Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 72 72 Mirabilenin nəĢrində isə qalanın adı sadəcə "Evniuk Castle" (seh. 97) Ģəklində iĢlədilmiĢ, heç bir Ģərh verilməmiĢdır. "Aqsaqa qələsi" orijinalda Gürcüstandakı "Axalsixe" Ģəhəri (səh. 181) kimi təqdim edilir. Ingllis dilində olan 1972-ci il nəĢrində də bu yerin Gürcüstan ərazisində olması barədə qeyd verilmiĢdir: "Ak Saka, a sity in anclent Georgia". Mlrabilenin nəĢrində isə qalanın adı "the castle of Aksaka" kimi verilmiĢ, sonda isə qeyd olunmuĢdur: "Aksaka is in Akhaltsıkhe". "Çox dağlar, dərə, təpə keçdi, günlərdə bir gün Düzmürd qələsınə gəldi, Qara dəniz kənarında idi" (səh. 109). Görünür, orijinaldakı təsvirə görə 1977-ci ilin Bakı nəĢrində "Düzmürd" adına "Qara dəniz yaxınlığında indi niĢanəsi qalmamıĢ bir qala" kimi izah (səh. 182) verilmiĢdir. 1972-ci il nəĢrində bu ad "Duzmurd Castle on the Black Sea" kimi iĢlənmiĢ, bu adda qalanın mövcud olmadığı barədə qeyd verilmiĢdir. Mirabilenin nəĢrində də bu ad yuxarıdakı kimi iĢlənmiĢ, lakin əlavə izah verilməmiĢdir. Dastanda iĢlənmiĢ "Bayburt hasarı" adı Azərbaycan dilində olan nəĢrdə "Türkiyədə qəza mərkəzi" kimi təqdim olunmuĢ, qeyd edilmiĢdir ki, "vaxtilə Oğuzların sərhədi olan bu yer düĢmənlərin əlində imiĢ" (səh. 181). "Bayburt hasarı" 1972-ci il nəĢrində "Bayburt Castle" (səh. 68), Mirabiledə isə "Castle of Bayburt" (səh. 124) kimi verilmiĢ, qalanın adı ilə bağlı izah əlavə edilməmiĢdir. Dastanın ikinci boyunda belə bir cümlə var: "Hamidlən Mardin qələsin təpib yıxan, dəmir yaylı Qıpçaq Məliyə qan qusduran, gəlibən Qazanın qızın ərliyə alan... Qaragünə oğlu Qara Budaq çapar yetdi" (səh. 42). www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 73 Bu cümlədə iĢlənmiĢ "Hamidlən Mardin qələsi" ifadəsi yer adı kimi maraq doğurur. Orijinalda yalnız "Hamid" sözünə Ģərh verilmiĢdir: "Diyarbəkir Ģəhərinin keçmiĢ adı. Ağqoyunluların mərkəzi olmuĢdur. Dastanda xristian hökmdarlarının əlində olduğu göstərilir" (səh.183). 1972-ci il nəĢrində bu ad "the Castle of Mardin and Hamid" (səh. 36) kimi verilmiĢ, sonda bu adın "Mardin" və ya "Merdin" (səh. 187) Ģəklində iĢlədildiyi göstərilmiĢdir. Mirabilenin nəĢrində isə qalanın adı "the fortresses of Merdin and Hemid" (səh. 92) təqdim olunmuĢ, kitabın sonunda isə "Mardin"in və "Hamid"in konkret yeri qeyd edilmiĢdir: "Mardin: located in southem Turkey about 25 kilometrs from the Syrian border". "Hemid; the modern day Diyarbakir in south-eastern Turkey" (səh. 250). Qeyd etmək yerinə düĢər ki, haqqında söhbət açdığımız söz birləĢməsi - "Hamid ilən Mardin qələsi" dastanın dördüncü boyunda da iĢiənmiĢdir. Lakin nə 1972-ci il nəĢrində (səh. 86), nə də Mirabilenin nəĢrində (səh. 143) həmin cümlə verilməmiĢdir. Yuxarıda qeyd etdiymiz kimi qalanın adı Qaragünə oğlu Qarabudağı təqdim edərkən ("Hamid ilən Mardin qələsin təpüb alan... Qaragünə oğlu Qarabudaq") iĢlənmiĢdir. Tərcümə variantlarında nədənsə Uruzun dustaqlıqdan azad olunmasına gedən qəhrəmanlar arasında Qaragünə oğlu Qarabudağın adı çəkilmədiyindən "Hamid ilən Mardin qələsi" ifadəsi də atılmıĢdır. Fikrimizcə, bu fakt tərcümələrin qüsuru sayılmalıdır, çünki orijinal təhrif olunmuĢdur. Dastanda iĢlənən yer adlarının həm sözün quruluĢu baxımından, həm də dastanın yaranma məkanını, Ģəraitini və tarixini öyrənmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyi www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 74 74 üçün digər adların da ingilis dilinə tərcüməsi üzərində dayanmağı zəruri sayırıq. Belə adlardan biri də "Ala dağ" toponimidir. "Axan duru sulardan xəbər keçə, ərquru yatan Ala Dağdan ətər aĢa, xanlar xanı Bayındır (xana) xəbər vara". Bu cümlə dastanın birinci boyunda iĢlənmiĢdir (səh. 23). Qeyd edək ki, Ala Dağ" toponimi digər boylarda da xatırlanır. Məsələn: Ġri qobulu Ala dağı Avlıyıban quĢlamadınmı? (səh. 100). Yaxud: Ərquru yatan Ala dağlar ətəyinə ava vardın, Qara donlu kafirlərə uğradınmı? (səh. 127). Ġri qobulu Ala dağı avluyuban aĢmağım yox. Ağ alınlı Bayındır xanın divanına varmağım yox (səh. 129) və s. 1972-ci il nəĢrində bu ad "Ala Mountain" (səh. 14 və 104) kimi verilmiĢ, sondakı qeyddə isə belə adda dağın yerinin müəyyən olunmadığı göstərilmiĢdir; "Ala Dagh, or Ala Mountain, has not been definitely identified, for there are numerous mountains and mountain ranges whose names include ala" (səh. 184). Mirabilenin nəĢrində (səh. 69 və 160) "ala" sözü tərcümə olunmuĢdur: "the Piebald Mountain" (ala-bula, alabəzək dağ). "Antalogiya"da "ala" sözü tərcümə edilmiĢ, amma nədənsə orijinaldakı mənadan fərqli olaraq ingilis dilinə "qar ötüklü dağ" kimi çevrilmiĢdir: "the snow-covered mountains" (səh. 545). Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|