Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bəy və ağaların hüquqları haqqında 1846-cı il fərmanı
- Bidlisi Şərəfxan
- Birinci Dünya müharibəsi
71
("Metafizika elminin mövzusuna dair traktat") və "əl-Bəhcət və əs-səadət" ("Gözəllik və səadət kitabı"). Bəhmənyarın əsərləri bir çox Şərq və Avropa dillərinə tərcümə edilmişdir; XIX əsrdən nəşr olunur. bələdiyyə - şəhər özünüidarəsinin seçkili orqanı. Bəndər – sənətkar, 1231-ci ildə Gəncədə sənətkarların və şəhər yoxsullarının xarəzmşah Cəlaləddinə qarşı yönəlmiş üsyanının rəhbəri. Üsyana yerli əhalidən alınan verginin həddən çox yığılması səbəb olmuşdu. Mənbənin verdiyi məlumata görə, üsyançılar "şəhərin rəisinin sarayını darmadağın etdilər, məmurları və nökərləri öldürdülər, xarəzmşahların hərbi qarnizonlarını məhv etdilər". Qoşunla Gəncəyə yaxınlaşan Cəlaləddin üsyançılara silahı yerə qoymağı əmr etdi və onları bağışlayacağını bildirdi, lakin üsyançılar təslim olmaqdan imtina etdilər. Şəhərin mühasirəsinə başlandı. Bəndər şəhərdən çıxıb Cəlaləddinin hərbi düşərgəsinə basqın etməyi qərara aldı, lakin üsyançılar düşmən süvarisinin həmləsinə tab gətirə bilmədilər. Xarəzmşahın qoşunu şəhərə soxuldu. Üsyançıların rəhbərlərindən 30 nəfəri şəhərin darvazaları yanında asıldı, Bəndər özü isə şaqqalandı.
- bax: restavrasiya. bəy (türk. "hökmdar", "ağa") - 1) Şərq ölkələrində tayfa-nəsil, sonralar isə feodal əyanlarının titulu. İranda tayfa və ya bir neçə tayfanın başçısı. Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaz xalqlarında orta əsrlərdə və yeni dövrdə feodalın - torpaq sahibinin adı; 2) müasir Türkiyədə - kişilərə müraciət forması; 3) 1705 - 1957-ci illərdə Tunisdə irsən hakimiyyətə gələn hökmdar. Bəy və ağaların hüquqları haqqında 1846-cı il fərmanı - Rusiya imperatoru I Nikolayın 1846-cı il dekabrın 6-da verdiyi fərman. Fərman Azərbaycan mülkədarlarının xüsusi mülkiyyət kimi torpaqlara irsi sahibkarlıq hüquqlarının toxunulmazlığını təmin edirdi. Fərman çarizmin bir sıra güzəştləri hesabına yerli feodallarla ittifaq yaratmaq məqsədi güdürdü. Sonralar fərmana 1847-ci il "Kəndli əsasnamələri" əlavə edildi.
- Ərdəbil rayonunda yerləşən Bəzz qalası xürrəmilərin rəhbərlərindən olan xırda feodal Cavidana mənsub idi. Bəzz qalası üsyançı xürrəmilərin mərkəzi idi. Cavidanın vəfatından sonra xürrəmilər hərəkatına Babək başçılıq etmişdir. Ərəblər 837-ci ildə sərkərdə Afşinin başçılığı ilə Bəzz qalasını mühasirəyə almışdılar. 837-ci il avqustun 26-da Bəzz yaxınlığında döyüş oldu və bu, orta əsrlər tarixinin ən qanlı savaşlarından birinə çevrildi. Bu savaşda ərəblər 100 min, xürrəmilər isə 80 min nəfər döyüşçü itirdilər. Çətinliklə də olsa, ərəblər qalanı tuta bildilər və 8 min nəfərə qədər mühafizəçini əsir götürdülər. Babəkin ailə üzvləri və yaxın qohumları da əsirlər arasında olmuşdur. Bibliya (yun. "Kitab") - əslində, Bibliyaya 39 Əhdi-ətiq və 27 Əhdi-cədid kitabı daxildir. Bibliyanı təşkil edən kitablar müxtəlif dövrlərdə (e.ə. XII əsr - eramızın II əsri) və müxtəlif yerlərdə tərtib olunmuşdur. Bu kitabların vahid Bibliyada birləşdirilməsi eramızın IV əsrinin axırlarında - xristianlığın Roma
72
imperiyasının rəsmi dini elan edilməsindən sonra baş vermişdir. Bibliyanın daha qədim hissəsi olan Əhdi-ətiq qədim yəhudilərin əsatir və rəvayətlərindən ibarətdir. Əhdi-ətiqdə dünyanın yaranmasından və yəhudi xalqının tarixindən bəhs edilir. İisus Xristosa (İsa Məsih) qədər olan peyğəmbərlərin kitabları da buraya daxildir. Əhdi-ətiq yəhudilərin, eləcə də xristianlığın yayıldığı xalqların müqəddəs kitabına çevrildi. İudaizmin davamçıları yalnız Əhdi-ətiqi, xüsusilə də Musa peyğəmbərin Tövrat adlanan beş kitabını müqəddəs sayırlar. Bir hissəsi İncil adlanan Əhdi- cədiddə İsa Məsihin həyatı və deyimlərindən və həvarilərindən (şagirdlərindən) bəhs edilir. Əhdi-cədidin Apokalipsis adlanan hissəsində dünyanın sonu haqqında xristian dünyagörüşü təsvir olunur. Pravoslav və protestant kilsələri Bibliyanı bütövlükdə deyil, onun yalnız müəyyən hissəsini qəbul edirlər. Bidlisi Şərəfxan - XVI əsr Azərbaycan tarixçisi. İkicildlik əsərində XVI əsr Səfəvilər dövlətinin və Azərbaycanın ayrı-ayrı əyalətlərinin tarixindən bəhs edir.
(şumer. Bilqames) - Mesopotamiya əsatirlərində ölməzlik otu axtaran və bu zaman bir çox şücaətlər göstərən məşhur qəhrəman. Bəzi tarixçilər onun e.ə. XXVII əsrin sonları - XXVI əsrin əvvəllərində yaşadığını və Uruk şəhərinin real hökmdarı olduğunu güman edirlər. Ölümündən sonra ilahiləşdirilmişdi. Bilqamıs o dünyada hakim, eləcə də insanların iblisdən müdafiəçisi və şəhər inşaatının yaradıcısı hesab edilirdi. Bilqamıs haqqında əfsanə hettlər, hürrilər arasında, Fələstində və b. yerlərdə də yayılmışdı. bill (ing. "qanun") - Böyük Britaniya, ABŞ və bir sıra digər ölkələrin qanunverici orqanlarına hökumət və ya parlament üzvünün baxılmaq üçün təqdim etdiyi qanun layihəsi. Billin və ona edilən düzəlişlərin taleyi parlamentdə çoxluğa malik olan partiyaların mövqeyindən asılı olur. Parlament tərəfindən qəbul edilmiş və dövlət başçısı tərəfindən təsdiqlənmiş bill qanun qüvvəsinə malik olur. Birinci Dünya müharibəsi - kapitalist dövlətlərinin iki bloku - Dördlər ittifaqı və Antanta arasında 1914 - 18-ci illərdə nüfuz dairəsi, xammal mənbələri və dünya ağalığı uğrunda mübarizədə münasibətlərin son dərəcə kəskinləşməsinə görə baş vermiş müharibə. Ershersoq Frans Ferdinandın 1914-cü il iyunun 28-də Sarayevoda Prinsip tərəfindən öldürülməsini bəhanə edən Avstriya-Macarıstan Almaniyanın təzyiqi altında iyulun 28-də Serbiyaya müharibə elan etdi. Avqustun 1-də Almaniya Rusiyaya, avqustun 3-də Fransaya müharibə elan etdi, avqustun 4-də isə Böyük Britaniya Almaniyaya müharibə elan etdi. 1914-cü il avqustun 23-də Yaponiya Antantanın tərəfində müharibəyə qoşularaq Sakit okeandakı Almaniya mülklərini tutmağa və Çini tabe etməyə başladı. Sosialistlər açıq şəkildə öz hökumətlərinin tərəfinə keçdilər və nəticədə // İnternasional dağıldı. Müharibənin ilk aylarında Marnadakı döyüşlər nəticəsində alman komandanlığının Fransanı darmadağın edib müharibədən çıxarması ümidi boşa çıxdı; buna rusların Şərqi Prussiyadakı hücumları və məğlubiyyəti də kömək etdi. 1914-cü ilin avqust -
Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|