Yazılmış bir kitabın üstündə bir dəfə gözəl epiqraf oxudum: "Xatirələr faydalı olsun deyə səmimi ya zılmalı, gerçəkliyə tən gəlməlidir."
Yüklə 3,51 Mb.
|
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 116
deyir və eyni zamanda özünün hərəkətlərini müxtəlif cəhət nə qədər qüvvətli bir surətdə tənqid edir:
Diqqət edilsə Peyğəmbərin üzərinə və onun yeni gətirmiş ol- duğu dinə qarşı söylənilən bu sözlər tamamilə həqlidir. Çünki Peyğəmbər nə qədər dəvətində eşqdən-məhəbbətdən başladısa nəticədə ondan qaçdı. İnsanları sadə haqq yola dəvətlə qalmadı. Bəlkə bir “əldə silah, bir əldə kitab” təərrüzə başladı. Din yolu ilə ictimai əxlaqi düzəltmək istəyənlərin vəziyyəti daima böylə olur: onlar ya Budda 1 kibi şahzadə olur, siyasi nü- fuzu və iqtisadi qüvvəti sayəsində ətrafına böyük mürid dəstələri toplar; ya “İsa” kibi Roma imperatorluğunun ən qatı bir siyasəti nəticəsində dara çəkilir və yaxud Məhəmməd kibi əvvəlcə Budda ilə məsihdən ilham alıb ətrafındakılara cənnətlər vədə vermək, qiyamət əzabilə qorxutmaq kibi manevrələr yapsa da nəhayət siyasi və iqtisadi qüvvə beytülmalları öz əlinə toplamaqla qarşı- sında olan əngəllərlə mübarizə edir. Peyğəmbərin “yeni əxlaqı” tamamilə Musa və İsanın “qoy- muş” olduqlarını təsdiq etmək, onları tanımaq və nəhayət bəzi tə- dilat ilə özünü göstərməkdən, bunu yapmağa onu vadar edən yenə də ondan əvvəl mühitdə qüvvətli kök salmış olan din və əxlaqa sadiq qalanları müstəqim duşmanlardan ayırmaq məqsədi idi. Demək mövcud olan ictimai qüvvələr münasibətini Pey- ğəmbər nəzərə alırdı. Bu nöqtədə Peyğəmbər ən böyük realist idi.
1 Xədicənin mal-dövlətini verib özünə müridlər hazırlamaqda Peyğəmbər də tamamilə Buddanın rolunu oynamışdı. – H.Z. Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 117
Peyğəmbərin ehtiyatla davranmasına daha başqa yerdə təsa- düf olunur: o, altun, varlılıq, şərəf iqbalının hamısını müvəqqət sayır, onlara təərüzlə deyir:
(
)
Və onun özünə “altun, rəyasət, gözəl” verməyə hazır olduq- larını anlatdıqda Peyğəmbər:
Qarşımda heçdir rəyasət, Xayır, istəməm gözəl qız Sevgilim tanrıdır yalnız.
deyə quru-quru iftixar və göz “qamaşdıracaq” cilvələr göstərir. Çünki bir qul ilə bir sultanın, tanrının qarşısında fərqi yox kibi bir fikri bir tərəfdən meydana atdığı halda, yoxsulluq ilə iftixar etdiyi halda o zamankı cəmiyyətin iqtisadi sistemini pozmaq istəməyir. Mülkiyyət əsasını devirməyir, “Mallarınızdan əl çəkin!” deməyir. Rəyasət, gözəl və altundan əl çəkən bir məntiq cəsarətlə sona qədər davam etsə mütləqa məmləkətin aradan qaldırılmasını tələb etmək nəticəsinə gəlməlidi. Lakin Peyğəmbər Baş Rəisin
Bu səbəbdən uyaraq həp füqəra Həp zəiflər, kölələr, cariyələr Onu dinlər, ona hörmət bəslər Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 118
Ah bir gün düşünüb yol bulacaq Bizə qalib və müsəllət olacaq...
sözünü eşidirdi. Və gözəlcə anlayırdı ki, onun “əl vurulmaz yeni tanrısı” mühit üçün o qədər qorxulu olmayacaqdır. Əvvəldə sər- səmlik kibi tələqqi edilsə də axırda ona boyun əyməyə məcbur ola bilirlər. Yalnız mülkiyyətə toxunmamaq, hər kəsi tutduğu ictimai möğvqedə buraxmaq şərtilə öz təlqinatına davam edə biləçəkdi. Görünür ki, Peyğəmbər yenə də mövcud ictimai quruluşu da- ğıtmaq istəməyir. Hətta mülkiyyət sistemini xüms və zəkat kibi vergilər ilə bir az da möhkəmlətmək və iki çarpışmadan olan varlı-yoxsul təbə- qələrini barışdırmaq istəyir; “əğniyalər allahın vəkili, yoxsullar da əyalıdır” deyir. Bu nə demək? Öz vicdanilə alver yapmaq deyil- mi; yoxsulların susması için zəkat özü onlara bir rüşvət məqa- mında təklif edilməyirmi? Bundan görülür ki, Peyğəmbər bu kibi ictimai məsələləri anlamamış deyildi. Bəlkə anlayaraq altun və sərvət adamlarını da özünə yağı etməməyə çalışırdı. Deməli öz sözündə sadiq deyildi. Peyğəmbərin təbliğ etdiyi sistemdəki böylə təzadlara iki səbəb vardı.
lərin toplanması, ikinci də altun və sərvətlərə yiyə olan Xədicənin təsiri idi. Böylə tellərə toxunduqca Peyğəmbərin “ən təmiz” sanıla biləcək hesablaşdıldığını görürüz. Peyğəmbərin miad məsələsinə diqqət edilsə, “Əddünya məz- rəətül-axirə” fəlsəfəsi araşdırılsa nə görüləcək? Bu dünya kimlərin isə axirət də onların olacaqdır. Bu dünyada çoxlu sədəqə verən əvvəlcə səlamət olacaq və sonra bu dünyada əkdiyini axirətdə
Yüklə 3,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|