Rəy verənlər: f e. d prof. Ş. M. Məmmədov
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
deyir.Başından ağır zədə alan adam canını tapşıran vaxt ani ağrı hiss edir,sonra bu ağrı yox olur və qaranlıqda görünən işığa doğru əlverişli, rahat bir gediş başlayır.Bəziləri başlarında yüngül səs eşidirlər.Bəzən elə olur ki,ölən adam huşunu itirir,ancaq bir az keçmiş ətrafda olanları başqa cür də olsa, hər halda aydın duymağa başlayır.Ruhun bədəndən çıxmasından sonra yaranan ilk qavramalar eyni olmur.Adətən ruh bədəndən çıxandan dərhal sonra aydın işıq görünür.Bəzən ilk qavrama ruhun bədəndən çıxması olur. Ross yazır ki,hər birimiz ölərkən özümüzün ölməz ”Mən”in müvəqqəti evimizdən -fiziki bədəndən necə ayrılmasını hiss edirik.Ölənlərdən biri “mən çıxıram,bədənim boş örtüyə bənzəyir” demişdir.Heç bir ölən demir ki,bədəndən şəxsiyyət və ya ruh çıxır.Bədəndən “Mən” çıxır və “Mən” kənarda dayanıb öz bədənini və onun üstündə çalışan həkimləri müçahidə edirəm .Axirət dünyasından qayıdanların heç də hamısı ruhun bədəndən çıxmasından danışmııiar.Bəzən keçid 0 qədər hiss olunmaz olur ki,ölmüş adam nə baş verdiyini hiss etmir.O özünün saf olduğunu düşünür, bəziləri həkimlərin onların öldüyünü bildirdiyini də eşidir,ancaq onların şüuru bu ölümü qeydə almır.Biz ölümü ya qeyri- varlıq,ya da ani və kəskin dəyişiklik kimi təsəvvür edirik,ancaq ölən hələ də əvvəlki kimi hər şeyi görür və eşidir.Onun bədəni tərk etmiş ruhu hələ “o biri dünyaya” getməmişdir,ruh hələ də ölümün bədəni yaxaladığı yerdədir- cərrahiyyə stolunda,döyüş meydanmda,qəzaya uğrayan avtomobilin yanındadır.Təəccüblü deyil ki,insanın öz ölümü onun heç ağlına gəlmir,ancaq tezliklə o nə isə baş verdiyini hiss edir.O özü yerdə dayanmır,havada uçur,özündən kənarda olan bədənini görür və tədricən onda şübhələr yaranır:”Bəlkə mən ölmüşəm?”.0 qorxmur,bəzən ani qorxu və ya təklik hissi ola bilər,ancaq o tez keçir.Ölümdə təklik yoxdur.Onu rəhmətə getmiş qohumlar və başqa ruhlar qarşılayır.Tezliklə onun qoruyucu mələyi görünür və “Bu vaxta qədər mən sənə kömək 116
etmişəm və indi səni başqasına verəcəm” deyir.Aparılan müşahidələrə əsasən Ross belə qənaətə gəlir ki,ölən adam tək deyildir:qoruyucu mələk,’’köməkçilər”,vaxtilə onu tanıyan, ancaq xeyli əvvəl ölənlər onu qarşılayır və ona kömək cdirlər.Ölümün kandarından içəri daxil olan kimi ölən adam onları görür,eşidir,onlara nə isə demək istəyir,anca tezliklə əmin olur ki,onlar hələ onu hiss etmirlər.Sağ adamlarla əlaqəyə girə bilmir.Tezliklə aydın, parlaq işıq görünür,sonra isə o daha da irəli gedib o biri dünyaya keçir. Keçiddən sonra yalnız ruhun ətrafdakılara münasibəti dəyişmir, onun özü ilə də dəyişiklik baş verir. Qədim mitlərdə deyilirdi ki,adam öləndən sonra onun bədənini qaranlıq dünyaya aparırlar və burada o əvvəlki həyatı ilə bağlı hər şeyi unudur.Bu gün bilirik ki,miflərdə hər şey deyilən kimi deyildir.Ruh heç də dər şeyi itirminəbədi olanlar və əsas olanlar qalır.Ruhun maddi olan hər şeyə marağı yox olur. Cərrahiyyə əməliyyatı vaxtı bədəni tərk edən ruh “maraqsız müşahidəçi kimi” onun bədəni üzərində aparılan işləri seyr edir.Yalnız ölənlərin ətrafda olanlara marağı sönmür,həm də ölənin yanında olanların ölənlə emosional əlaqələri yox olur. Uşaqların ölümünü dəfələrlə müşahidə etmiş Ross yazır ki,”mən onlara yaxın idim, ancaq onları öləndən bir neçə dəqiqə sonra onlara qarşı heç bir hissim olmurdu. Onların artıq mənə ehtiyacı yox idi”Ölən adam öz ölümünü dərk edərkən əvvəlcə bir az çaşır,çünki hara gedəcəyini,nə edəcəyini bilmir.Bir neçə müddət ruh bədənin yanında qalır.Bəzi dini təlimlərə görə ölümdən sonra ruh iki gün azad olur. Bəzi fərziyyələrə görə isə ruh bədənin torpağa tapşırıldığı ana qədər onun yanında fırlanır. Sonra o başqa dünyaya keçir,ancaq ilk vaxtlar o bu dünyada olan doğma yerlərə və əzizlərinə baş çəkməyə gələ bilər.Axirət dünyasına keçən ruh tezliklə görür ki,onun bədəni var,ancaq bu tərk etdiyi bədən deyildir.O dünyadan qayıdanların dedikləri tam aydın olmasa da müəyyən təsəvvür yaradır:”bu sanki bulud idi”,”bədəndən çıxandan 117
sonra sanki nəyə isə girdim.Düşünınürəm ki,mən heç nə idim,mənim başqa bədənim var idi, onun fonnası da var idi,mənim deyəsən əllərim də var idi”,”mənim formam var idi,buluda oxşayırdı,ancaq deyəsən çəkisi yox idi-bunu təsəvvür etmək çox çətindir”. Kimlərsə özünü bu dünyadakı fonnada, həm də cavanlıq vaxtında olan kimi görmüş- dür.Bəziləri isə heç nə görməmişdir. Demək olar ki,hamı öz “Mən”ini duya bilməmiş,onu qeyri-maddi hiss etmişlər “özümü hiss etmirdim” deyirlər. Keçirdikləri hissi daşımağa cəhd edənlər bunu təsvir etməkdə çətinlik çəkirdilər. Bulqakov yazır ki,axirət dünyasında bədən və sifət yoxdur,burada yalnız ruh var. Ancaq onlar öz daxili keyfiyyətlərini göstərə bilirlər: ruh sanki bu keyfiyyətləri geyinmiş olur və ölən bu keyfiyyətləri ilə sağ ikən sevdiyi insanları tanıyır. Ruh eyni zamanda bizə oxşayan,ancaq böyük,ağ və qara olan varlıqlarla da görüşə bilər.Ruhlarm qavrayışı və fikirləri aydın olur, hissləri itidir,onlar ilahi təbiətə daha yaxındırlar.Aydm qavrayış ruhun “orada olduğu ilk andan başlayır. Axirət dünyasında bütün fiziki çatışmamazlıqlar, əqidə olan dcffektlər, müvəqqəti və lazımsız olanlar yox olur. Ruh yalnız əbədi saxlanmağa layiq olanları saxlayır. Eyni zamanda bütün əsas keyfiyyətlər qalır-ruh da fərdi keyfiyyətlərini qoruyur. Axirət dünyasında da ruh burada olduğu kimi xeyir və şər istiqamətində inkişaf edir. Bədən ölərkən qazanılan biliklər ruhla birlikdə axirət dünyasına keçir və burada ilahi işığın hesabına olduqca sürətlə inkişaf edir. Ruhun bədəndən bədənə keçməsi məsələsi bu gün də olduqca mübahisə doğuran məsələlərdəndir.Haqqında bir az əvvəl danışdığım “Ovqaf’ın buraxılışının qonağı olan Hacı Sabir də bu məsələyə münasibətinə fikrimcə tam aydınlıq gətirmədi. Hacı Sabiri “Ovqat”da qonaq kimi iştirak etdiyini görəndə çox sevindim. Səyyarə xanımla söhbətlərimizin birində onun “Hacı Sabiri qonaq kimi dəvət edirəm, nə isə gəlmək istəmir” deməsini xatırladım və Sabir müəllimi efirdə 118
Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|