Xix əsr azərbaycan şERİ antologiyasi

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Bu əqvali eĢitcək Qurd inandı, 

Ürəkdən bavər etdi, doğru sandı.

 

 

Qədəm qoycaq o dəmdə düĢdü bəndə,

 

 

Kəməndə, düĢdü bir ahu kəməndə.

 

 

DüĢüb bəndə, çıxıb quyruq kənarə,

 

 

Salıb biçary qurdu ahü zarə.

 

 

Bu övzai görüb Gürgi-mükəddər,

 

 

Dedi: "Aya nə vardır, ey bəradər?"

 

 

Dedi Tülkü: "Baxıb gördüm hilali,

 

 

Yemək vacibdir iftarda həlali."

 

 

Dedi: "Görsəndi ay, bayram haçandır

 

 

Ki, bayram üqdeyi-qəlbi açandır".

 

 

Dedi Tülkü: "Ey yari-müsahib,

 

 

Olur bayram gələndə təllə-sahib".

 

 

O dəmdə quyruğu Tülkü götürdi,

 

 

Dayanmıb ta əyalinə yetirdi...

 

 

KĠTABIN SONU

 

 

Bəhəmdullah, "Kitabi-Sələbiyyə".

 

 

Tamam oldu əcəb Ģirinqəziyyə.

 

 

Zəmani-Nasirəddin Ģahe-Qacar, 

ġahənĢahi-cahangirü-cahandar.

 

 

Mənə yoxdur yolu, Ģahi edim mədh,

 

 

Neçün ki, qorxuram mədhim ola qədh.

 

 

Vəlakin Ģahımız çox yaxĢı Ģahdır,

 

 

Xilafət bürcünə rəxĢəndə mahdır.

 

 

 

 

 

 

198

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Onun əhdində asudə dolannıq,

 

 

Ədalət kölgəsində daldalannıq...

 

 

Əvamünnasə yazdım bu kitabi, 

Müvəccəh olalar, qıldım xitabi.

 

 

Deyib çox məzhəkə, qıldım zərafət,

 

 

Onun zimnində bəm yazdım nəsihət.

 

 

Neçün ki, xəlqə həcv acı gəlibdür,

 

 

Zərafət sözləri Ģirin olubdur.

 

 

QarıĢdırdım ikisin, gəldi nalə,

 

 

YetıĢdi müntəhayı-etidalə.

 

 

Bu üzrümdə sora, gər mərdi-bədxah,

 

 

Təərrüz eyləyə, əlhökmüllillah,

 

 

Xəbər alsa, biri adımı bilfərəz, 

Özüm öz adımı qoy eyləyim ərz:

 

 

Məhəmməd Bağiri-Xəlxaliyəm mən,

 

 

Fünuni-mərifətdən xaliyəm mən.

 

 

Bu fərdi-axiri nəzmi-səvabi,

 

 

Bəyan eylübdi tarixi-kitabi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

199

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

MİRZƏ MEHDİ ŞÜKUHİ

 

 

Mirzə  Mehdi  Şükuhi  1829-cu  ildə  Təbrizdə  sənətkar  (aynasaz)  ailəsində 

doğulmuşdur.  İlk  təhsilini  mollaxanada  almışdır.  Gənc  yaşlarında  Marağaya 

köçmüş,  ticarətlə  məşğul  olmuşdur.  İşi  ilə  əlaqədar  Türkiyə,  Orta  Asiya, 

Ərəbistan  və  İranın  bəzi  yerlərini  gəzmiş,  bir  müddət  Tehranda  qaldıqdan 

sonra

 

yenidən  Marağaya  qayıtmış  yə  ömrünün  axırına  qədər  orada 

yaşamışdır. 1896-cı ildə Marağada vəfat etmiş və orada dəfn olunmuşdur.

 

 

Bədii  yaradıcılığa  gənclik  illərində  başlayan  Şükuhi  həm  klassik,  həm  də 

xalq ədəbiyyatı

 

üslubunda

 

əsərlər yazmışdır. Qəzəl, qəşidə, müxəmməs, qitə, 

qoşma,

 

gəraylı janrlarında olan lirik şeirləri, "Münazireyi-Əqlü Eşq", "Cəlala 

öyüd" adlı epik məsnəviləri ona şöhrət qazandırmışdır.

 

 

Şairin  ölümünd

 

ən  sonra

 

əsərləri  bir  neçə  dəfə  çap  edilmişdir.  Burada 

verilən

 

nümunələr "Cənub ulduzları " (1984) kitabından götürülmüşdür.

 

 

QƏZƏLLƏR

 

 

Gələn birdir, gedən birdir, qalan bir,

 

 

Gələn qalmaz, gedən gəlməz, əcəb sir.

 

 

Bir əvvəl var, bir axir var deyillər,

 

 

Bu bir sözdür, nə əvvəl var, nə axir.

 

 

Açar min məclisi-bazi dəmadəm,

 

 

TamaĢayə qurulmuĢdur bu çadir.

 

 

Məali-küfrü imandən xəbər yox,

 

 

Nə fərq eylər bu mömindir, o kafir.

 

 

Tərazi-xaməsindən tük yayınmaz,

 

 

Təaləllah, əcəb ustadi-mahir.

 

 

Yaman getdi cavanlıq, mən qocaldım,

 

 

Pəri kuyində bir div oldu zahir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

200

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Nə hasil zurü zərdən cüz təəssüf,

 

 

Driğa, gənci-Xosrov, cəngi-Nadir.

 

 

ġükuhi ölməyincə bu tilsimi 

Deyil sındırmağa bir kimsə qadir.

 

 

* * *

 

 

Piri-meyxanayə bax, Cəmdə nə var Keyd ə nə var? 

BəxĢiĢə seyr elə, Hatəmdə nə var, Teydə nə var?

 

 

Bir qədəh saldı ayaqdan səni, biçarə hərif,

 

 

Pey apar, gör mən içən cami-peyapeydə nə var?

 

 

Görməyən guĢeyi-çeĢmi-siyəhi-canani,

 

 

Nə bilir guĢeyi-meyxanə nədir, meydə nə var?

 

 

Nə qədər var nəfəsim, çəkməyim əfgan neylim,

 

 

Bir quru nalədən özgə, de görüm, neydə nə var?

 

 

Canımı, malımı aldın, dəxi, zalım, bəsdir,

 

 

Bu ġükuhi dediyin müflisi-laĢeydə nə var?

 

 

* * *

 

 

Yenə, ey gözləri məftun, sənə məftunəm mən, 

Zarü məhzunü digərgunü ciyərxünəm mən.

 

 

Nola bir lütf ilə dindir məni, xoĢnud eylə,

 

 

Gərçi düĢnam ilə, səndən yenə məmnunəm mən.

 

 

Rəsmdir Ģəqqeyi-zənciri qırar divanə,

 

 

VermiĢəm zülfünə dil, gör necə Məcnunəm mən.

 

 

Ġstər əm çox səni, canımdan əziz canın üçün, 

And içəm canuva nahəq yerə, məlunəm mən.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

201

 

---