı məktubu oxuyan sərkərdə öz qoşunu qabağında əllərini günəşə və işığa uzadaraq nərə çəkdi:” İlahilərim, məni və mənim mərhəmətsiz şahımı ayırd edin!” O və qoşunları bizanslılarla
164 döyüşə girişib həlak oldular və tufan zamanı qovulan toz –torpağa döndülər. 81 Qoşunlarının belə dəhşətli məğlubiyyəti barəsində xəbər tutmuş İran əyanları narazılıqla bir – birlərinə deyirdilər: “ Nə vaxtadək bizim arihəmvətənlərimizin qanı sel kimi döyüş meydanlarında tökülüb axacaq? Nə vaxtadək biz bu qaniçən şahımızdan qorxub əsəcəyik? Nə vaxtadək bizim var – dövlətimizi əlimizdən alıb sarayda, qızıl – gümüşümüz isə şahın xəzinəsinə yığılacaq? Nə vaxtadək bizim yollarımız bağlanıb başqa ölkələrlə ticarət edib mənfəətimizdən məhrum olacağıq? Nə vaxtadək canlarımız bədənlərimizdə titrəyib onun dəhşətli əmrlərinə tabe olub əziləcək? Məgər o, ölkələr hakimləri olan bizim layiqli qohun - əqrabamızı məhv edib dərya kimi udub boğacaq? Məgər qardaşlarımızın çoxu müxtəlif vaxtlarda onun əmriylə dəstə - dəstə, yüzlərlə və minlərlə parça – parça edilib öldürülməyib və ya boğdurulmayıbmı? Məgər o, ərləri arvadlarından, ataları oğullarından ayrı salıb uzaq tayfaların əlinə qul və xidmətçi kimi göndərib və adamlarımızı böyük dəstələrlə düşmən sərhədləri boyunca yerləşdirmirdimi?” Bu kimi və bunlara bənzər sözləri onlar biri – birinə pıçıltıyla deyirdi, çünki heç kəs bunları onun ölüm vaxtı çatmayana qədər bərkdən deməyə cəsarət etmirdi. Elə həmin vaxt şahın ən sadiq adamlarından biri olan, onun böyük oğlu Qubadın mürəbbisi üsyan etdi. O, Qubadla sözləşdi ki, atasını və qardaşlarının çoxunu
165 öldürsün
82 və öz mürəbbisinin rəhbərliyi və göstərişi ilə İran şahlığını əlinə keçirsin. Mürəbbisinin hiylə kələyilə Qubad Xosrovun saray əyanlarını aldadıb çaşdırmışdı. Mürəbbi tezliklə bütün əyanların ürəklərini Qubad tərəfə çevirdi ki, onların köməyilə Qubadı atasının yerinə taxta oturtsun. 83
Mənə bir qədər qulaq asın və mən sizə qısaca o adamın hiyləsi haqqında danışım və xəbər verim ki, o, dəhşət saçan ovçunu təkcə nərəsindən bütün uzaqda yaşayan xalqlarını vəlvələyə salan, yaxınlarını isə gördükdə mum kimi əriyən şərqin şirini ölüm toruna necə salıb tutdu. O, qısa bir müddətdə bütün insanların qəlblərinə hakim olub, Xosrovun, sanki yetim imiş, əleyhinə üsyan etdi. Bunu edərkən o, çarların və əyanların heç birini köməyə dəvət etməmiş və öz yetişdirməsinin Xosrovun əleyhinə yardım üçün başqa uzaqda yaşayan xalqları və qəbilələri çağırmamış. O, yalnız imperator İrakliyə gizli elçi göndərib ondan xahiş etdi ki, o, həmin vaxt öz qoşunları ilə durduğu yerdə bir qədər ləngisin. 84 Bundan
sonra o əmr etdi ki, bütün əyanlarına və İran şahlığının böyük saray alaylarının başçılarına Qubadın adından belə məktublar yazılsın: “ Şahlıq hakimiyyəti atamın əlindən alınıb mənə həvalə olunmuşdur. Bir neçə kiçik atlı dəstələrlə hazır ol!” sonra o, bu dəstələri Beh Yüklə 6,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|