Xix əsr azərbaycan şERİ antologiyasi

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Boyun tənə edər sərvü çinarə,

 

 

Püstanların dəxi lirauvü narə,

 

 

Məni bundan kim çıxarır kənarə,

 

Nagah çahi-zənəxdanə düĢmüĢəm.

 

 

Nuk-müjganın tökdü əĢki-ahını, 

Zülfun pozdu cəmiyyəti-halımı, 

GörməmiĢəm sənin kimi zalımı, 

Çox davaya, çox divanə düĢmüĢəm.

 

 

Salikdir ləqəbim, Kazımdır adım,

 

 

Bilirsən ki, səndən sənsən muradım.

 

Demə nədir bunca ahü fəryadım,

 

 

Bir bülbüləm, gülüstanə düĢmüĢəm.

 

 

* **

 

 

Ey ağalar, məni neyçün qınarsız,

 

Nə müddətdir mən o yarı gormənəm. 

Mən ha qınayardım eĢqə düĢəni, Daxi 

eĢq əhlini karı görmənəm.

 

 

Mən  gəzdiyim  o  bir  Ģirin  candadır, 

O  da  mənim  kimi  natəvandadır, 

ĠtirmiĢəm  heç  bilmənəm  handad  ır. 

ġirin dilli xoĢgöftarı görmənəm.

 

 

Binəva Salikəm bağrımda zədə,

 

 

Həq bilir ki, gözüm yoxdur kimsədə,

 

 

Sözü bizimlədir, qəlbi özgədə

 

Ol

 

səbəbdən büqran görmənəm.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

48

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

QASIM BƏY ZAKİR

 

 

XIX  əsrin  birinci  yarısı  Azərbaycan  şerində  xüsusi  yer  tutan  Qasım  bəy 

Zakir  miili  realizmin  ilk  görkəmli  nümayənd  ələrindən  biridir.  O,  feodalizm 

Cəmiyyətinin  eyiblərini  ifşa  edən,  zəhmətkeş  xalqa  yaxınlaşıb  onu  müdafiə 

edən bir sənətkar olmuşdur.

 

 

Zakir 1784-cü ildə Şuşa şəhərində varlı bəy ailəsində doğulmuş, ömrünün 

çoxunu  Qarabağ  hakimi  Mehdiqulu  xanın  ona  bağ  ışladığı  Xındırıstan 

kəndində  keçirmişdir.  Şair  xalqı  istismar  edən  yerli  bəyləri,  ruhaniləri,  çar 

məmurlarını  əsərlərində  daim  tənqid  etdiyi  üçün  özünə  çoxlu  düşmən 

qazanmışdır.  Onlar

 

ədavət  hissi  ilə  şairi  dolaşdırmaq,  həbsə  aldırmaq  üçün 

tədbirlər  düşüınüb,

 

fürsət  axtarmış  və  nəhayət,  bəhanə  tapmışlar.  Onlar 

Zakirin  qardaşı  oğlu  Behbudun  qaçaqçılıq  etdiyi  və  rəsmi  idarələrdə  gözdən 

düşmüş  kürəkəni  Əlibəy  Fuladovla  yaxından  əlaqə  saxladığı  barədə 

hökumətə xəbərçilik edərək şairi ailəsilə birlikdə həbsə aldırmışlar,

 

 

1849-cu  ilin  oktyabrında  Zakir  Bakıya  sürgün  edilmişdir.  Bir  neçə  ay 

həbsxanada  qaldıqdan  sonra  yaxın  dostlarının  -  M.F.Axundzadə,  I.Qıılqaşınlı, 

Axund Əhməd Səlyani və başqalarının köməyi ilə həbsd ən azad edilmiş, yenidən 

Şuşaya qayıdaraq ömrünün axırına qədər polis nəzarəti altında yaşamışdır.

 

 

1857-ci ildə Şuşada vəfat etmiş və oradakı Mirzə Həsən qəbristanlığ ında 

dəfn  olunmuşdur.  Şairin  yaradıcılığından  örnəklər  onun  1964-cü  ildə  çap 

olunmuş "Əsərləri "ndən götürülmüşdür.

 

 

QƏZƏLLƏR

 

 

Sən onda elə zövqü səfa bağ arasında,

 

 

Mən munda yanum piltə kimi yağ arasında.

 

 

Peykanlarını sineyi-çakimdə görən der: -

 

 

Bir qönçeyi-tərdir ki bitib bağ arasında.

 

 

Könlüm quĢunu seyd elədi qəmzəvü çeĢmin,

 

 

Qorxum budu qanlar düĢə ortaq arasında.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

49

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

GetmiĢdi saçı seyrinə, dil gəlmədi, biĢək,

 

 

Güm oldu Ģəbi-tardə sığnaq arasında.

 

 

O1 guĢeyi-əbruydə çeĢminmidi, yoxsa,

 

 

YatrmĢ iki Xütən geyiki tağ arasında?

 

 

Nasehlər edir mə n mə ni mütribü meydən, 

Əfsus ki, qaldım neçə sarsaq arasında.

 

 

Zakir, rəhi-eĢqində diriğ eyləmə canı,

 

 

Ta nami-nikuyin qala üĢĢaq arasında.

 

 

* * *

 

 

Gərçı tutub aləmı ĢunĢu qovğayı-eĢq, Yoxdu 

cahanda, vəli mən kimi rüsvayi-eĢq.

 

 

Canü dilü əqlü huĢ cüralə müsəlləm ona, 

Ġndi nədir bilməzəm daxi təmənnayi-eĢq.

 

 

Xuni-dili diĢrəyə mərdümi-çeĢmim tökər

 

 

Kim, gərək ari ola mənzilü məvayi-eĢq.

 

 

Dur yola düĢ, ey təbib, çarə mənim dərdimə,

 

 

Ləli-ləbi-dilbəri yazmıĢ ətibbayi-eĢq.

 

 

Vaizi-əfsanəgu dün məni neyrəng ilə, 

Ġstər idi döndərib eyləyə tərsayi-eĢq.

 

 

ĠĢ mana qalsaydı gər, keçmiĢ idim bad ədən, 

Tale edib yarlıq, qoymadı danayi-eĢq.

 

 

Dərgəhi-piri-muğan - məlcəyi-əmnu əman.

 

 

Xanəgəhi-meyfüruĢ - bəzmi-dilarayi-eĢq.

 

 

Zahidi-sahilniĢin, bəhri-bəladan saqın,

 

 

Kamə çəkər Yunisi mahiyi-dəryayi-eĢq.

 

 

 

 

 

 

 

50

 

---