58
|
MİRAS YANVAR JANUARY
MÜSAHİBƏ iNtERViEW
What can you say about history of pottery in Azerbaijan?
-Pottery is one of the domains of folk art in Azerbaijan, which has
ancient history. Pottery is a vocation according to which clay is put in
a special form and burned. Pottery is also one of the crafts of pottery
production has so far kept its importance in Azerbaijan. According
to experts, this field of art appeared in Neolithic Age. Previously, pot-
tery which mainly women are engaged, become free art field as a result
of a lot of technical achievements applied during the
Eneolithic Period. Since late first Middle ages, pottery
manufacture raised higher level in Azerbaijan. Ap-
pearance of grindstone, put in action by the feet, com-
mence of enameled plate produce in various pottery
centers and mass application of pottery furnaces cre-
ated more suitable condition for manufacture of more
qualitative pottery wares.
-Are you engaged in this art because of desire, or
heritage?
-I am interested in transmitting this heritage of ances-
tors to future generations.
-How do you estimate the development of pottery
nowadays?
-Production of pottery ware was used mainly in the
villages. This production was also intended for wide
sale. Basically there were many long copper jars and
vessels productions among pottery wares. There was
need for these plates. As time passed, inclusion of
copper and glass wares into the standards took away
pottery from there. Currently pottery develops in three directions:
construction brick manufacture, different clay plates, faience and por-
Azərbaycanda dulusçuluğun tarixi haqqında nə deyə
bilərsiniz?
Azərbaycanda qədim tarixi olan xalq sənəti sahələrindən biri
də dulusçuluqdur. Dulusçuluq - gilin xüsusi formaya salınması
və bişirilməsi ilə bağlı peşədir. Dulusçuluq Azərbaycanda
sənətkarlıq istehsalının ən qədim sahələrindən biri olub bu
günə qədər öz əhəmiyyətini saxlamışdır. Mütəxəssislər sənətin
bu sahvəsinin meydana çıxmasını neolit dövrünə aid edirlər.
Əvvəlcə, əsasən qadınların məşğul olduğu du-
lusçuluq eneolit dövründə tətbiq edilən bir
sıra texniki nailiyyətlər nəticəsində müstəqil
sənət sahəsinə çevrilmişdi. İlk orta əsrlərin
sonlarından başlayaraq Azərbaycanda dulusçu-
luq istehsalı daha yüksək səviyyəyə çatmışdır. Ay-
aqla hərəkətə gətirilən çarxın meydana gəlməsi,
müxtəlif dulusçuluq mərkəzlərində şirli qablar
istehsalının başlanması, dulus kürələrinin kutləvi
şəkildə tətbiq edilməsi yüksək keyfıyyətli saxsı
məmulatlarının istehsalı üçün daha əlverişli şərait
yaradırdı.
Bu sənət ilə məşğul olmağınız həvəsdir, yoxsa
böyüklərdən mirasdır?
-Əcdadlarımızdan qalan bu miras məndə bir
həvəsdir ki, gələcək nəsillərə ötürülsün.
-Müasir dövrdə dulusçuluğun inkişafını necə
dəyərləndirirsiniz?
-Saxsı qablar istehsalı ilə daha çox kəndlərdə
məşğul olurdular. Bu istehsal həm də geniş satış
üçün nəzərdə tutulurdu. Dulusçuluq məmulatları
içərisində əsasən səhəng və küplərin istehsalı
üstünlük təşkil edirdi. Bu qablara tələbat həmişə
çox olub. Zaman keçdikcə mis və şüşə qabların məişətə daxil
olması saxsını sıxışdırıb aradan çıxardı. Müasir dövrdə isə du-
lusçuluq üç istiqamətdə inkişaf edir: tikinti kərpici istehsalı,
DUlUsÇUlUQ
GƏNC VƏ PeŞƏKAR DULUSÇU XALİD ŞABANOVLA MÜSAHİBƏ
POTTeRY |
INTeRVIew wITH YOUNG AND PROFeSSIONAL POTTeR KHALID SHABANOV
İlk orta əsrlərin
sonlarından başlayaraq
Azərbaycanda dulusçu-
luq istehsalı daha yüksək
səviyyəyə çatmışdır. Ay-
aqla hərəkətə gətirilən
çarxın meydana gəlməsi,
müxtəlif dulusçuluq
mərkəzlərində şirli qablar
istehsalının başlanması,
dulus kürələrinin kutləvi
şəkildə tətbiq edilməsi
yüksək keyfıyyətli saxsı
məmulatlarının istehsalı
üçün daha əlverişli şərait
yaradırdı.
YANVAR JANUARY
MİRAS
|
59
MÜSAHİBƏ iNtERViEW
celain production. However, it is said piti (national dish like a pea-
soup with meat) which is considered one of tasty meals of our cuisine
is cooked in a clay plate and this art plays great role in our life from
ancient times up to day. Today’s youth is assigned of transmitting of
that to next generations in order heritage given by our ancestors to live
long and passing from one generation to other.
- In which cities of ours pottery is widely spread?
- Information on pottery and earthenware plate manufacture in Azer-
baijan’s art history is encountered mainly in the history of Nakhchiev-
an khanate. In historical sources, there is information on the activity of
the workshop produced pottery long jar of Nakhchievan khan, Ehsan
khan. Pottery wares were produced in cities like Shamakhi, Ardabil,
Tabriz, Ganja and others.
Clay wares were prepared in many settlements of Shaki khanate, es-
pecially Nukha. Pottery was developed in Baku and its surrounding
villages, including Gala Village. Since the city around was rich with
clay deposits, this created suitable condition for pottery ware produc-
tion. Many 12th century bowls, plates and others were revealed in
Baku that are supposed to concern local manufacture. Simultaneously,
Tabriz and Ardabil are known as pottery centers. These cities’ areas
were abundant with clay deposits. Basically, pottery production was
applied in the villages.
- Do your products have customers? What is the attitude to-
wards this art in general?
-Today purchase of the dishes made by me readily by guests of Gala
Reserve means validness of pottery which is one of our art samples.
Also, our local guests familarize with this art pearl in the ethnographic
tours in our museum area and take a deep interest in them. I imple-
ment the undertaken obligation for immortalization of this art and
inform the guests comprehensively.
müxtəlif gil qablar, fayans və farfor istehsalı. Lakin buna bax-
mayaraq mətbəximizin dadlı yeməklərindən biri sayılan piti
yeməyinin gil qabda hazırlanması bu sənətin qədimdən bu günə
kimi bizim həyatımızda önəmli rol oynadığını göstərir. Bunun
gələcək nəsillərə ötürülməsi məhz bugünkü gənclərin öhdəsinə
düşür ki, babalarımızın bizə qoyduğu miras uzun müddət
yaşasın və nəsildən nəsilə ötürülsün.
- Dulusçuluq ən çox hansı şəhərlərmizdə geniş yayılmışdır?
- Azərbaycan sənətkarlıq tarixində dulusçuluq və saxsı qab-
lar istehsalı haqqında məlumata ən çox Naxçıvan xanlığının
tarixində rast gəlmək olur. Tarixi mənbələrdə Naxçıvan hakimi
Ehsan xana məxsus saxsı səhəng istehsal edən emalatxananın
fəaliyyəti haqqında məlumatlar var. Şamaxı, Ərdəbil, Təbriz,
Gəncə və s. şəhərlərdə də saxsı qablar istehsal edilirdi. Şəki
xanlığının bir çox qəsəbələrində, xüsusilə Nuxada gil qablar
hazırlanırdı.
Dulusçuluq sənəti Bakıda, onun ətraf kəndlərində, həmçinin
Qala kəndində də xüsusi inkişaf etmişdi. Şəhər ətrafı gil yataqları
ilə zəngin olduğundan, burada saxsı qab istehsalı üçün əlverişli
şərait yaradıb. Bakı ərazisində XVII əsrə aid çoxlu sayda kasa,
boşqab və s. məmulatlar tapılıb ki, bunların da yerli istehsala aid
olduğu zənn edilir. Eyni zamanda Təbriz və Ərdəbil dulusçuluq
mərkəzləri kimi tanınıb. Bu şəhərlərin ərazisi də gil yataqları
zəngin idi. Saxsı qablar istehsalı ilə daha çox kəndlərdə məşğul
olurdular.
- Hazırladığınız məhsulların alıcısı varmı? Ümumilikdə bu
sənətə münasibət necədir?
-Bu gün mənim düzəltdiyim qablar Qala Qoruğu ərazisinə
gələn qonaqlar tərəfindən həvəslə alınması bizim sənət
nümünələrindən biri olan dulusçuluq sənətinin yaşaması
deməkdir. Həmçinin muzey ərazimizdə keçirilən etnoqrafik
turlarda yerli qonaqlarımız həvəslə bu sənət incisi ilə tanış
olur və dərindən maraqlanırlar. Məndə bu sənətin yaşaması
üçün öhdəmə düşən vəzifəmi yerinə yetirir və qonaqlara ətraflı
məlumat verirəm.