Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 77 77 77 2. 1970–90-cı illər – Bu dövrdə artıq «yenidənqurma» istiqamətində atılan addımların ilk pöhrələri görünürdü və bundan yararlanmaq istəyən keçmiş dissident-ziyalılar Sibirin soyuq, Orta Asiyanın isə qızmar ərazilərində itirdikləri enerjiləri qüvvələri və ən əsası elmlərini bərpa etmək üçün ABŞ başda olmaqla inkişaf etmiş dövlətləri üstün tuturdular. 1987-ci ilin məlumatına əsasən 1970-89-cu illərarası Rusiyalı zəkaların üstünlük verdiyi dövlətlərdən Almaniya (50%), İsrail (25%), ABŞ (10%), Yunanıstan, Kanada, Finlandiya (3%) və 3% -də qalan idi. 3. 1991-ci ildən hazırda davam edən müddətdə Rusiyanı tərk edən düşünən zəkaların əksəriyyəti Kanada– 60%, ABŞ– 40%, İsrail–30% və digər ölkəyə getməyə üstünlük verirlər. Almaniya və İsrailə 100 min zəka mühacir edib ki, bunu rusiyalı mütəxəssis İ. Uşnaklov böyük itki hesab edir. Uşnakovun apardığı statistikaya əsasən bu itki Rusiyanın tanınmış ali və elmi müəssisələrə aid olduğundan, onun əldə etdiyi nəticə daha acınacaqlıdır. N. N. Semyonov adına Fizika-Texnika İnstitutunun 172, A. F. Noffe adına Fizika- Texnika İnstitutunun 83 nəfəri, Rusiya Elmlər Akademiyasının lazer tədqiqatçıları laboratoriyasının demək olar ki, 90%-i ölkəni tərk edib xarici ölkələrdə məskunlaşıblar. Hazırda Rusiyada prosesin qarşısının alınmağa cəhd edilsə də, www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 78 78 zəka axını bu ölkə üçün acınacaqlı halda davam edir [64, 29- 43]. Rus müəlliflərinin verdiyi məlumatlara əsasən 3– dövr zəka axını zamanı bir il ərzində ölkənin müdafiə sistemlərinin laboratoriya və elmi-tədqiqat mərkəzlərindən 90 min düşünən beyni xaricə işləməyə getmişdir. 1991-1996-cı illər arası Ümumrusiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun Eksperimental Fizika (Arzamos-16) şöbəsinin 5 minə yaxın əməkdaşı zəka axınının iştirakçıları olublar. Qeyd edək ki, bu şöbə Rusiyada nüvə tədqiqatları üzrə mütəxəssis hesab olunan əsas mərkəzlərdən biri sayılır. «İmpuls»– Qeyri- hökumət təşkilatının ətrafında topladığı 1800 alim və mühəndisi «səadət» ardınca xaricə köçmüşlər. Bu QHT Rusiyada hərbi-müdafiə məqsədləri üçün elektron–optik, müşahidə və digər elektron sistemlər üzrə püxtələşmiş təşkilat olmaqla təhlükəsizlik nəzarətində idi. Bioloji silahlar hazırlanması istiqamətində işlər aparan Rusiya Virusologiya və biotexnologiya mərkəzi «Vektor»un 3. 500 işçisi hazırda xarici ölkələrdə öz zəkalarını yüksək qiymətə «satırlar» [80]. Bu gün Rusiya kütləvi informasiya vasitələrində zəka axını ilə bağlı çoxsaylı fikirlər səslənir. Belə fikirlər içərisində diqqəti çəkən ikisi Rusiyada problemin ciddi olduğunu aşkara çıxarır: www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 79 79 79 Rusiyanı son on ildə 600 min dünya miqyaslı alim tərk edib! ABŞ-da hər ikinci riyaziyyatçı fizik-nəzəriyyəçi rusdur! [71, 25-31]. Rus zəka axınının-banisini tədqiqatçılar Georgiy Antonoviç Tammovu hesab edirlər. Sovetlər Birliyi qurulandan sonra ilk dəfə olaraq cəsarət nümayiş etdirərək öz zəkasını xaricdə inkişaf etdirən, onu yüksək qiymətə «satan» Tammov barədə Rus elmi ədəbiyyatında müxtəlif fikirlər səsləndirirlər. 1930-cu ildən Tamov 24 yaşında Nobel mükafatına layiq görülən radioaktivliyin 4 növündən biri olan alfa-dağınıqlığı kəşf edib. 28 yaşında Rusiya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü olan Georgiy Tamov 1933-cü ildə ezamiyyətə getdiyi Vaşinqtondan bütün cəhdlərə baxmayaraq geri qayıtmayıb. Onun barəsində ilk illər tənqidi fikirlər səsləndirən Sovet alimləri 1937-38-ci müdhiş repressiya illərində onların başına gətirilən hadisələrdən sonra Qamovu haqlı hesab edib, onun yolunu davam etdirmişlər. ABŞ-ın atom ixtirası və yeni silahların kəşf edilməsində əvəzedilməz rolu olan Qamov barədə bu gün Rusiyada mifik fikirlər səslənir və o, zəka axını prosesinin «atası» hesab edilir [75]. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 80 80 Rusiyada zəka kapitalının axıb getməsini müdhiş səviyyəyə qalxdığını bildirən M. B. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetin tədqiqatçısı O. B. Eroxina son 13 ildə 1 milyon düşünən beynin onların vətənini tərk etdiyini qeyd edir. O, belə hesab edir ki, 1990-1996-cı illərdə 90-110 min zəka sahibinin tərk etməsi statistikasını 2000-2005-ci illərin statistikası il müqayisə edərək bu illər ərzində rəqəmlərin bir neçə dəfə çoxaldığını bildirir. Onun fikirlərinə əsaslanaraq Rusiyanın intellektual elitası sayıla biləcək şəxslərin itirilməsini Rusiya üçün əsas faciə hesab etmək olar. Bu fikirlərdən çıxış edərək Rusiyanın elminin kateqoriya və say göstəricilərinə nəzər salaq: 2004-cü ilin statistikasına əsasən Rusiyada 859 min yüksək zəka sahibi olan şəxs mövcuddur. Onların 428, 3 mini yaxud 47 %-i tədqiqatçılardır (Qeyd edək ki, 1992-ci ildə onlar 1 milyon 522 min nəfər idi) onları sahələr üzrə bölək: Texniki elmlər – 64, 6 %, 2. Dəqiq elmlər – 23, 4 %, 3. Tibbi elmləri – 3, 6 %, 4. Kənd təsərrüfatı – 3, 4 %, 5. İctimai elmlər– 3, 1%, 6. Humanitar elmlər– 1, 9 % [48]. Bu statistikadan göründüyü kimi, Rusiyada elm sahəsində üstünlüyü texniki elmlər əlində saxlayır. Bu, özünü eyni zamanda 2000-2005-ci illər arasında Rusiyanı tərk edib Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|