Xix əsr azərbaycan şERİ antologiyasi

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Çərx rəhm eyləmədi dideyi-giryanımıza, 

Qoydu həsrət bizi ol Ģəmi-Ģəbistanımıza, 

AtəĢi-bicr ilə od saldı bizim canımıza, 

Sancılıb navəki-qə sineyi-suzanımıza, 

GuĢeyi-çeĢmdən ol kipriyi peykan gedəli.

 

 

Çıxdı çün ġiĢədən ol mahliqa misli-gülab, 

ġiĢə əhlinə bu vəclı ilə həram oldu Ģərab, 

Sındı baĢlarda həva ĢiĢəsi manəndi-hübab, 

Oldu aləmdə fərəh gülĢəni bümərrə xərab, 

Üzü gül, kakili sünbül, xəti reyhan gedəli.

 

 

Çəkəli  bəzmdən  ol  ləbləri  meygun  ətəyin, 

Doldurub  qan  ilə  sağər  dili-pürxun  ətəyin, 

ƏĢk seylabı tutar aĢiqi-məhzun ətəyin.

 

 

Nalə fəryadü fəğanım tuta gərdun ə təyin – 

Ki, qara oldu günüm ol məhi-taban gedəli.

 

 

Mənə m ol qumriyi-miskin ki, salıb aləmə səs, 

"Sərv ku-ku" deyərəm hüzn ilə ta qəti-nəfəs, 

Abü danəm ələmü qüssə, yerim künci-qəfəs, 

Bir zaman eyləməzəm seyri-gülüstanə həvəs, 

Səhni-gülzardan ol sərvi-xuraman gedəli.

 

 

Məqsədim rövzeyi-kuyində budur Ģamü səhər –

 

 

Ki, bula feyzi-vüsalında ziya dideyi-tər,

 

Ola xaki-qədəmin sürmeyi-ərbabi-bəsər,

 

Qılasan gülĢəni-kuyində olan murə nəzər,

 

 

Görəsən kim, necədir halı Süleyman gedəli.

 

 

* * *

 

 

Ey ki, zülmətgəhi-zülf içrə üzün misli-çıraq,

 

 

Məstü sərxoĢ gözünə qarĢı yaman gözlərə ağ,

 

Olmasın xaki-dərin guĢeyi-çeĢmimdən uzaq,

 

Ləblərindən dəhənim dərdə dəva etdi soraq,

 

 

Söylədi: ağzıma innabi-ləbü sibi-buxaq.

 

 

 

 

 

 

35

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Baxdı mərdüm yüzinə, saldı nəzərdən ayi,

 

 

Qıldı xəm Ģöhrəti-əbruyi-lətifin yayi,

 

 

Qədrü qiymətdə deyil ləl ləbin həmtayi,

 

Həvəsi-zülfi-siyahınla olub sövdayi –

 

Ki, çəkib silsileyi-kakili-tərrarə daraq.

 

 

Görünür çöhrələrin laləyə gülgun, gülə al,

 

 

Qoymadı al ilə ruyin dili-ayinədə hal,

 

 

Sürmeyi-Ģux gözün fitnəyə saldı filhal,

 

Qıldı izhari-Ģərəf Kəbeyi-rüxsari də xal,

 

Vərəq üz sürtdü qədəmgahına gülgunə yanaq.

 

 

Kakilin Ģanələnir zinəti-duĢ etmək üçün,

 

 

XoĢ gəlir xəlqə ləbin hərfi nüyuĢ etmək üçün,

 

Dil dilər Ģərbəti-göftarını nuĢ etmək üçün,

 

Xəlqdən vəsfi-bənaguĢunu guĢ etmək üçün,

 

 

Bəhr açdırdı sədəfdən düri-qəltanə qulaq.

 

 

Gül xitab etsə sənə, qönçə ona eylər itab, Qönçə 

kimdir ki sənə qarĢı durub verə cavab? Baxsa 

hər d əm üzünə Ģərmdən olmazmı gülab, Nədir 

ayinə görən dəmdə səni eyləyə tab, Əksi-

ruxsarın ona olmasa mənada dayaq?!

 

 

Dursa ayinə, müqabil üzünə qılsa nəzər,

 

 

Ona üz vermə, nəzərdən sal onu Ģamü səhər,

 

Tazədən qoyma ola dövri-yənağında əsər,

 

Vəsməvü sürmə gözü qaĢına meyl etsə əgər,

 

 

Sürməni seyrə salıb vəsməyə qıl qaĢ-qabaq!

 

 

Hüsnünə aĢiqi-sadiq demə hər gümrahi, 

AĢiq olduryaxa çərxi dili-atəĢgahi. 

Ġmtəhan eylə Ģəbi-hicrdə Abdullahi, 

ġöleyi-ahına gər yanmasa çərxin mahi, 

Tiğ çək, baĢım kəs, Ģəm kibi atəĢə yaq.

 

 

 

 

 

 

 

 

36

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

BABA BƏY ŞAKİR

 

 

Baba  bəy  Şakir  təxminən  1780-cl  ildə  Qarabağ  mahalının  Mehriban 

kəndində  b  əy  ailəsində  doğulub,  1845-ci  ildə  ölmüşdür.  Qasım  bəy  Zakirin 

qohumu  və  yaxın  dostu  olmuşdur,  Zakir  Baba  bəyin  vəfatı  münasibəitilə 

məşhur Maddeyi-tarixi-Baba bəy" şerini yazmışdır. Baba b əyin bədii irsindən 

çox  az  miqdarda  satirik  v  ə  lirik  əsərləri  məlumdur.  Önların  bir  qismi  əruz, 

digər  qismi  heca  vəznindədir.  Satiralarında  fitnəkar  bəylər,  mövhumat  və 

cəhalət yayan ruhanilər, rüşvətxor, zülmkar məmurlar, komendant, qubernator, 

sərdar və b. ali rütbəli dovlət qulluqçuları kəskin tənqid olunurlar.

 

 

Şairin

 

əsərlərind

 

ən  örnəklər  onun  "Seçilmiş  əsərləri"  (1985)  kitabından

 

götürülmüş,  mətnlər  şeirlərin  əvvəlki  nəşrləri  (Məhəmməd  ağa  Müctəhidzadə 

Riyazül-aşiqin.  İstanbul,  1910;  Baba  bəy  Şakir.  Ş  eirlər.  Bakı,  1927)  ilə  tutu 

şdurulmıış, tərtibçinin "müasirləşdirmələri " aradan qaldırılmışdır.

 

 

QOŞMALAR

 

 

Mürği-ruhum təndə durmaz, dövr edər,

 

 

Yenə canan düĢdü yada, ay mədəd!

 

 

Qərib ölkə, baĢ yastıqda, göz yolda,

 

Kimim var ki, yetə dada, ay mədəd!

 

 

Diyari-qürbətdə mən bəxtiqarə,

 

 

Bir dərd ə düĢmüĢəm, bulunmaz 

çarə; Bilsəm, badi-səba yetirər yarə, 

Çəkərəm bir qəlbi səda, ay mədəd!

 

 

Sübhü Ģam gözümdən tökərəm qanlar,

 

 

Görüb yar, müsahib üzümti danlar...

 

Hər diyara qəflə iĢlər, yaranlar,

 

Gələn yoxdur bu bərbada, ay mədəd!

 

 

Gözdən saldım gözəllərin cəmini,

 

 

Yəqubun bağladım dərdü qəmini,

 

Seyü-əĢkim tutdu ruyi-zəmini,

 

Tapmadım, əyləĢəm, ada, ay mədəd!

 

 

 

 

 

 

 

37

 

---