Yanvar january miras

22 

| 

MİRAS   YANVAR   JANUARY

BƏRPA   REstoRAtioN

is humid, the cornice and inscription sash are entirely inside water 

after several months passed since renovation of the roof and cover 

with lead layer. The humid strip in the frame’s curve descends hardly 

from the roof till the base. There a part of enameled bricks lined up 

recently in the rest lower section of the piramyds cover peeled off be-

cause of the exceeding moisture. 

Upon  exploring interior of Momune khatun tomb as early in the 

mid last century, the traces of zigzag stairs risen till cupol on wall 

surfaces of upper cell were displayed. Lost of those stairs traces dur-

ing latest cleanse is inadmissible because of restoration concept. As 

many restorer-architects stated, installation of black metal railing 

to the higher windows has no functional demands and art-aesthetic 

value. It should be paid attention to non-conduct of any archaeo-

logical measure work in such a magnificent monument, which we 

intend to include into world cultural heritage list, up to now. In case 

archaeological excavations are conducted around Momune khatun 

Tomb,  other edifices of Atabegs complex, Juma Mosque, entrance 

head arch, divankhana and the palace remnants will be also dis-

played.

Tomb, double-minaret headvault and basis of madrasah remained 

from the complex erected on honour of Gudi khatun, spouse of Hu-

laku khan in Garabaglar Village of Kengerli region. German com-

pany implemented fortification and renovation work in this coxplex 

like Momune khatun Tomb. The experts rejecting to dismantle up-

per parts exposed to deformation and re-install made up steel stays 

from down to up inside their frames for the purpose of providing 

future durableness of minarets and fastened laminated glass boards 

onto tips on the corset, against the rain.

Fortification and conservation work was conducted in Gudi khatun 

Tomb. With conservation of minaret headvault and four head vaults 

of the tomb, destruction procedure of these architectural elements, 

especially rare glazed tile mosaic decors, was prevented. Vault of the 

tomb one time restored wrongly and inaccurately was restored and 

put in good state and inner wall surfaces of upper cell was put in 

order.

Cupol covered upper cell of Gudi khatun tomb like Momune kha-

tun tomb, is slammed with lead layers. Furthermore,  upper part 

of tower-formed frame eclipsed by lead in Gudi khatun Tomb. Ap-

parently, cover with both known constructions distorts their view. 

However, it could be possible to find constructions protected monu-

ments from rain by present technical opportunities and keeping their 

art structure. 

It should be noted that in late 80s of last century very unqualitative 

construction  work  was  conducted  under  restoration  name  behind 

twin-minaret  headvault  of  Gudi  khatun  and  two-storey  building 

was erected. In that time upper cell of the tomb is mistakenly cov-

ered with not sphereconic, but with spheric cupol. Shortcomings and 

distortions occured at times in restoration increased and damaged 

rather much originalty and primary beauty of precious monument. 

One of the largest objects which restoration and fortification work 

Cümə məscidi, giriş baş tağı, divanxana və sarayın qalıqları da 

aşkara çıxarıla bilər. 

Kəngərli rayonunun Qarabağlar kəndində Hulaku xanın böyük 

xanımı Qudi xatunun xatirəsinə ucaldılmış kompleksdən türbə, 

qoşa  minarəli  baştağ  və  mədrəsə  binasının  özülləri  qalmışdır. 

Möminə  xatun  türbəsində  olduğu  kimi,  bu  kompleksdə  də 

möhkəmləndirmə  və  yenidənqurma  işlərini  Almaniya  şirkəti 

aparmışdır.      Deformasiyaya  uğramış  üst  hissələrini  söküb 

yenidən quraşdırmaqdan imtina edən mütəxəssislər minarələrin 

gələcək dayanıqlığını təmin etmək məqsədi ilə onların gövdələri  

içərisinə aşağıdan yuxarıyacan polad korset quraşdırmış, korse-

tin  üstə  çıxarılan  uclarına  yağmura  qarşı  lominə  olmuş  şüşə 

lövhələr bərkitmişlər.

Qudi  xatun  türbəsinin  özündə  də  möhkəmləndirmə  və  kon-

servasiya  işləri  aparılmışdır.  Minarəli  baştağın  və  türbənin 

dörd  baştağının  konservasiya  edilməsi  ilə  bu  memarlıq 

elementlərinin, xüsusilə onların nadir kaşı mozaik bəzəklərinin 

dağılma prosesinin qarşısı alınmışdır. Türbənin vaxtilə yanlış və 

çox  səliqəsiz  bərpa  edilmiş  sərdabəsi  yenidən  qurularaq  yaxşı 

duruma  gətirilmiş,  üst  kameranın  iç  divar  səthləri  sahmana 

salınmışdır.

Möminə xatun türbəsində olduğu kimi, Qudi xatun türbəsinin 

də  üst  kamerasını  qapayan  günbəz  qurğuşun  təbəqələri  ilə 

---

 YANVAR   JANUARY    MİRAS

 

| 

23

BƏRPA   REstoRAtioN

conducted over program of Cultural Heritage Protection Project in 

Azerbaijan is Shaki Khans Palace. This unique architectural pearl is 

distinctive from our numerous monuments for its aestheticism. 

Some constructive mistakes, admitted upon previous repair work in 

the palace were eliminated upon the restoration; the roof cover was 

again made of wood and tile, ornaments and some wall paints were 

restored. But in last restoration work a lot of shortcomings were also 

displayed.

In our opinion, installation of a pool in alcove of divankhana hall on 

the ground floor of Khan Palace is a rude mistake. Alcove part of di-

vankhana in the palace architecture (Azerbaijan, Iran, Turkey, etc.) 

is traditionally allocated for the ruler and the floor is a bit higher 

than the general floor of the hall. The ruler’s throne was put in the 

middle of Alcove part usually called “shahinishin” (the site where 

shah sits). After this restoration, a pool was installed in the place of 

khan throne in Shaki khan Palace. The pool was also made of baked 

brick. However, pools with fountain both in reception hall of Khan 

Palace and also in interior of rich houses of Gajars time were made 

of full marble block with hew way. The samples are kept inTabriz 

till nowadays. We think that, main reason for such serious mistake 

is unawareness of the restoration project members and responsible 

company  representatives,  of  royal  architecture  of  Azerbaijan  and 

neighbour countries. 

örtülmüşdür.  Bundan  başqa  Qudi  xatun  türbəsində  qülləvarı 

gövdənin üst hissəsi də qurğuşuna tutulub. Nəticədə türbənin 

görüntüsünü  eybəcər  hala  salan,  xaç  yürüşləri  əskərlərinin 

döyüş  dəbilqəsinə  bənzər  dam  örtüyü  yaradılıb.  Göründüyü 

kimi haqqında bəhs olunan hər iki konstruksiya ilə örtülməsi 

onların görünüşünü təhrif edib. Halbuki indiki texniki imkan-

larla    abidələri  yağmurdan  etibarlı  qoruyan  və  onların  bədii 

quruluşunu  korlamayan  konstruksiyalar  düşünüb  tapmaq 

olardı.

Qeyd   edək ki, keçən əsrin 80-ci illərinin sonunda Qudi xatun 

kompleksinin  qoşa  minarəli  baştağının  arxasında  bərpa  adı 

ilə  çox  keyfiyyətsiz  tikinti  işləri  aparılmış,  ikimərtəbəli  həcm 

ucaldılmışdı.  Həmin  çağda  türbənin  üst  kamerası  isə  yanlış 

olaraq sferokonik deyil, sferik günbəzlə örtülmüşdü. Beləcə za-

man-zaman bərpa prosesində baş vermiş nöqsanlar və təhriflər 

üst-üstə yığılaraq çox dəyərli bir abidənin orijinallığına və ilkin 

gözəlliyinə xeyli ziyan vurmuşdur.

Son illər Azərbaycanda mədəni İrsin Qorunması Layihəsi üzrə 

bərpa və möhkəmləndirmə işləri aparılmış ən iri obyektlərdən 

biri də Şəki Xan sarayıdır. Bu nadir memarlıq incisi sözsüz ki, 

estetikliyi ilə bir çox abidələrimizdən fərqlənir. 

Bərpa  zamanı  sarayda  əvvəlki    təmir  işləri  zamanı  buraxılmış 

bəzi    konstruktiv  səhvlər  aradan  qaldırılmış,  dam  örtüyü 

BƏRPA   REstoRAtioN

---