Xələfli A. A
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bir neçə üsulu uyğunlaşdırıb profil alma
179 Bir qidalandırıçı xətdən ibarət olan AMNB qurğusu geniş istifadə olunur. Bundan başqa iki qidalandırıcı xətdən ibarət olan qurğudan da AA ’ MDNB ’ B istifadə olunur (şəkil 59a,b bax). Bəzi hallarda üç qidalandırıçı xətdən istifadə edirlər AA ’ A ’’ MNBB ’ B ’’ , bu da bizə imkan verir ki, geoloji kəsilişi üç dərinlikdə öyrənək. Bu isə həmin üsulun geoloji informasiyalı olmasını təmin edir. Qurğuların ölçulərini təcrübi yolla edirlər. Bu geoloji kəsilişin quruluşu haqda tam məlumat əldə edilir. Geoloji kəsiliş haqda məlumat Şək.59. Müxtəlif kəsilişlər uzrə iki xətt uzrə qidalanan simmetrik qurğu ilə alınan qrafik. a) kristallik süxurun əyilmiş hissəsi uzərində. b) səthə yaxın kiçik müqavimətli süxur uzərində; v) filiz yatağı uzərində; q) müxtəlif müqavimətli süxurların sərhədi uzərində; 1-qum, 2-konqlemerat, 3-şistlər, 4-qranitlər, 5-dioritlər, 6-filiz yatağı. almadıqda qurğunun qidalandırıcı elektrodları arasında ölçülər nəzəri hesablanılır. Təçrubədə müəyyənləşdirilib ki, AB elektrodları arasındakı məsafə hədəfin fərz olunan dərinliyindən 10-20 dəfə aralıda yerləşdirilməlidir (AB"=(10-20)H və qəbuledici elektrodlar MM AB-dən 3-10 dəfə az olmalıdır. 180 Hər müşahidə məntəqəsində MN xətti uzrə U ölçulür, AB xətti üzrə isə cərəyan şiddəti İ ölçülür və xususi müqavimət = K U/İ təyin olunur. Qiymətlərinə görə profil boyu fərz olunan müqavimətin əyrisi qurulur. Anomaliyanın mənşəyini cox hallarda təyin etmək mümküm olmur, çünki oxşar qrafikləri müxtəlif kəsilişlər uzərində müşahidə etmək olar (şəkil 59). Anomaliya haqqında tam məlumat almaq üçün iki qidalaycı qurğudan istifadə olunur AB A ’ B ’ (AA ’ MN BB ’ ). Hər bir nöqtə üçün f -in iki qiyməti təyin olunur, bu qiymətlər müxtəlif dərinliklərə uyğundur. 59-cı şəkildən görüunür ki, f -in qrafikində AB elektrodları arasında məsafə artdıqca anomal- iyanı yaradan səbəb aydınlaşır. Şək. 60 Dairəvi profilləmə. a– qurğunun nöqtələrdə yerləşdirilməsi; b- f –in polyar diaqramı. Ellipsin uzun oxu cərəyan xətlərinin maksimum yığıldığı, yəni çatların üstünlük təşkil etdiyi istiqaməti, yaxud da süxurun şistliyinin üstünlük təşkil etdiyi istiqaməti göstərir. Kükürdləşmiş süxurlar, 6-filiz yataqları. Süxurların çatlığının istiqamətinin öyrənilməsi üçün dairəvi profilləmə işləri aparırlar. f1 A 1 MN B 1 f2 A 2 MNB 2 qurğusu ilə pro filin hər məntəqəsində f –in bir yox bir neçə qiymətini təyin edirlər və s. (Şəkil 60 a). Sonra profildə elektrodları f -in ölçmə isti- qamətindən əks istiqamətə keçirərək (Şəkil 60 b) əks (sahə) 181 qiymətlər alırlar. Əgər anizatropiya yoxdursa, diaqram dairə formasında olur, anizatropiya olan ərazilərin üzərində ellipis formalı fiqur alınır. Bir neçə üsulu uyğunlaşdırıb profil alma (KEP). Kombinə edilmiş profilləmə kəskin duşən yaxşı keçiricilikli xususilə filiz və yaxud damar tipli keçiricili cismləri izləmək üçün istifadə edilir (şəkil 61a). Kombinə edilmiş qurğular vasitəsilə profilləmə iki qarşılıqlı simmetrik olmayan üç elektrodlu qurğudan (AMN və BMN), bir ümumi qidalandırıçı xətdən S, ibarət mərkəzdən MN-ə perpendikulyar istiqamətdə uzaq bir məsafəyə (adətən bu məsafə 10- 15 AO, yəni sonsuzluğa qədər) qədər aparılan qurğudur. MN elektrodları arasında olan potensiallar fərqini hər məntəqədə iki dəfə ölcürlər: Birinçi ölçmə AS xəttindəki cərəyanı ölçməklə (düz istiqəmətli qurğu AMNS), digəri isə BS xəttində olan cərəyanı ölçməklə (əks istiqamətli qurğu AMNS). Bu imkan verir ki, hər bir məntəqə üçün f –in iki qiymətini təyin etməyə imkan verir və profil boyu f –in iki qrafiki qurulur (şəkil 61b). Profilləmənin köməyi ilə yüksək müqavimətli mühitdə yerləşmiş az qalınlığa malik olan kəskin duşən yaxşı keçiriçi xususi müqaviməti 0 olan layın xususiyyətlərinə baxaq. Qurğu anomaliya yaradan laydan uzaqlaşdıqda anomaliyanı özündə yerləşdirən bircinsli mühitdə fAMNS və fAMNS bərabər olur. Qurğunu laya yaxınlaşdırdıqça soldan cərəyan keçiriçi cismlər vasitəsilə S elektroduna axmağa başlayaçaq. Belə olan halda əgər cərəyan A nöqtəisndən buraxılırsa MN elektrodları yaxınlığında cərəyanın sıxlığı artacaqdır. Cərəyan B nöqtəisndən buraxıldıqda isə azalmağa başlayacaq. Cərəyan şiddəti nə qədar çox olsa, U bir o qədər də çox olar, eyni zamanda f də bir o qədər çox olur. Beləliklə, laydan solda fAMNS fAMNS sağda isə fAMNS < fAMNS -dir. Onda qurğunun mərkəzini layın üstündə yerləşdirmiş olacaq və fAMNS və fAMNS bərabər olaçaq (şəkil 61b,v-yə bax). Ölçmələrdən alınan qiymətlər- dən qrafik qurmuş olsaq, fAMNS və fAMNS əyrilərinin layın Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|