____________________Milli Kitabxana______________________
Ġmirlilər-Sübhanverdi uĢağı Bir
gecə evində yoxdu yatmağı, Kəm
olmaz evində oğru qonağı,
Hamsı Ġsmayıla, Zamanə dönüb.
Qızılhacılılar gəzər eĢĢəkli,
Altı köhlən atlı, yanı yedəkli,
Sarbanlı, ġatırlı, həm Rəcəbbəgli,
Gəncəli Sadığa, Qurbanə dönüb.
Səsindən gu Ģumuz batıb atlının,
Kimdir yetə fəryadına kəndlinin,
Küllühüm Qarabağ, Bayəhmədlinin
Əlində bendeyi-fərmartə dönüb.
Piriməli, Həsənli, Nayibalılar,
Qovzanlı mülkündə olan nə ki var,
Gəlir hər tərəfdən misali-bazar,
Mal alan, mal satan meydanə dönüb.
ġərm, həya qalmayıbdır bizlərdə,
Oğurluq, xudkeĢlik olub bip ərdə,
Onunçün düĢmüĢüz hərə bir dərdə,
Tapılmayır çörək, dərmanə dönüb.
Deyil burda olan iĢlərdən agah,
Belə məlum, ədalətli padiĢah,
Xalqın fəryadına yetiĢsin Allah.
Bu dövran bir özgə dövranə dönüb.
42
____________________Milli Kitabxana______________________
KAZIM AĞA SALİK
XVIII əsrin sonları, XIX əsrin birinci yarısında yaşamış Kazım ağa Salik
istedadlı şairlərdan biridir. O, Azərbaycan ədəbiyyatında hə m klassik poeziya
üslubunu, Füzuli ənənələrini, həm də Vaqif ədəbi məktəbini davam və inkişaf
etdirmişdir.
Əsli
Şəmkir vilayətindən olan Salik 1781-ci ildə Qazax mahalının
Şıxlı
kəndində anadan olmuş, ilk təlim və tərbiyəsini də orada almışdır. Uşaqlıq
illərindən yaşadığı mühitdə dərin hörmət qazanan şair gə nclik illərini də
fərəhli və şən keçirmiş, heç bir maddi sıxıntı görməmişdir. O, h əyata həmişə
nikbin gözlə baxmış, müasirlərini dünya nemətlərind ən zövq almağa çağ
ırmış, əsərlərində şən yaşamağı, mənalı
ömür sürməyi təbliğ etmişdir. Lakin
qoca
vaxtlarında əvvəlcə qarda şı Mustafa ağa Arifin, az sonra qızı
Xeyrannisənin, daha sonra isə yaxın dostu və həmdəmi Yəhya bəyin ölümü
Salikin səhh ətinə ağır təsir göstərmiş, o, bədbinləşərək həyatın
etibarsızlığından, ömrün vəfasızlığından şikayətlənmişdir.
Kazım ağa Salik 1842-ci ildə vəfat etmişdir. Əsərlərindən nümun ələr 20
cildlik "Azərbaycan Klassik Ədəbiyyatı Kitabxanası"nın VIIIcildindən (1988)
götürülmüşdür.
QƏZƏLLƏR
Yenə bır mahlıqa Ģolə salıb bag içrə,
Sanki tavusi-çəmən çətr vurub zağ içrə.
Demə, bu bağə yaraĢmaz bu kəmalü bu cəmal,
Mədəni-zər tapılır, gər arasan, dağ içrə.
Zülfu xab görünür ruyi-səmən üzrə nə xoĢ,
Nə əcəb, türfə düĢüb rəngi-qarə ağ içrə.
Yandı canım, bədən içrə Ģəbi-hicrində bunun,
Necə kim Ģəm yanar hər gecələr yağ içrə.
Baxma, Salik, qocalıbsan, gözələ, fikr elə kim,
Kim qoyar ruzi-bəhadə aruği çağ içrə.
43
____________________Milli Kitabxana______________________
* * *
Möhnətindən daima halım pəriĢandır, fələk!
Dəmbədəm aləm ləbindən içdiyim qandır, fələk!
Var isə bir özgə dövramn, onu göstər bizə,
Yoxsa ki, yaxĢı dolanmaz bu nə dövrandır, fələk?
Bu nə sövdadır edirsən, ona kim razı olub?
Verdiyin dərdü bəladır, aldığın candır, fələk!
Sudi yox, nöqsanı çox, bir bibinadır sərmayəsiz,
Gər hesab etsən, ziyadə xəlqə nöqsandır, fələk!
Sən dəxi
bir etdiyindən etiraz et, etiraz,
Cümlə aləm gərdiĢindon didəgiryandır, fələk!
Sən nə afətsən ki, səndən hiç can bulmaz rəha.
Ya gəda, dərviĢü ya soltanü ya xandır, fələk!
Salikəm, əl çəkmiĢəm mən böylə sövdadən, yəqin
Çox çətin sövda edirsən, sanma asandır, fələk!
Ey xudanı fikr edən, gəl kuhsarın fikr qıl,
Gunə-gunə tər Ģükufə, laləzarın fikr qıl!
Asimanə qıl tamaĢə, mehrü məh seyrinə bax,
Munca kuhi Bisütuni-bərqərarın fikr qıl!
Gah qırağında qərar et, mövc edən dəryanı gör,
Gah dərya içrə əyləĢ, həm kənarın fikr qıl!
Əbrü badü bərfü baranın qamusun qıl xəyal,
Bu kəmalı qıl
təfəkkür, fəsli-çarın fikr qıl!
Gah dərdü qəm verir könlə, gəhi zövqü sünır,
Gündə yüz gunə dalanan ruzigarın fikr qıl!
44