XəZƏr universiteti erciyes universiteti
Yüklə 4,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ESERİNİN RUHDİLBİLİMSEL İNCELEMESİ Fatih Yapıcı
- Bir Adam Yaratmak adlı eserdeki şahıs kadrosu ve olay
99
Kültür Dergisi, Kafkas Dernekleri Federasyonu Yayın Organı, Sayı 51, Eylül-Ekim 2006. WATKINGS-GOFFMAN, Linda, Understanding Cultural Narratives, Exploring Identity and the Multicultural Experience, Michigan: The University of Michigan Press, 2006. İNTERNET ERİŞİMLERİ ALAYEV, İlya, Fazil iz Çegema, 09. 03. 2014. http://www.kavkazoved.info/news/2014/03/09/fazil-iz-chegema. html (16.04. 2014)
100
ESERİNİN RUHDİLBİLİMSEL İNCELEMESİ Fatih Yapıcı Necip Fazıl Kısakürek (26 Mayıs 1905-25 Mayıs 1983), 20. yüzyıl Türk ede- biyatının en önemli şair ve yazarlarındandır. Çok yönlü bir yazar olarak Necip Fazıl, edebiyatın hemen her türünden örnekler vermiştir. Edebiyatçı kişiliğinin yanı sıra bir fikir adamı ve ideolog olarak yaşadığı dönemde büyük kitleleri etkileyebilmiştir. Geride bıraktığı ciltler dolusu eserleri sayesinde günümüzde de hem edebî hem defikrî bakımdan kitleleri etkilemeye devam etmektedir. Sanatçı, “Ben bir davanın
kürek şair yönüyle bilinir. Şiirdeki üstün özellikleri ona, hayatının son doneminde Türk Edebiyat Vakfı tarafından Sultanü’ş-Şuarâ makamının takdim edilmesini sağlar (16 Mayıs 1980). Şair, şiirdeki başarısını diğer edebi türlerde, özellikle tiyatroda da gösterir. Tiyatro Necip Fazıl’ın edebî türler içinde en beğendiklerinden biridir. Bu durumu şu sözleriyle anlatır: “Sanat şekilleri içinde bence en büyük keşif de tiyatro. Tekerlek,
gülerine şu şekilde devam eder: “Ön tarafı açılır kapanır bir mikâp (küp) içinde hayatı yakalamak. Kapana kıstırır gibi. Tiyatro budur. İşte tiyatro, her vakit farkında olmadan giydirdiğimiz bu şeffaf mikâbın, bütün hayat külah gibi geçmiş ve içtimai müessese halinde billurlaşmış ta kendisi… O, hayatı öğüttüğü, ön tarafı açılır- kapanır mikâbın esrarlı dört köşesiyle, açıkta, göz planında… Rüya maddeye ak- tarılmışçasına… Yeri de, sanat hisarının en yüksek burcu. ” (Kısakürek, 1998:119). Üstat Necip Fazıl Kısakürek, tiyatronun hayattan kesitleri resmedebilme özelliğini sever. Ona göre tiyatro, şiir veya düzyazının aksine göze de hitap eder, böylece daha çarpıcıdır. Tiyatronun maddî ve ruhî hareketten ibaret olduğunu, görsel öğelerin, seyircinin kültür ve anlayış seviyesine bağlı olarak ruhî tarafı yükselttiğini düşünür (Kısakürek: 1998, 23). Üstada göre tiyatro, sanat eserlerinden beklenen ruhu besleme özelliğini en doruk noktada tatmin eder, bununla birlikte bu esrarlı dört köşe (Kısakürek: 1998, 10) kendisinin ideolojik yönünü yansıtabileceği en güzel me- kândır. Necip Fazıl, aksiyon (bkz. Necip Fazıl Kısakürek, İman ve Aksiyon) ve dü- şünce adamı kimliğiyle kalabalıklara sesini duyurmak ister. Tiyatroyu bu doğrultuda bir araç olarak kullanır “Tiyatro benim için içtimai davada en büyük vaaz kürsü-
Necip Fazıl tiyatro yazmaya, Türkiye’de Batılı manada bir tiyatronun kuru- cusu olarak kabul edilen ünlü tiyatro sanatçısı Muhsin Ertuğrul’un teşviki ve öneri- siyle başlar. Yazar, Muhsin Ertuğrul’un bir trajedideki oyunculuğunu çok beğenir: “Muhsin’i birkaç temsilde seyretmiş ve bel kemiğimden aşağı bir yılan kaymışçasına
mayı teklif etmesi üzerine Necip Fazıl’ın ilk tiyatro eseri olan Tohum ortaya çıkar 101
(1935). Tohum, Batıya karşı Anadolu’nun mistik başkaldırısıdır (Okay: 1987, 74). Muhsin Ertuğrul ve eleştirmenler, Necip Fazıl’ın bu ilk tiyatrosunu çok beğenirler. Bununla birlikte eser, sahnelerde uzun süre kalamaz, çünkü Tohum halk tarafından beğenilmemiştir. Tohum’dan sonra Necip Fazıl’ın ikinci tiyatro çalışması olan Bir Adam Yaratmak (1937), onun en önemli tiyatro eseri sayılır. Bu çalışma üç perdelik bir oyundur. Eserin, Necip Fazıl’ın deyimiyle, tek bir tezi yok, içiçe birçok tezi ve başlı başına bir kaç ana tezi var (Kısakürek, 2013:5). Bir Adam Yaratmak’ta eser ve eseri karşısında insan, Allah ve Allah karşısında insan, ölüm ve ölüm karşısında insan, cemiyet karşısında insan kadın karşısında insan tezleri işlenir (Kısakürek, 2013:6). Necip Fazıl, Bir Adam Yaratmak’ta, Hüsrev adlı bir yazarın ruh buhranlarını ve çevresindeki insanlarla yaşadığı çatışmaları anlatır. Necip Fazıl, Tohum ve Bir Adam Yaratmak’tan sonra da tiyatro eserleri ka- leme almaya devam eder. Toplam olarak, hemen hepsi sahnelenmiş 15 tiyatro eseri ortaya koyan yazar, İbrahim Ethem adlı son tiyatro eserini 1978 yılında hazırlar (Okay, 1987:9).
Eserde başkahraman Hüsrev adlı bir yazardır. Hüsrev, kendi içinde ve etra- fındakilerle hayatın anlamı çerçevesinde bir fikir kavgası verir. Yazdığı “Ölüm Kor-
etkilemekle kalmaz, aynı zamanda yazarını da derinden etkiler; eserin yazarı Hüsrev, eserini yaşamaya başlar, yazdığı piyesin etkisiyle Allah, kader, kadın ve arkadaşlık konularında kafa yorar ve eserin sonunda çıldırarak bir ruh hastalıkları kliniğine yatmaya razı olur. Hüsrev’in etrafı dostları ile olduğu kadar menfaatçi kişilerle de sarılıdır. Nevzat, ruh doktoru, özel bir klinik sahibi, Hüsrev gibi ünlü bir yazarı kendi klini- ğine yatırarak kişisel menfaat elde etme peşindeki bir kişidir. Gazete sahibi Şeref’te Hüsrev’e dost görünerek, onun gibi ünlü birinin tüm mahrem hayatına girmek ve bu sayede gazetesini çok sattırarak maddi kazançlar elde etmek niyetindedir. Onun eşi Zeynep, bir zamanlar Hüsrev ile yakınlık kurmuş, şimdi tekrar onunla ilişki kurabil- mek gayretinde bir kadın; hem de bu konuda menfaati icabı gazete patronu kocasın- dan da destek almaktadır. Turgut, kendini görevine adamış bir gazeteci. Patronu Şeref’in istekleri doğrultusunda, Hüsrev’in tüm hayatını gazetede yayınlamakta bir sakınca görmeyen, ancak sonunda özel hayatının ortaya dökülmesinin Hüsrev’de or- taya çıkardığı neticeleri anlayarak bundan pişmanlık ve üzüntü duyan genç bir gazetecidir. Ulviye Hanım, Hüsrev’in annesi, eserde ön planda olmayan bir kişidir. Ulviye Hanım, oğlunun yaşadığı buhranları yakinen gören, çıldırmanın eşiğine gel- diğinde ona yardım etmeye çalışan, ancak bu konuda başarılı olamayan ömrünü oğluna adamış bir annedir. Onun tek korkusu, oğlunun da kocası gibi kendini bahçedeki incir ağacına asma olasılığı; sırf bu yüzden ağacı, eserde silik bir tip olan sadık bahçıvan Osman’a kestirir. Osman, çok zamandır aile ile birlikte yaşamaktadır, Hüsrev’in babasının kendisini ağaca astığı dönemleri bilir, Hüsrev, onun ellerinde büyümüştür. Osman, eserde silik bir tip olmasına rağmen, Hüsrev’in en derin düşün- celerini paylaştığı, fikir buhranlarını döktüğü kişidir. Ancak Osman bu Yüklə 4,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|