139
Kitabxanadan istifadə intensivliyini zəiflətdi ki, bu da öz növbəsində
Milli Elmlər Akademiyasında aparılan elmi tədqiqatların kə-miyyət və
keyfiyyət göstəricilərinə mənfi təsir göstərməyə bilməzdi. Göstərilən
çətinlikləri aradan qaldırmaq üçün kitabxana müxtəlif vasitələrdən, ayrı-
ayrı müəlliflərin köməyindən, sponsorlardan, qrantlardan istifadə edərək
mühüm tədbirlər həyata keçirməyə, tədricən kitab fondunun yeni
ədəbiyyatla təmin olunmasına nail olmuşdur. Bu işdə akademiyanın
böyük alimlər ordusunun rolu danılmazdır.
Müstəqillik illərində kitabxana fondunun vəziyyətini əks etdirən
cədvələ nəzər salaq.
İllər Kitab
fondu
İllər Kitab
fondu
1990 1737523
1998 1891684
1991 1750535
1999 2004098
1992 1859885
2000 2001362
1993 1869096
2001 2060432
1994 1873148
2002 2074916
1995 1873348
2003 2087980
1996 1872520
2004 2099691
1997 1881566
Cədvəldən göründüyü kimi, hər cür çətinliyə baxmayaraq
kitabxananın fondu nəinki azalmış, hətta 1990-cı illə müqayisədə 362.168
nüsxə artmışdır. Hazırda ölkəmizdə təbiətşünaslıq, sosial-iqtisadi, ictimai,
humanitar, siyasi və texniki elm sahələri üzrə ən zəngin kitabxana olan
AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında dünya xalqlarının 50 dilində 30
milyondan artıq kitab vardır. Respublika elminin qızıl fondu hesab edilən
bu kitabxanada Azərbaycan, rus, türk, ərəb, fars, ingilis, alman, fransız,
ukrayna və s. dillərdə xronoloji əhatəsi XII-XX əsrlərə aid olan çox
qiymətli və nadir kitablar saxlanılır. Kitab fodu dillərə görə bu cür
bölünür: Azərbaycan dilində 100 min, rus dilində 2 milyon, Qərbi Avropa
dillərində 75.000, nadir və qiymətli nəşrlər fondunda 6.000 nüsxədən
140
artıq kitab vardır. Şərq dillərində ədəbiyyat fondu nadir kitabların sayına
görə respublikada ən zəngin fond hesab edilir. Bu fondda nadir elmi
kitablar, məcmuələr, dövri mətbuat materialları, həmçinin arxiv fondu
mühafizə olunur. Kitabxana təbiətşünaslıq və texnika elmləri üzrə
depozitar kitabxana statusuna malik olduğundan burada saxlanılan
kitablar içərisində təbiətşünaslıq və texnikaya aid ədəbiyyat mühüm yer
tutur.
AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanası akademiya kitabxana şəbəkəsinin
elmi-metodik mərkəzi olduğundan akademiyanın bütün elmi-tədqiqat
institutları kitabxanalarının işinin istiqamət-ləndirilməsində, ilk növbədə
isə onların fondlarının təkmilləşməsində yaxından iştirak etmişdir.
Müstəqillik illərində kitabxana öz fondunun komplektləşməsi ilə yanaşı,
elmi-tədqiqat institutlarının kitab-xanalarının komplektləşdirilməsi işinə
böyük qayğı göstərmiş, kitabxana fondlarını dinamik, oxucu tələblərinə
cavab verən durumda saxlamağa müvəffəq olmuşdur.
Hazırda Mərkəzi Elmi Kitabxananın metodik rəhbərlik etdiyi 27 elmi-
tədqiqat institutunun yanında fəaliyyət göstərən filial kifabxanalarında
elmin müxtəlif sahələrinə dair 1.354.902 nüsxə kitab oxucuların
istifadəsindədir. Müstəqillik illərində Mərkəzi Elmi Kitabxananın və
institut kollektivlərinin köməyindən faydalanan filial kitabxanaları öz
fəaliyyətlərini müvəffəqiyyətlə davam etdirmiş, institutların elmi-tədqiqat
planlarının həyata keçirilməsində yaxından iştirak etmiş, elmi-tədqiqatın
informasiya bazası rolunu oynamışlar.
Müstəqillik illərində kitabxana fondu yerli nəşrləri və xarici nəşrləri
satan kitab mağazaları, ayrı-ayrı müəlliflərin hədiyyələri, beynəlxalq
kitab mübadiləsi və nəhayət, 1999-cu ildən sonra “Kitabxana işi
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq respublikada
nəşr edilən kitablardan 2 nüsxə pulsuz məcburi nüsxə almaq yolu ilə
komplektləşməyə başlamışdır. Kitabxananın respublikada nəşr edilən
ədəbiyyatdan pulsuz məcburi nüsxələr almaq hüququ olan kitabxanalar
qrupuna aid edilməsi onun milli ədəbiyyatla ardıcıl və tam
141
komplektləşməsi işini təmin etməklə milli ədəbiyyat fondunun inkişafı
üçün böyük imkanlar açmışdır.
Müstəqillik illərində respublikamızda kitabxana fondlarının
komplektləşdirilməsində görkəmli ziyalılar, alimlər, yazıçılar və
mədəniyyət xadimləri xüsusi fəallıq göstərmişlər. Onların öz yeni
kitablarını və kitab kolleksiyalarını kitabxanalara hədiyyə etməsi
nəticəsində yeni ənənə meydana gəlib formalaşmışdır. Bu işdə AMEA-
nın Mərkəzi Elmi Kitabxanası daha fəal mövqe tutmuş, yüzlərlə
müəllifdən hədiyyə olaraq çoxlu sayda kitablar əldə etmişdir. Həmçinin
kitabxana akademiklərdən M.Ə.Useyinovun (1997), İ.D.Mustafayevin
(1999) və xalq yazıçısı M. İbrahimovun (1999) şəxsi kitab
kolleksiyalarını hədiyyə olaraq almışdır. Yeni alınan şəxsi
kitabxanalardan başqa kitabxanada B.N.Zaxoderin, Y.E.Bertelsin,
Y.A.Belyayevin, Y.A. Paxomovun, Z.Hüseynzadənin, Niyazinin,və
başqa elm və mədəniyyət xadimlərinin şəxsi kitabxanaları saxlanılır.
Sevindirici haldır ki, kitabxana son illərdə oxucuların böyük tələbatı olan
bu qiymətli şəxsi kitabxanaların kataloqunu hazırlamağa baş-lamışdır.
Artıq B.N. Zaxoderin, M.Ə.Useyinovun, İ.D.Mustafayevin, Y.E.
Bertelsin şəxsi kitabxanalarının kataloqu oxucuların istifadəsinə
verilmişdir.
Kitabxana, həmçinin 1994-cü ildən başlayaraq Rusiya Federasiyası və
digər MDB ölkələri ilə keçmiş əlaqələri bərpa etmiş, kitab və dövrü
mətbuat əldə etməyə müvəffəq olmaqla kitab mübadiləsi işini
genişləndirmişdir. Kitabxana xüsusilə Rusiya Federasiyasında nəşr edilən
yeni elmi ədəbiyyatı almaq üçün beynəlxalq əhəmiyyətli tədbirlər həyata
keçirmişdir. AMEA-nın xahişi ilə Rusiya Elmlər Akademiyası “Hayka”
nəşriyyatının nəşr etdiyi jurnalların Mərkəzi Elmi Kitabxanaya
göndərilməsi haqqında 1999-cu ildə sərəncam verdi. Həmin sərəncam
kitabxananın yeni nəşr edilən jurnallarla təkmilləşməsi üçün böyük
imkanlar açdı ki, bu da respublikada elmi-tədqiqatların müasir səviyyədə
aparılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb etdi. 1999-cu ildə kitabxana
Rusiyada həyata keçirilən “Puşkin meqalayihəsi”nə daxil oldu və bu
layihəyə müvafiq olaraq Rusiya Federasiyasında nəşr edilmiş 1000
nüsxədən artıq qiymətli kitab əldə etdi.
Dostları ilə paylaş: |