Geologiya va tuproqlar geografiyasi fanidan oraliq nazorat javoblari

BARCHA TURDAGI KOMPYUTER XIZMATLARINI TAKLIF QILAMIZ
[phone]
@Edu_Print


GEOLOGIYA VA TUPROQLAR GEOGRAFIYASI FANIDAN ORALIQ NAZORAT JAVOBLARI


BUXORO-2023
1.Tuproq va tuproqlar geografiyasi to‘g‘risida tushuncha

Tuproq deyilganda, yer yuzasining eng ustki g‘ovak holdagi unumdorlik xususiyatiga ega bo‘lgan qatlami tushuniladi.
XIX asming oxiriga kelib tuproqning paydo bo'lishiga ta’sir etuv- chi omillar va jarayonlar haqidagi ilmiy nazariya hamda uning geog- rafik tarqalish qonuniyatiga asos solgan rus olimi Vasiliy Vasilyevich Dokuchayev; „Tuproq deganda suv, havo hamda turli tirik va o4lik organizm laming birgalikdagi ta’sirida tabiiy o‘zgargan tog4 jinslari4 (qanday boMishidan qat’iy nazar)ning „yuza” yoki tashqi qoplami tu­ shuniladi”, deb ta’rif bergan. Demak, ko‘rinib turibdiki, tuproq mus- taqil tabiiy jism bo4lib, o4ziga xos tabiiy omillar, tirik organizmlaming o‘zaro ta’siri oqibatida turli tog jinslaridan paydo bo‘ladi. V.V. Doku­ chayev ta'kidlaganidek: „Наг qanday tuproq joyning tog‘-ona jinslari, iqlim, o'simlik va relyefining o4zaro faoliyat yig4indisi mahsulidir... ”. 1881-yiIga kelib V.V.Dokuchayev tuproq to4g4risidagi fikrla- rini yanada oydinlashtirdi. Jumladan tuproqni mineral-organik hosi- la ekanligi, bu jism ham o‘zining kelib chiqishiga, boshqa orga- nizmlar kabi o'zining tuzilishiga, meyordagi qalinlik va holatga ega ekanligini aniqladi.
Tuproqning asosiy xossasi uning unumdorligidir. U aynan shu xususiyati bilan boshqa tog4 jinslaridan farq qiladi. Bejizga tuproq- shunos - agronom olim V.R.Vilyams: ,,o4simlik hosilini yetishti- rishga qodir boUgan, Yer shari quruqligining ustki qatlamini tup- roq”, deb atamagan. •
T u p ro q sh u n o slik -tuproq to‘g‘risidagi fan bo‘lib, bioiogik va qishloq xojalik fanlari toifasiga kiradi; bu fan tuproqlarning paydo bo'lishi (genezisi), tuzilishi, tarkibi, rivojlanishi, xossalari, geog- rafik tarqalishi, xossalari, tashqi muhit bilan o‘zaro aloqalari, eng muhim qishloq xo‘jaligi va iqtisodiyotda tuproqdan oqilona foyda- lanish yo'llari hamda foydalanish sharoitida tuproq qoplamining o‘zgarishiga taalluqli masalalarni o'rganadi.