Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bakıxanov Abbasqulu ağa
- Bakuvi Əbdürrəşid ibn Salih ibn Nuri
- Bakuvi Seyid Yəhya Cəlaləddin
- "Balaxanı və Bibiheybət fəhlələri təşkilatı"
- "Barbarossa planı"
67
Tətil komitəsi fəhlələrin tələblərini işləyib hazırladı və neft sənayeçilərinə təqdim etdi. Tətildə 50 minədək fəhlə iştirak edirdi. Onlar kütləvi mitinqlər və yığıncaqlar təşkil edirdilər. Neft sənayeçiləri və polisin silahsız fəhlələrə amansız divan tutmasına baxmayaraq, fəhlələr tətillərini davam etdirirdilər. Provokasiya məqsədi ilə polis neft mədənlərini yandırıb, günahını fəhlələrin boynuna yıxdı. Ancaq Bakı fəhlələrinin dəyanəti və cəsurluğu sayəsində tətil onların qələbəsi ilə başa çatdı. Kapitalistlər fəhlələrə güzəştə getmək məcburiyyətində qaldılar. 1904-cü il dekabrın 30-da tətilçilərlə neft sənayeçiləri arasındakı danışıqlar birinci kollektiv müqavilənin - "mazut konstitusiyası"nın imzalanması ilə nəticələndi. 1904-cü il dekabrın 13-dən 30-dək baş vermiş Bakı tətili bütün imperiyada böyük əks-səda doğurdu və Rusiyada birinci burjua inqilabının (1905 - 1907) müjdəçisi oldu. Bakıxanov Abbasqulu ağa (1794 - 1847) - görkəmli Azərbaycan yazıçısı, tarixçisi və maarifçi alimi. "Qüdsi" təxəllüsü ilə yazırdı. Bakı yaxınlığındakı Xilə (indiki Əmircan) kəndində anadan olmuşdur. Bakıxanov Şərq dillərinə, ədəbiyyatı və fəlsəfəsinə yaxından bələd idi. Rusiyanın Qafqazdakı ali baş komandanı onu Tiflisdə Şərq dillərindən tərcüməçi vəzifəsinə təyin etdi. Bakıxanov tərcüməçi kimi 1828-ci il Türkmənçay müqaviləsinin imzalanmasında iştirak etmişdir. Bakıxanov Quba şəhərində "Gülüstan" adlı ədəbi dərnək təşkil etmişdir. Onun Azərbaycan tarixi üzrə - "Gülüstani-İrəm" (1841), coğrafiya üzrə - "Ümumi coğrafiya" (itirilmişdir) və "Kəşf ül- qəraib" ("Qəribə kəşflər"), fəlsəfə üzrə - "Əsrar ül-Mələkut" ("İlahi səltənətin sirləri"), etika üzrə -"Təhzib ül-əxlaq" ("Əxlaqın islahı"), "Kitabi-nəsayeh" ("Nəsihətlər kitabı"), "Eyn ül-mizan" ("Tərəzinin mahiyyəti") əsərlərinin adlarını çəkmək olar. Ədəbi əsərlərindən isə Azərbaycan ədəbiyyatında ilk hekayələrini - "Mirat ül-camal" ("Gözəllik güzgüsü"), "Mişkat ül-ənvar" ("İşıq şüaları"), "Riyaz vürQüds" ("Qüds bağçaları"), "Kitabi-Əsgəriyyə" ("Əsgərin kitabı"), eləcə də lirik şerlər məcmusunu (qəzəllər, rübailər, qitə və müxəmməslər) göstərmək olar. Bakıxanovun farsca yazılmış "Gülüstani-İrəm" tarixi əsəri Şimal - Şərqi Azərbaycanın və qonşu vilayətlərin ən qədim dövrlərdən 1813-cü il Gülüstan müqaviləsinədək olan tarixini əhatə edir. Bu əsər əvvəlkilərdən onunla fərqlənir ki, Bakıxanov burada elmi-tədqiqat metodundan istifadə edir. Bu əsər antik, fars və ərəb tarixi mənbələri və müxtəlif illərdə yazılmış əsərlər əsasında yazılıb. Rəsmi dövlət sənədləri ilə yanaşı, müəllif ilk dəfə olaraq maddi mədəniyyət, toponimika və s. abidələri materiallarının təhlilindən istifadə etmişdir. İlk dəfə olaraq Bakıxanov tərəfindən Azərbaycan tarixini dövrləşdirməyə, onu vahid və ardıcıl proses kimi təqdim etməyə cəhd göstərilmişdir. Müəllifın özünün də fəal iştirakı ilə əsər rus dilinə tərcümə olunmuş və 1845-ci ildə Rusiya Elmlər Akademiyasında müzakirə edilib yüksək qiymətə layiq görülmüş, müəllifə isə yüksək mükafat verilmişdir, bununla belə. çar Rusiyasında kitabın nəşri baş tutmamışdır. Yalnız 1923-cü ildə kitab “Azərbaycan tarix” adı ilə (Azərbaycan
68
dilində), 1926-cı ildə isə onun rus dilinə tərcüməsi nəşr edilmişdir. "Gülüstani- İrəm" əsəri sonralar dəfələrlə nəşr edilmişdir. Bakuvi Əbdürrəşid ibn Salih ibn Nuri (1402 - 73) - Azərbaycan tarixçisi və coğrafiyaçısı. Əsas əsəri olan "Kitab təlxis əl-asar və acaib al-malik al-kaxxar" ("Abidələr"in xülasəsi və qüdrətli hökmdarın möcüzələri") əsərinin müəllifidir. Əsər Zəkəriyyə Qəzvininin "Ölkələrdəki abidələr və Allah bəndələri haqqında xəbərlər" adlı əsərinin əsasında ixtisar, əlavə və düzəlişlərlə yazılmışdır. Lakin Bakuvi əsəri ixtisar etməklə kifayətlənməmiş, ona daha ətraflı məlumata malik bir çox əlavələr etmişdir. Bu, xüsusilə Azərbaycana və Cənubi Qafqaza aid məlumatlardır.
(? - 1464) — Azərbaycan filosofu, astronomu və tarixçisi. Bakuvinin "Əsrar ət-talibin" ("Heqiqot axtaranların sirri") və Şəhüstərinin Gülşəni-raz" əsərinin şərhinə həsr olunmuş "Şərhi "Gülşəni-raz" əsəri şöhrət tapmışdır. Bakıda Şirvanşahlar sarayının həyətində dəfn olunmuşdur.
1904-cü ilin yayında Bakıda menşevik İlya və Lev Şendrikov qardaşları tərəfindən yaradılmışdır. Şendrikovçular fəhlələr siyasi mübarizədən yayındırmağa, onu xırda məişət məsələləri ilə əvəz etməyə çalışırdılar. Şendrikov qardaşları neft sənayeçilərinin gizli hədiyyələrindən də imtina etmirdilər. Sonralar Lev Şendrikov Bakı Fəhlə Deputatları Sovetinin sədri seçilmişdir.
- sərbəst pul vəsaitlərini toplayıb saxlayan və onlardan ödənişlərdə, kreditlərin verilməsi və müəssisələrin maliyyələşdirilməsində istifadə edən maliyyə müəssisəsi. barbarlar (yun. "barbaroi", lat. "barbari" - "yadellilər") - təqlidi söz, qədim yunanlar onların dillərini başa düşməyənləri və ellin olmayanları belə adlandırırdılar. Onlara elə gəlirdi ki, bu adamlar öz dillərində danışanda "bar-bar-bar" deyirlər. Qədim romalılar antik mədəniyyətə yabançı olan bütün tayfa və xalqları "barbar" adlandırırdılar. Roma ilə əlaqədə olan barbar tayfalarından ən iriləri keltlər, germanlar və slavyanlardır. Hazırda "barbar" sözü "nadan", "kobud" və "qəddar adam" mənasını bildirir.
( "Müqəddəs Roma imperiyası"nın imperatoru Fridrix I Barbarossanın adından götürülüb) - faşist Almaniyasının SSRİ-yə qarşı təcavüzkar müharibə planının şərti adı. 1940-cı il iyulun 1-dən hazırlanmağa başlanılmış və dekabrın 18-də təsdiq olunmuşdur. Qısa müddət ərzində Qırmızı Ordunun əsas qüvvələrinin ildırım sürəti ilə darmadağın edilməsini və Arxangelsk Volqa - Həştərxan xəttinə çıxmağı nəzərdə tuturdu. Müharibənin 2 - 3 ay müddətində başa çatdırılacağı güman edilirdi. barıt - partlayıcı birləşmələr və ya onların qarışığı. Barıt Çində ixtira olunmuşdur. Ondan ilk vaxtlar atəşfəşanlıq üçün, sonralar isə hərbi işlərdə də
Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|