Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Böyük Britaniya
75
müddətdə - e.ə. 521-ci ilin noyabrı - e.ə. 518-ci ilin martı arasında həyata keçirilib. Yazı farsların tabeliyində olan bir çox başqa xalqların dillərinə tərcümə olunmuş və yazının özündə göstərildiyi kimi, "bütün ölkələrə" göndərilmişdi. Üçdilli Bisütun kitabəsinin surəti XIX əsrin birinci yarısında İngiltərənin kəşfiyyat zabiti Henri Roulinson tərəfindən böyük çətinliklə köçürülmüşdür. Roulinson isladılmış karton vasitəsilə 12 il ərzində mixi işarələrin surətini çıxarıb, üzünü köçürmüşdür. Qədim fars mixi yazılarının Qrotefend tərəfindən açılması (şifraçımi) sayəsində Roulinson qədim fars dilində qazılmış və bir çox adam adı və coğrafi adların sadalandığı üst yazını oxuya bilmişdi. Beləliklə, hələ oxunmamış digər iki dildəki yazılar üçün tərcümə əldə edildi. XIX əsrin ortalarında Babil mixi yazısı, XX əsrin ortalarında isə Elam mixi yazısı oxundu. bitərəf ölkələr - öz siyasətində hərbi-siyasi bloklara qoşulmamağı elan etmiş ölkələr.
- 1) yad mübahisəyə, iki tərəf arasındakı mübarizəyə qoşulmamaq; 2) xarici siyasət kursu silahlı münaqişələrdə, müharibə və hərbi- siyasi ittifaqlarda iştirak etməməklə xarakterizə olunan dövlətin xüsusi hüquqi statusu.
– Şərq ölkələrində dövlət və feodalların xeyrinə rəiyyətin məcburən yerinə yetirdiyi müxtəlif mükəlləfiyyət.
(Şərqi Roma imperiyası) - 395-ci ildə Roma imperiyasının iki yerə parçalanması nəticəsində yaranmış dövlət. Paytaxtı - Konstantinopol. Konstantinopol qədim yunan koloniyası Vizantinin yerində inşa edildiyinə görə Vizanti koloniyasının adına uyğun olaraq dövlət Bizans adlandırılmışdır. İmperiyanın mərkəz hissəsinin əhalisinin əksəriyyətini yunanlar təşkil edirdilər. Rəsmi dil (VII əsrdən) - yunan dili idi. Erkən orta əsrlərdə Bizansın inkişafının özünəməxsus xüsusiyyətlərı var idi: şəhərlər sənətkarlıq və ticarət mərkəzi kimi qalırdı; mərkəzləşdirilmiş dövlət aparatı və vergi sistemi var idi; silklər və feodal sistemi qapalı deyildi və s. İki mühüm ticarət yolu - Avropadan Asiyaya və dəniz yolu Aralıq dənizindən Qara dənizə gedən yol Bizansdan keçirdi. Tranzit ticarəti Bizans tacirlərinə və dövlət xəzinəsinə böyük gəlir gətirirdi. Bütün bunlar Bizansa böyük ordu və qüvvətli donanma saxlamağa imkan verirdi. Bizans imperiyasının ən çox genişlənməsi VI əsrə - imperator Yustinianın dövrünə təsadüf edir. Ərəb, slavyan və lanqobard tayfalarının istilaları nəticəsində VII əsr - IX əsrin ortalarında onun ərazisinin Balkan yarımadasının bir hissəsi və Kiçik Asiya ilə məhdudlaşmasına gətirib çıxardı. 1204-cü ildə səlibçilərin - xaçlıların dördüncü yürüşünün iştirakçılarının Konstantinopolu tutması Bizans imperiyasının devrilməsinə və Latın imperiyasının yaradılmasına səbəb oldu. Səlibçilərin tutmadıqları ərazilərdə isə Bizans dövlətləri - Nikeya və Trapezund imperiyaları, Epir dövləti yarandı. Bizans imperiyası 1261-ci ildə VIII Mixail tərəfindən bərpa edildi. 1453-cü ildə
76
Osmanlı sultanı II Mehmetin başçılığı ilə türklər tərəfindən Konstantinopolun tutulması Bizans imperiyasının varlığına son qoydu. blokada - 1) hər hansı bir tələbi yerinə yetirməsindən ötrü blokadaya alınmış dövlətin xarici əlaqələrini pozmağa yönəldilmiş siyasi və iqtisadi tədbirlər sistemi; 2) hərbi blokada - quruda, havada və dənizdə blokadaya salınması obyektin (qruplaşma, qoşun, şəhər, rayon, dövlət və s.) xarici əlaqələrinin pozulması yolu ilə təcrid olunması. Məqsəd - blokadaya salınmış qruplaşmanın qüvvəsinin tükədilməsi və onun təslim olmağa vadar edilməsi, düşmən dövlətin hərbi-iqtisadi qüdrətinin sarsıdılması və s. BMT (Birləşmiş Millətlər Təşkilatı) - müstəqil dövlətlərin beynəlxalq sülhü və təhlükəsizliyi qorumaq və möhkəmlətmək, eləcə də dövlətlər arasında dinc əməkdaşlığı inkişaf etdirmək məqsədi ilə könüllü birləşməsi nəticəsində təsis edilmiş beynəlxalq təşkilat. BMT-nin nizamnaməsi 1945-ci ilin aprelində San- Fransisko şəhərində keçirilən konfransda 50 dövlətin nümayəndəsi tərəfindən imzalanmış və 1945-ci il oktyabrın 24-də qüvvəyə minmişdir (son tarix BMT günü kimi qeyd olunur). Beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunması üçün əsas məsuliyyət BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının (TŞ) üzərinə qoyulmuşdur. Burada qərar qəbul olunması zamanı TŞ-nin beş daimi üzv-dövlətinin - ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, Rusiya və Çinin səs birliyi prinsipi mövcuddur. Bu o deməkdir ki, beş böyük dövlətdən hər biri onun marağına uyğun gəlməyən qərara veto qoymaq hüququna malikdir. BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasından əlavə, əsas orqanları bunlardır: Baş Assambleya, İqtisadi və İctimai Şura, Qəyyumluq Şurası, Beynəlxalq Məhkəmə və BMT baş katibinin başçılıq etdiyi Katiblik. BMT sistemində 15 ixtisaslaşdırılmış təsisat da vardır. BMT-nin iqamətgahı Nyu-Yorkdadır (ABŞ). 1992-ci il martın 2-də Azərbaycan Respublikası BMT-nin üzvü olmuşdur. borc - bir tərəfin müvəqqəti olaraq pul, yaxud ölçü, çəki, say və s. ilə müəyyən edilən əşyaları digər tərəfin mülkiyyətinə verməsini və onların mütləq həmin ölçüdə geriyə qaytarılmasını bildirən müqavilə. Böyük Britaniya - 1) Avropanın qərbində - Atlantik okeanında yerləşən Britaniya adaları qrupundan ən böyük ada; 2) Britaniya adalarında dövlət. Rəsmi adı - Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı. Əhalisi 60 mln. nəfərdən artıqdır. Əhalinin 80%-i ingilislərdir, milli azlıqda qalanlar - şotlandlar, uelslilər (valliyalılar), irlandlardır. Dindarların əksəriyyəti protestantdır. Paytaxtı - Londondur. Dövlət quruluşu - parlamentli monarxiyadır. Dövlətin başında kral durur. Qanunverici orqanı - iki-palatalı (lordlar palatası və icmalar palatası) parlamentdir. İcra hakimiyyəti - Nazirlər Kabinetidir. Böyük Britaniya keçmiş İngiltərə dominionları və müstəmləkələrinin də daxil olduqları Britaniya Birliyinə başçılıq edir. Nüvə silahına malik Böyük Britaniya beş böyük dövlətdən biridir.
Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|