Xix əsr azərbaycan şERİ antologiyasi

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Nə qəm, hicran ilə bağrım dönə hər ləhzə gər 

qanə, Vüsalə göz tikən aĢiq dözər, əlbəttə, hicranə, 

XoĢam gər Ģəm tək cismim tutub od eĢq ara yanə, 

Həqiqət sirrin istərsə ədəm kuyindən pərvanə,

 

 

Vücudun tərk edib, candan keçib, həm narə dözməzmi?

 

 

Sütuni-səbrimə gərçi vurar Fərhadi-qəm tiĢə, 

Ġtirməz dil qəmi-tədbiri, düĢməz xofü əndiĢə, 

Bizə ustadımız eĢq içr ə səbri göstərib piĢə, 

Ənəlhəq söyləyən arif fənadan etməz əndiĢə, 

Rümuzi-eĢqdən agah olan kəs darə dözməzmi?

 

 

Nə qəm, g ər əĢki-xünin saçsa hərdəm çeĢmi-nəmnakım. 

Yaxıb eĢq atəĢi badi-fənayə versə gər xakım,

 

 

Olurmu eĢqdən bir ləhzə xali sineyi-pakım, Məlamət 

kuyinin rüsvasıyam, yox tənədən bakım, Deyə 

Məcnuni-eĢqə hər zaman min yarə, dözməzmi?

 

 

Nə q ədr eĢqində çəksəm dərdü qəm, ey dust, minnətdir, 

Cəfa kim, Bixud ə səndən gəlir, eyni-məhəbbətdir, 

Mərizi-eĢqinəm, dərdin mənə daruyi- səhhətdir, Səninlə 

içdiyim qan olsa, guya Ģəhdü Ģərbətdir,

 

 

Müalic təlx Ģərbət versə gər bimarə, dözməzmi?

 

 

QƏZƏLİ-MÜSTƏZAD

 

 

Zahid, bu fəna mülkdə dövran sənin olsun, 

verdim sənə yeksər.

 

 

Zöhdü vərəvü taətü iman sənin olsun, 

məcmuyi sərasər.

 

 

Duzəx mənə Ģayəstədi, cənnət sənə layiq, 

mən yanmağa Ģayiq,

 

 

Sən cənnətə get, hurivü qilman sənin olsun, 

qalsın sənə kövsər.

 

 

 

 

 

 

 

 

210

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Firdovsi-bərin, qəsri-təla, çeĢməyi-təsnim, 

olsun sənə təslim,

 

 

Çəkdim əlimi, lölöü mərcan sənin olsun, 

sən olma mükəddər.

 

 

Əlminnətü lillah ki, könül yetdi muradə, 

qalrmıĢdı aradə, Get sən dolan avarə, 

biyaban sənin olsun,

 

 

bihadivü rəhbər.

 

 

Bixud ki məlamətlərə xəlq içrə boyandı, 

yatmıĢdı, oyadı,

 

 

Get, dəhrdə, zahid, sərü saman sənin olsun, 

əl sək dəxi kafər.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

211

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

ƏBÜLHƏSƏN RACİ

 

 

Hacı  Əbülhəsən  Raci  183l-ci  ildə  Təbrizdə  doğulmuş,  təhsilini  də  orada 

ahmşdır. Şəxsi mütaliə yolu ilə klassik Şə rq ədəbiyyatını öyrənən Racinin peşəsi 

tacirlik imiş. 1876-cı ildə Həcc ziyarətinə getmiş, Məkkədən gəmi ilə qayıdarkən 

Qırmızı dənizdə tufana düşüb, sərnişinlərlə birlikdə həlak olmuşdur.

 

 

Raci əsərlərini Azərbaycan və fars dillərində yazmışdır. Onun divanları və 

ayri-ayrı  şeirləri  dəfələrlə  Təbrizdə  və  Bakıda  çapdan  çıxmışdır:  Burada 

verilən  nümunələr  şairin  1992-ci  ildə  Bakıda  nəşr  edilmiş  "Seçilmiş 

əsərləri"ndən götürülmüşdür.

 

 

QƏZƏLLƏR

 

 

Götür saqi, meyi-gülfami, doldur cami-zərrinə, 

Əlimdən dut, amandur, qərq oldum qüssə bəhrinə.

 

 

Könül az qaldi çak olsun, küdurətdən həlak olsun,

 

 

Götür peymanə, pak olsun, bu dəm manəndi-ayinə.

 

 

Gözün qurbani, peydərpey, götür məstanə cami-mey,

 

 

YetiĢsin nəreyi - "hey-hey" fələkdən mahü pərvinə.

 

 

Bilurin cam ilə ĢiĢə, götür bəzm içrə gərdiĢə,

 

 

Dəxi naz eyləmə piĢə, məni-məhzuni-miskinə.

 

 

Gərəkdür bu dili-giryan, ola Yəqub tək xəndan,

 

 

Deyillər Yusifi-Kənan, gəlib Təbriz Ģəhrinə.

 

 

Dutan Ģöhrətdə əyyami, verən yəğmayə arami,

 

 

Onun zülfi-siyəhfami, bəladur bu dilü dinə.

 

 

Baxan bu arizi-alə, düĢər bir özgə əhvalə,

 

 

Deyər: - NəqqaĢə bax, lalə çəkibdür bərgi-nəsrinə.

 

 

Səba çün sünbülü reyhan, edəndə zülfini əfĢan,

 

 

Dönər bu səfheyi-Ġran, diyari-Çinü Macinə.

 

 

 

 

 

 

 

212

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

O Ģuxun çeĢmi-laçini, edər seyd ahuyi-Çini,

 

 

Xəraci-Çinü Maçini, salubdur bircə maçinə.

 

 

Səbu baĢini məclisdə, müğənni qoydu tar üstə,

 

 

Dedi ahəstə-ahəstə nigar adin bu qəmginə.

 

 

De bir türki qəzəl, Raci, oxusun bu gözəl,Raci,

 

 

Bələd olsun əzəl Raci, rümuzi-eĢq dərdinə.

 

 

* * *

 

 

Nə qədər sən kimi bir qönçədəhanım yox idi, 

Ey pərivəĢ, bu qədər ahü fəğanım yox idi.

 

 

Tutiyayi-xəti can nəqdinə alseydim əgər,

 

 

Ey gözüm, bil ki, bu sevdada ziyanım yox idi.

 

 

Yarə rəmz ilə hamı dərdimi bildirdüm mən,

 

 

KəĢfi-raz etməgə hərçənd zəbanım yox idi.

 

 

Səri-kuyin mə nə dünyadə əta eylədi Həqq, 

Çünki üqbadə mənim meyli-cinanım yox idi.

 

 

Gördi pürsuz ilə yandı bu gecə halimə Ģəm, 

Çünki bir Ģəm kimi canı yananım yox idi.

 

 

Neməti-vəslüvə sod Ģükr yetiĢdüm birənc,

 

 

Mənim öz taleyimə hiç gümanım yox idi.

 

 

Raci, yazdum qala məndən bu qəzəl namü niĢan, 

Çünki aləmdə mənim namü niĢanım yox idi.

 

 

* * *

 

 

Yıxdılar aĢiqlərin qəlbi kimi meyxanəni, 

Bivəfalar əhdi tək sındırdılar peymanəni.

 

 

Ləli-canan tək uzaq oldı nəzərlərdən Ģərab, 

ÇeĢmi-dilbər tək xumarə saldılar məstanəni.

 

 

 

 

 

 

213

 

---