Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
113 mühümü bütün gömrük tarif normalarının kütləvi informasiya vasit ələrində nəşr edilməsidir. Qeyd etm ək lazımdır ki, gömrük qanunvericiliyinin icrasına n əzarət Azərbaycan Respublikası gömrük orqanlarına həvalə edilmiş digər qanunvericiliyinin əsas müddəaları haqqında qısa ara yışlar kütləvi tanışlıq üçün Azərbaycan Respublikası gömrük orqanlarının yerləşdiyi yerlərdə təqdim edilir. Aşkarlığın təmin olunmasının digər bir tərəfi gömrük işi üzr ə Azərbaycan Respublikası gömrük orqanının səlahiyyətinə aid dig ər məsələlər üzrə məsləhətvermə xidmətləridir. Gömrük tarif münasib ətlərinin tənzimlənməsində aşkarlığın və açıqlığın t əmin edilməsinin əsas istiqamətlərindən biri də düzgün olmayan m əlumatlara görə məsuliyyət məsələlərinin tənzimlənməsidir. Bel ə ki, 388-ci maddənin 1-ci hissəsində göstərilir ki, Azərbaycan Respublikası gömrük orqanları, Azərbaycanda gömrük işini aparan müvafiq elmi-t ədqiqat və tədris müəssisələri bu fəslin müdd əalarına görə qanunvericiliyə uyğun məsuliyyət daşıyır. Beyn əlxalq münasibətlər sistemində dövlətlərin gömrük tarifi haqqında məlumatların yayılmasının əsası 1890-cı ildə qoyulmuş Gömrük Tariflərinin dərc edilməsi üzrə Beynəlxalq İttifaqın əsas məqsədini təşkil edir. Təşkilat 1890-cı il tarixli göm- rük tarifl ərinin dərc edilməsi üzrə Beynəlxalq İttifaqın yaradılma- sı haqqında Beynəlxalq Konvensiyaya müvafiq olaraq yaradılmış- dır. Gömrük tariflərinin operativ dərci məqsədilə Brüsseldə müxt əlif dövlətlərin gömrük qaydaları və gömrük tariflərinin t ərcümə və dərc edilməsi üzrə Beynəlxalq Büro yaradılmışdır. H əmin təşkilat ingilis, fransız, alman, ispan və italyan dillərində gömrük tarifl əri bülletenini nəşr etməklə dövlətlərin gömrük tarifi haqqında bütün məlumatları yayır. Təşkilat həmçinin zəruri hesab etdiyi dill ərdə də müvafiq nəşrlər buraxa bilər. Gömrük tarif t ənzimlənməsində mühüm prinsiplərdən biri kimi ədalətli gömrük tarif prinsipini də irəli sürmək olar. Qeyd etm ək lazımdır ki, ədalətli gömrük tənzimlənməsi prinsipi göm- rük siyas ətinə əsaslanır. Ədalətli gömrük tarif münasibətləri 114 t ənzimlənməsi prinsipi ilk növbədə gömrük sferasında inzibati özbaşınalığın və həddindən artıq yüksək, ədalətsiz vergilərin ödə- nilm əsinin qarşısını alır. Lakin, bunun tarif münasibətləri tənzim- l ənməsinin proteksionist funksiyası ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Ona gör ə də bu hallardan qaçmaq üçün qanunvericilik iqtisadiy- yatda fövq əladə vəziyyət şəraitində tənzimetmənin dəqiqliyinin t əmin olunması üçün gömrük rüsumları ölçülərinin dəyişmə h əddini müəyyən etməlidir. Dövl ətlərin gömrük tarif münasibətləri sahəsində fəaliyyət- l ərinin əlaqələndirilməsi gömrük tarif sahəsində dövlətlərin əməkdaşlığı prinsipini irəli sürməyə imkan verir. Bu prinsip beyn əlxalq hüquqi təbiətə malikdir və mahiyyətcə ayrı tədqiqatın predmetidir. Lakin gömrük tarif münasib ətlərinin tənzimlənməsi zamanı bu problemə toxunmamaq mümkün deyil. Belə ki, beyn əlxalq səviyyədə gömrük tarif siyasətinin əlaqələndirilməsi milli gömrük tarif mexanizmin ə həlledici təsir göstərir. Gömrük tarif sah əsindəki əməkdaşlıq isə universal, regional və ikitərəfli s əviyyədə formalaşır və inkişaf edir. İlk növbədə, universal səviyyədə gömrük tarif münasibətlə- rinin əlaqələndirilməsini nəzərdən keçirək. Bu əməkdaşlıq QATT ç ərçivəsində formalaşıb və özündə beynəlxalq ticarətin ümumta- nınmış qaydalarını əks etdirir. Sonradan QATT-ın Uruqvay raundunda onu dig ər sahədə mühüm təşkilat ÜTT əvəz etmişdir. Az ərbaycan Respublikası ÜTT-də müşahidəçi statusunda iştirak edir və hal-hazırda həmin təşkilata tam üzv qəbul olunması istiqam ətində mühüm fəaliyyət həyata keçirir. ÜTT-yə dövlətlərin üzv q əbul olunması üçün ilk növbədə xüsusi işçi qrupu yaradılır ki, bu da üzv q əbul olunan dövlətin iqtisadi mexanizminin və ticar ət siyasi rejiminin ətraflı təhlili məqsədini güdür. Bundan sonra yeni q əbul olunacaq dövlətlə məsləhətləşmələr və danışıqlar başlayır. Danışıqlar əsasən ÜTT üzvlərinə yeni qəbul olunacaq dövl ət tərəfindən onun bazarlarına malların və xidmətlərin daxil olmasını təmin edən güzəştlər təqdim edilməsi ilə müəyyənləş- dirilir. Qeyd etm ək lazımdır ki, gömrük sistemində daha əlverişli 115 rejim dövl ətin iqtisadi siyasətinin mühüm prinsiplərindən biri kimi çıxış edir. Daha əlverişli rejim müqavilə qaydasında müəy- y ən edilir və müəyyən məhdudlaşma tətbiq dairəsinə malikdir. Bel ə ki, daha əlverişli rejim adətən ticarət əlaqələrinin tənzim- l ənməsi üçün nəzərdə tutulur. BMT-nin Beyn əlxalq Hüquq Komissiyası tərəfindən hazır- lanmış və 30 maddədən ibarət «Daha əlverişli klauzula haqqında madd ələr layihəsi»nin 5-ci maddəsində deyilir ki, daha əlverişli dövl ət rejimi benifisiya qəbul edən dövlətə və ya onunla əlaqədar olan şəxslərə və əşyalara, benifisiar dövlətin üçüncü dövlətə və ya h əmin üçüncü dövlətlə müəyyən əlaqədə olan şəxslərə və əşyalara veril ən rejimdən az əlverişli olmayan rejimdir. Daha əlverişli rejimin tarixinə müraciət etsək, o, əsasən ticar ət müqavilələri ilə formalaşmışdır. Daha əlverişli rejim QATT-ÜTT f əaliyyətinin əsas məzmununu təşkil edir. Belə ki, Tarifl ər və Ticarət üzrə Baş Sazişdə göstərilir ki, iştirakçı döv- l ətlər xarici ticarət fəaliyyətində və gömrük sferasında bir-birinə daha əlverişli şərait yaratmalıdırlar. Sonradan bu rejim QATT-ın Uruqvay raundunda 15 aprel 1994-cü il M ərakeş sazişi ilə yaradılan ÜTT-nin əsas fəaliyyət prinsipi kimi mövcud olmaqda davam etmişdir. Belə ki, daha əlverişli rejim şərtsiz xarakter daşıyır və ÜTT-yə daxil olan ölkələr onu tam həcmdə tətbiq etm əlidirlər. Dövl ətlərin gömrük xidməti sahəsində beynəlxalq əməkdaş- lığının zəruri şərti beynəlxalq müqavilənin dövlətdaxili qanun- vericilikd ə üstünlüyə malik olmasıdır. Bel ə ki, bu münasibətləri daha da inkişaf etdirərək Azərbay- can Respublikası Gömrük Məcəlləsinin 4-cü maddəsində qeyd edilir ki, beyn əlxalq iqtisadi inteqrasiyanın inkişaf etdirilməsi və möhk əmləndirilməsi üçün digər dövlətlərlə gömrük ittifaqları, s ərbəst iqtisadi zonalar yaradır, gömrük məsələləri üzrə beynəl- xalq hüquq normalarına uyğun sazişlər bağlayır. Daha sonra m əcəlləninn 6-cı maddəsində göstərilir ki, dövlətlərarası müqavi- l ələrdə müəyyən edilən qaydalar bu məcəllə və gömrük işi haq- Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|