Xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi

bilan ishlashning 
murakkabligi matnlar soni, materialning 
tarkibiy jihatdan murakkabligi (kengligi 
va uzunligi), o‘quvchining matn tarkibiy 
tuzilishi bilan tanishligi, ahamiyati jiha-
tidan bir-birga bog‘lanmagan bog‘-
lovchilar soni, izlanayotgan ma’lu-
motning ajralib turadigan xususiyati, 
sarlavhalarning tegishliligi va turli man-
baaga oid matnlar o‘rtasidagi o‘xshashlik.
Matnning 
so‘zma-so‘z ma’nosi yoki 
unda anglashilgan ko‘chma ma’noni 
tushunishga yo‘naltirilgan topshiriqlar-
da
topshiriqning murakkabligi talab etila-
digan ta’riflash turiga (masalan, qiyoslash 
qarama-qarshi jihatlarni topishga qaraganda 
osonroq), ko‘rib chiqiladigan ma’lumotlar 
soni va ular orasidagi masofa, matndagi 
taqqoslanayotgan ma’lumotlar darajasi va 
ularni ajralib turadigan xususiyati, matn-
ning o‘ziga xos xususiyati (matn mazmuni 
va g‘oyalarning berilishi qancha uzunroq, 
noaniqroq va mavhumroq bo‘lsa, topshiriq 
shuncha murakkab bo‘ladi).
Ko‘p materiallardan iborat topshi- 
riqlarda, 
xulosa chiqarishning qiyinligi 
matnlar soniga, sarlavhalarning tegishlili-
giga, matnlar orasidagi mundarijalarning 
o‘xshashliligiga (masalan, mulohazalar 
va fikrlar o‘rtasidagi o‘xshashlikka), man
-
baalarning strukturasi va taqdim qilishdagi 
o‘xshashliklarga bog‘liq.

---

45
Shakl va mazmun ustida mulohaza 
yuritishda, yuzaga keladigan qiyinchilik 
biror matn bilan ishlashda o‘quvchining 
bilim darajasi (agar o‘quvchining bilim 
darajasi past bo‘lsa, topshiriq unga shuncha 
murakkab tuyuladi), matnning mavhumli-
gi va uzunligi, topshiriqni bajarish uchun 
kerak bo‘lgan tushunchaning chuqurligiga 
bog‘liq.
Ko‘plab materiallardan iborat 
topshiriqlarda topshiriqlarning qiyinligi 
matnning hajmi o‘rtib borishi bilan 
o‘quvchining matnda yugaza kelgan 
ixtiloflarni aniqlash va bartaraf etishni, 
matnlardagi nomutanosibliklar yoki 
qarama-qarshi mulohazalar, manbaa 
haqida mavjud ma’lumotlar miqdoridagi 
tafavvutlar, uning taqdim etilishi va 
tuzilishini bilish talab etiladi.