Xalqaro birliklar tizimi – si

5.3.5 Fizik kattalikning qiymatini ifodalashda, noaniqlik ko‘rsatkichining yozilishi (taqribiy qiymatlar).
Fizik kattalikning taxminiy qiymati bilan bog‘liq bo‘lgan noaniqlik ko‘rsatkichlarini, O‘lchashlarda Noaniqlikning Ifodalash Ma’lumotnomasi2 [ISO, 1995] ga kora ifodalash zarur. x kattalik bilan bog‘liq noaniqlik standarti (ya’ni, standart og‘ish kattaligi, zahira koefitsienti k=1), u(x) tarzida ifodalanadi. Noaniqlikni tushintirishning qulay usuli quyidagi misolda keltirilgan:
mn = 1.67492728 (29) × 10–27 kg.
Bunda mn fizik kattalikning (ayni misolda, neytron massasining) belgisi; son ifodasi so‘ngi qismidagi qavs ichida yozilgan raqam esa, mn ning taxminiy qiymati bilan o‘zaro kombinatsiayalangan, standart noaniqlik qiymatidir. Mazkur holat uchun standart noaniqlik qiymati: u(mn) = 0.00000029 × 10−27 kg ga teng. 1 (bir) dan farqli bo‘lgan har qanday qiymatdagi noaniqlik ko‘rsatkichi, albatta yozib ko‘rsatilishi shart.
1 Ya'ni, bir ustun ichidagi barcha sonlar, bir xil shrift va o‘lchamda yozilishi maqsadga muvofiqdir.
2 Guide to the Expression of Uncertainty in Measurement.
To‘g‘ri:
L=10.234 m;
noto‘g‘ri:
L=10 m 23.4 sm.
To‘g‘ri:
‒0.234;
noto‘g‘ri:
– .234;
To‘g‘ri:
43 279.168 29
noto‘g‘ri:
43, 279.168,29
To‘g‘ri:
3279.16 83
noto‘g‘ri:
3 279.168 3
www.Orbita.Uz kutubxonasi
Xalqaro birliklar tizimi – SI
48
w w w . O r b i t a . U z : I l m i y – o m m a b o p a d a b i y o t l a r t u r k u m i d a n .
5.3.6 Fizik kattalikning belgilarini, qiymatlarini va son
amallarini
ifodalarini bo‘lish va ko‘paytirish.
Fizik kattalikning belgilari bilan ko‘paytirish yoki bo‘lish bajarishda, quyidagi usullardan istalganini qo‘llash mumkin:
𝑎𝑏; 𝑎 𝑏; 𝑎 ∙ 𝑏; 𝑎 × 𝑏;
𝑎
𝑏
; 𝑎⁄𝑏 ;
𝑎 𝑏−1
Fizik kattaliklaring son qiymatlari ko‘paytirilayotganda, ko‘paytirish belgisi sifatida, satr yarmi balandligidagi nuqta (∙) ishlatilmaydi, ko‘paytirishda, faqat
× belgisidan, hamda/yoki, qavslardan foydalanish zarur. Agar faqat sonlar ishtirokida ko‘paytirish bajarilayotgan bo‘lsa, faqat × belgisidan foydalaniladi.
Bo‘lish amalini kasrlr orqali ifodalashda, kasrlardagi ikkiyoqlama ma’no hosil bo‘lishini oldini olish va ammalar borasida ixtilof yuzaga kelmasligi uchun, qavslarni qo‘llash tavsiya etiladi.