Xocali soyqirimi

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi  
PREZĠDENT  KĠTABXANASI 
─────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── 
 
38 
50.  Ġvanov - 3-cü batalyonun zabiti, kapitan; 
51.  Matveyev - 3-cü batalyonun artilleriya divizionunun komandiri, kapitan. 
 
Səriyyə Müslümqızı. Ölümdən o yandakı Xocalı. Bakı: S. 55-58.
 

---

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi  
PREZĠDENT  KĠTABXANASI 
─────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── 
 
39 
 
Ġlk rəy və məlumatlar 
 
Azərbaycan  Respublikası  Müdafiə  Nazirliyinin  verdiyi  məlumata  görə  1992-ci  il  26  fevral  gecəsi  erməni 
iĢğalçıları Rusiya ordusunun Xankəndində yerləĢən 366-cı motoatıcı alayının ağır texnika və artilleriya dəstəyi 
ilə Xocalıya  hücum  etdi.  Azərbaycan Respublikası Xalq Cəbhəsindən (AXCP) alınmıĢ  məlumata görə hücum 
böyük həcmli artilleriya atəĢi ilə baĢladığından Ģəhər od içindədir 26 fevral 1992 - ci ildə Ģəhər artıq tamamilə 
kül içində idi .Ġlkin məlumatlara görə Ģəhər erməni iĢğalçıları tərəfindən zəbt olunub. 
 
* * * 
Xocalı ilə əlaqə 25 fevrala keçən gecə kəsildiyindən Xocalıda baĢ verən hadisələrin tam Ģəkli və soyqırımın 
həcmi  dəqiq  müəyyən  olunmayıb.  Azərinformun  jurnalisti  Z.  Rüstəmov  böyük  möcüzə  ilə  canlarını  qurtarıb 
qaçaraq Ağdama çatmıĢ Xocalıdan olan məcburi köçkünlərlə danıĢıb. Onların dediklərinə görə Xocalıda çoxlu 
insan öldürülüb . ġəhərin sakinləri hər Ģeylərini ataraq evlərini tərk etməyə məcbur oldular . 
 
Azərinform, 
26 Fevral, 1992.  
 
Xocalı soyqırımı . 
Xocalı. 25 -dən 26-a keçən gecə bu Ģəhərin adı elan olunmamıĢ müharibənin tarixinə qanlı hərflərlə yazıldı . 
Xocalı ilə əlaqə 25 fevrala keçən  gecə  kəsildiyindən Xocalıda baĢ verən  hadisələrin tam Ģəkli və soy- qırımın 
həcmi dəqiq müəyyən olunmayıb. Böyük möcüzə ilə canlarını qurtarıb qaçaraq Ağdama çatmıĢ Xocalıdan olan 
məcburi köçkünlərlə söhbətdən sonra Azərinform bu Ģəkli yaratmağa cəhd edib . 
Xüsusilə  25-nə  keçən  gecə  erməni  iĢğalçıları  mühasirəyə  alınmıĢ  Ģəhər  ətrafında  böyük  qüvvə  ilə 
cəmləĢmiĢdilər . Bu gün ərzində hamı erməni tank və BTR-lərinin gurultusunu eĢidirdi . Sakinlər üçün artıq hər 
Ģey aydın idi "DüĢmən Ģəhəri iĢğal etməyə hazırlaĢırdı. " Gecə artilleriyanın barıtı Ģəhərin səmasını çirkləndirdi. 
ġəhər üzərinə ölüm atəĢi tökülməyə baĢladı. 
Gecəyə yaxın tanklar Ģəhərə soxuldu. ġəhəri müdafiə edənlər Ģəhəri qorumaq üçün əllərindən gələni etdilər. 
Ancaq qüvvələr bərabər deyildi... 
Camaat öz evlərini ataraq Ģəhərdən qaçırdılar. Məcburi köçkünlərin dediyinə görə o axĢam bir çoxları üçün 
sonuncu gecə oldu. Qadın, uĢaq və qocalar sığınacaq axtarıĢı ilə Ağdama qaçırdılar. Amma erməni kəndi olan 
Naxiçevanikdə onları yenidən güllələr qarĢıladı . Burada yüzlərlə dinc sakin öldürüldü və onların cəsədləri yeni 
bir soyqırımı yerində qalırdı... 
Ağdam hospitalları yaralılarla dolu idi: yalnız Xocalıdan olan yaralının sayı 120 nəfər idi . 
 
Azərinform "Bakinskiy rabochiy" 
28 Fevral , 1992 .  
 
Dağlıq Qarabağ :çoxlu qan və silah . 
AXCP  -  dən  aldığımız  məlumata  görə  25  fevral  yerli  saatla  21:00  -  da  erməni  iĢğalçıları  rus  ordusunun 
Xankəndində  yerləĢən  366  -  cı  alayının  yardımı  ilə  Xocalıya  ağır  texnikayla  hücuma  baĢladı.  ġəhər  2  həftə 
mühasirədə qalaraq müdafiə olunurdu . Xocalı 26 fevral 1992 - ci ildə artıq tamamilə yandırılmıĢdı . Daxili ĠĢlər 
Nazirliyinin bəyanatına  görə 100 adam  öldürülüb  və təqribən 200 adam  yaralıdır . Sakinlərin  qalan  hissəsi  öz 
evlərindən yaxınlıqdakı dağlara qaçırdılar .  
Bütün baĢ verənlərdən sonra rus ordusu Ģəhəri ermənilərə soyğun üçün təhvil verdilər. AXCP-dən aldığımız 
məlumata  əsasən  Xocalıda  rus  ordusunun  366-cı  alayının  raket  qurğuları  yerləĢdirilib.  Xocalıdan  rus  ordusu 
Qarabağda azərbaycanlıların yaĢadığı yeganə Ģəhər olan ġuĢaya hava atəĢinə baĢladılar . 
 
Aydın Mehdiyev  
"Nezavisimaya Qazeta" 
27 fevral, 1992  
 
Qarabağda döyüĢlər davam edir . 
Əli  Əkbər  Vilayəti  27  fevral  Qarabağa  uçur.  Ola  bilsin  ki,  onun  təyyarəsi  ġuĢaya  enib.  Əldə  edilmiĢ 
razılaĢma  ermənilər  tərəfindən  pozulduğundan  Xocalının  top  atəĢinə  tutulması  davam  edirdi.  ġuĢa 
özünümüdafiə dəstələrinin baĢçısı Rəhim Qazıyevdən aldığımız məlumata görə Xocalıda atıĢmalar davam edir. 

---

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi  
PREZĠDENT  KĠTABXANASI 
─────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── 
 
40 
O qeyd etdi ki, Xocalının ermənilər tərəfindən iĢğal edildiyi  zaman atəĢkəs elan edilməsi səhvdir . Əldə edilmiĢ 
məlumata  görə  Vilayəti  27  fevral  saat  18:00  -  da  Bakıya  qayıtmalı  idi...  Bakıda  siyasi  vəziyyət  özünün 
kulminasiya nöqtəsinə çatmıĢdı. Ola bilsin  ki, Xocalıdakı  məğlubiyyət  Azərbaycan  özünümüdafiə  dəstələrinin 
ən böyük məğlubiyyəti idi . 
 
Məmməd Səfərli 
"Nezavisimaya Qazeta" 
28 fevral 1992 
 
Doğrudanmı Xocalı iĢğal olunmuĢdu? 
26  fevral  "Azadlıq"  qəzetinin  müxbiri  Xaliq  Bahadur  ġuĢadan  xəbər  verir:  "  Xocalı  od  içindədir.  ġəhər 
tamamilə iĢğal olunub. Radio ilə hərbçilərin səsi tutulub: qadın və uĢaqları öldürməyin. Onları Ģəhər mərkəzinə 
qovun. " Daxili ĠĢlər Nazirliyindən aldığımız məlumata görə 26 fevral 16:00  -da artıq Ģəhər 99% iĢğal olunub. 
"Azadlıq"  qəzetinin  müxbiri  Aqasi  baĢ  verənlərin  Ģahidi  olub  :  "  26  fevralda  Xocalı  hücuma  məruz  qaldı  . 
Hücumda Rusiya ordusunun 366-cı motoatıcı alayı iĢtirak edirdi. ÖldürülmüĢ və yaralı olanların sayı sonsuzdur. 
" Sakinlərin  kiçik bir  hissəsi Qar-qar çayını  keçərək  meĢə  vasitəsilə  Ağdama çatdı. DüĢmənin  hücum  edəcəyi 
barədə  lazımi  dövlət  məmurlarına  xəbər  verilmiĢdi.  Həlledici  hücumdan  3  gün  əvvəl  dövlət  orqanları  Ģəhərin 
müdafiəsini dayandırdılar. "  
AXCP-dən  aldığımız  məlumata  görə  27  fevral  tarixində  Rəhim  Qazıyev  deyib  ki,  belə  ağır  bir  vəziyyətdə  3 
günlük  atəĢkəs  satqınlıq  idi.  AtəĢin  dayandırılması  ermənilərin  güc  toplamasına  səbəb  oldu.  O  qeyd  etdi  ki, 
2000 adamın taleyi naməlum olaraq qalır . " 
27 Fevral 15:00 -da " Xalq  ordusu "  qəzetinin  müxbirindən aĢağıdakıları öyrəndik:  " Xocalı iĢğal  olunub . 
DöyüĢlər  davam  edir  .  Çoxlu  yerli  sakin  öldürülüb.  Yalnız  Ağdamda  150  yaralı  var.  Bugün  27  nəfər 
basdırmıĢıq. Xocalı aeroportunun baĢçısı öldürülüb. Bir çox Məhsəti türkü öz evləri ilə birlikdə yandırılıb. Yerli 
sakinlər meĢələrdə gizləniblər. Aeroport tamamilə dağıdılıb... "  
 
"Azadlıq" 
28 fevral  1992 .  
 
Azərbaycan qan içində batır . 
Dünən " Səhər " qəzetinin müxbiri ġamil Sabiroğlu nəĢriyyatımıza bəzi foto Ģəkillər göndərdi. Erməni-rus 
birləĢmiĢ  qoĢunlarının  törətdiyi  Xocalı  soyqırımının  dəhĢətli  nəticələri  bu  foto  Ģəkillərdə  öz  əksini  tapıb.  Bu 
Ģəkillərə baxdıqda biz yenidən anladıq ki , Azərbaycan qan içində batır ... 
ġamilin qeyd dəftərindəki qırıq cümlələri çox böyük ürək ağrısı və hirslə oxuyurduq: " Ermənilər camaatı 
çox böyük vəhĢiliklə öldürdülər. Onların etdikləri vəhĢiliklərə görə faĢistlər də utanardılar. Ermənilər heç kimə 
rəhm  etmədilər  -  hamilə  qadınlara,  qocalara,  uĢaqlara  .  Onlar  hətta  ölüləri  də  təhqir  edirdilər.  Erməni  və  rus 
ordusunun hərbi əməkdaĢlığı qeyri - adi bir faciəyə səbəb oldu .Əsirlər ya güllələnir, ya da zorlanırdılar. Ətraf 
dağlardakı,  meĢələrdəki, yollardakı cəsədləri bu günə  kimi  yığmaq  mümkün  olmayıb. Mən sizi allaha tapĢırıb 
gedirəm. Mənyaralılara kömək etməyə, bacı və qardaĢlarımızın cəsədlərini dəfn etməyə gedirəm... "  
 

---