Xx əsin əvvəlində əldə edilən texniki nailiyyətlər
Yüklə 5,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycanda maşınqayırmanın yaranması 513 Cədvəl 3.2. Respublika sənayesində əsas məhsul növləri istehsalının durumu [3.31]. Məhsulun növü 1990 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Enerji kompleksi Elektrik enerjisi, mlrd. kVt.s 13,2 19,6 19,1 17,6 17,0 17,0 16,8 Neft və qaz kondensatı, mln. t 12,5 11,1 10,3 9,6 9,2 9,1 9,1 Təbii qaz, mlrd. m 3 9,9 7,9 6,8 6,4 6,6 6,3 6,0 Metallurgiya sənayesi Dəmir filizi, min t 501 360 374 4 1,5 3,9 3,2 Polad borular, min t 493 260 146 31 9,9 3,1 3,0 Maşınqayırma kompleksi Mancanaq dəzgahları, min ədəd 5,2 2,9 1,9 0,3 0,06 0,07 0,07 Dərinlik nasosları, min ədəd 57,0 55,1 52,7 29,2 23,8 15,0 15,7 Dərinlik quyu ştanqları, min ədəd 527 393 161 35 0,5 00 17,7 Fontan armaturları, min ədəd 6,5 4,6 6,8 1,6 0,7 0,5 0,6 Elevatorlar, min ədəd 2,1 1,2 1,3 0,4 0,2 0,2 0,6 Atmaya qarşı qurğular, dəst 365 241 113 42 15 5 7 Yuyucu aqreqatlar, ədəd 764 216 170 72 50 36 51 Sınaq aqreqatları, ədəd 885 452 246 82 92 17 27 Təmir aqreqatları, ədəd 485 252 253 174 37 38 60 Elektrik mühərrikləri, min ədəd 4860 1637 1355 834 512 339 416 Güc transformatorları, min kVt 1996 651 226 97 56 124,5 116,7 Kompressorlar, min ədəd 1000,4 839 976,7 392,2 57,8 10,2 9,6 Soyuducular, min ədəd 330 223 228 97 25 6,8 0,1 Kondisionerlər, min ədəd 309 268 179 119 64 78,8 16,5 Azərbaycanda maşınqayırmanın yaranması 514 Şə k i l 3 . 4 3 . A z TU -d a „ Ma şı n q ay ır m a te x no lo g iy as ı“ i x ti sas ı ü zr ə m üh ən d is b ur ax ılı şı [3 .32] . Azərbaycanda maşınqayırmanın yaranması 515 Maşınqayırma sahəsinin yaranması və bu sahədə mütəxəssislərin hazırlanması üçün elmi-texniki bazanın olması vacib şərtlərdəndir. 1950-ci ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutunda yaradılmış “Maşınqayırma texnologiyası” kafedrası ilkin olaraq Bakı şəhərinin Çapayev küçəsində yerləşən “Dəmir yol nəqliyyatı texnikumunun” binasında kiçik bir otaqda yerləşdirilir. Kafedrada tədris olunan laboratoriya işləri bu müddətdə Azərbaycan Sənaye İnstitutunun emalatxanasında aparılırdı. Sonralar SSRİ Nazirlər Sovetinin qərarı ilə “AzNeftmaş” trestinə daxil olan zavodlardan 6 dəzgah və 24 çilingər yeri alınmaqla kafedranın ilkin emalatxanası yaradılır. 1957-ci ildə AzPİ-nin indiki binası inşa olunur və kafedra öz emalatxanası ilə buraya köçür. Kafedranın İttifaq daxilində müxtəlif elmi-tədqiqat mərkəzləri ilə apardığı işlər onun elmi-texniki bazasının inkişafına və yeni sahələr üzrə kafedraların yaranmasına imkan vermişdir (cədvəl 3.3). Belə ki, 1982-ci ildə Ə. H. Xəlilovun rəhbərliyi ilə “Avtomatlaşdırılmış istehsalın texno- logiyası” kafedrası yaradılaraq onun əsas binada aldığı yerdə emalatxanası yaradılır. Bu emalatxana müasir robotexniki avadanlıqlar, RPİ (rəqəmli proqramla idarəetmə) dəzgahları, manipulyatorlar, avtomatlaşdırılmış layihələndirmə sistemləri, hesablayıcı maşınlarla təchiz olunaraq, kafedranın profilinə uyğun mütəxəssislərin hazırlanması üçün baza yaradılmışdır. 1986-ci ildə AzPİ-nin nəzdində yaradılan “Standartlaşdırma və metrologiya” kafedrasι maşınqayırma ixtisası üzrə təhsil alan tələbələrə ölçmə texnikası və texnologiyası üzrə biliklərin verilməsi ilə məşğul olur. 1988-ci ildə AzPİ-nin həyətında inşa olunmuş modul tipli laboratoriya ən yeni robot dəzgahları ilə təchiz olunaraq tədrisin keyfiyyətinin artırιlmasına səbəb olmuşdur. 1991-ci ildə H. Ə. Hüseynovun rəhbərliyi altında “Maşınqayırmada avtomatlaşdırılmış layihələndirmə sistemləri” kefedrası təşkil olunur. Bu kafedrada yerləşdirilmiş müasir hesablama texnikası və proqramları tələbələrə layihələndirmə işlərindəki mütərəqqi üsullarla tanış olmağa imkan yaratmışdır. Yüklə 5,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|