k en g ay tirilg an q ay ta tik lash y e rlarn in g sam arali va p o ten sial
unum dorligi o'sishini ta ’m inlaydi. Uning
asosiy om illari sifatida
hududni to ‘g ‘ri tashkil etish, dehqonchilikning ilg‘o r tizim lari,
organik va m a’danli o ‘g‘itlardan oqilona foydalanish xizmat qiladi.
Yer tuzish uch u n nafaqat, ayrim , tuproq turlarining joylashishi,
balki,
tuproq qatlam ining tarkibi, tuproqlarning yer yuzasi b o ‘yi-
cha tarqalishi ham katta ahamiyatga ega. Unga qishloq xo‘jalik yerla-
rining joylashishi, konturlar va ishlab chiqarish uchastkalari o i -
cham lari bog‘liq.
T uproq qatlam ining tarkibi sodda va m urakkab, bir xil b o iish i
mumkin. Shunga mos ravishda hududni tashkil etishda yer tuzishning
sodda yoki m urakkab shakllari q o ‘llaniladi.
T u p ro q qatlam ining har xilligi birinchi
navbatda tuproqni paydo
etuvchi jin slarn in g h ar xilligi bilan b o g iiq . U!ar tup ro q larn in g
m ineral tarkibini, ularning ishlov berishdagi texnologik xarakteris-
tikasini, nam ni saqlash qobiliyatini, eroziyaga uchrashga moyilligini,
organik o ‘g ‘itlarning
chirindiga aylanishi tezligini, y a’ni, aynan
tuproqning shunday sifatlarini belgilaydiki, ularga yerdan foydalanish
usullari va uni tuzish b o g iiq .
T u p ro q hosil qiluvchi jin slar yer salhining ustki qam lam ini
egallab, biologikva kimyoviy jarayonlar ta ’siri ostida unum dorligi va
mahsuldorligi b o ‘yicha h ar xil tuproqlarni Ь аф о qildilar. Hozirgi
sharoitlarda tuproq paydo b o iish id a yetakchi
rolni inson faoliyati
o‘ynay boshladi.
T u p ro q hosil q iluvchi jin slarn in g m a ’danli q ism ini asosan
tuproqning m exanik tarkibi aniqlaydi; bu yerlar mahsuldorligining
aham iyatli ko ‘rsatkichidir (11-jadval).
Yüklə
Dostları ilə paylaş: