YüZÜNCÜ yil üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

 
222
 
 
 
 
130 
 
 
 
 
135 
 
 
 
 
140 
 
 
 
 
145 
 
 
 
 
150 
 
 
 
 
 
ﻒﻳآﻔ   
26
ٍبﻧﺎﺠ  لﻜ  نﻣ    نﻮﻓذﻗﻳﻮ  ﻰﻟﻋ  ﻻا    ﺀﻼﻣﻟاﻰﻟا  نﻮﻌﻣﺴﻳ  ﻻ  ol nesne kim melÀ’ikeye 
maèlÿm olmaya ki 
27
ﻰﺣﻮا ﺎﻤ ﻩدﺑﻋ ﻰﻟا ﻰﺣﻮ ﺎﻔ òiùÀbını ŞeyÀùín niçe işide imdi çünki 
sÀlik bu otuz iki kelime-i ilÀhíyye èadedince ãalÀt ve perestiş eyledi dükeli 
eşyÀnuŋ óaúíúatine irişdi bu namÀzda (
H131a
) baèdezÀn ol zamÀnda eyide bilür 
èale’l-yaúín ber-taóúíú ﷲاﻞوﺳر  دﻣﺣﻣ  نا  دﻬﺷاﻮ  ﷲاﻻا  ﻪﻟاﻻ  نا  دﻬﺸا baèdezÀn taóúíúle 
naôar úılur (
N90a
) görür ki Muóammed a.s. nice firistÀde-i ÒudÀdur ve ne 
èaôimü’ş-şÀndur 
28
بﺗﺎآﻟا ﻢﻟﻋ ﻩدﻧﻋ نﻣ ﻮ مآﻧﻳﺑﻮ ﻰﻧﻳﺑً ادﻳﻬﺷ ﷲﺎﺑ ﻰﻔﻜ لﻗ baèdezÀn (
M139b
) 
gördi ki cemíè-i Úur’Àn bir kelimede mevcÿddur çün böyle olsa kelime-i şehÀdet 
namÀzda dimek gerek لﻮﺴرﻟا نوآﻳﻮ  ﺲﺎﻧﻟا ﻰﻟﻋ ﺀادﺎﻬﺸ  اﻮﻧﻮآﺗﻟ ً ﺎﻃﺴو ً ﺔﻣا  ﻢآﺎﻧﻟﻌﺠ  كﻟاذآﻮ 
مﻟﻌﻟاوﻟوا و ﺔآﺋﻼﻣﻟاﻮ ﻮه ﻻاﻪﻟاﻻ  ﻪﻧا  ﷲادﻬﺸ  
29
ةدﺎﻬﺷ  ﻢﺗآ نﻣﻣ (
A136a
) مﻟظا نﻤو  
30
ً ادﻳﻬﺷ  مآﻳﻟﻋ 
31
ﻂﺴﻗﻟاﺎﺑً  ﺎﻣﺋﺎﻗ  çünkim óükm-i ãalÀt ÀsmÀndan geldi şehíd ki ãÀóib-i ümmü’l-
kitÀbdur şöyle gerekdür ki òaber-i ÀsmÀní getüre ki niçedür eger sÀ’il sÿ’Àl itse 
ki çün resÿl a.s. ol çehÀr kelime-i Àdemiyye ile mütekellim olmadı niçün anuŋ 
èadedince óaøret-i èizzete perestiş eyledi cevÀb niçe vech ile virile evvel  نﻣا  لآ  
 
32
ﻪﻟﺳرﻮ  ﻪﺑﺗآﻮ    ﻪﺗآﺋﻼﻣﻮ  ﷲﺎﺑ  cevÀb-ı åÀní óaøret-i aóadiyyetüŋ  ãıfÀt-ı  (
H131b
) 
úadíminüŋ tamÀmı ile perestiş eylemiş ola ki 
33
ﻻدﻋﻮً  ﺎﻗﺪﺻ  كﺑر  ﺔﻣﻟﻜ  ﺔﻣﺘ    cevÀb-ı 
åÀliå şol cihet ile ki mebèÿådur cemíè-i bení Àdeme mecmÿè-ı luġÀt yigirmi sekiz 
ve otuz iki kelimedür cevÀb-ı rÀbiè te’kíd  ve mubÀlaġa (
M140a
) cihetindendür 
yaèní kelime ki aŋa gelmemişdür ve daòı her nesne ki anuŋ lisÀnına cÀrí (
N90b
) 
olmamışdur óaøret-i èizzet aŋa andan òaber virdi perestiş ecri anuŋ èadedince 
óÀãıl oldı mecmÿè-ı enbiyÀ  ve ÓudÀ-şinÀs şöyle ki bir nesne vÀúiè olsa gerek idi 
umÿr-ı deníyyeden ve umÿr-ı dünyeviyyeden   elbetde ber-sebíl mükÀşafa anı 
görmişlerdür ve daòı  şol nesne ki vÀúiè olsa gerek  anı daòı görürler ve daòı 
mecmÿè-ı enbiyÀ kitÀb-ı óayÀtuŋ miftÀóını görmişlerdür ve bilmişlerdür ki 
kimdür ve niçedür ve ne nişÀnı var (
A136b
) dur ki  ﻪﻳﺗؤﻴ  ﷲالﺿﻔ  ﻚﻟذ  
34
ﻂﺴﻗﻟاﺎﺑ ً ﺎﻣﺋﺎﻗ 
35
ﻢﻴﻆﻌﻟا لﺿﻔﻟاﻮذ 
36
ﷲاﻮ ﺀﺎﺷﻳ نﻣ 
 
 
 
 
 
 
 
 
126. kim : ki H, N 
127. olmaya : eylemeye H / ŞeyÀùín : - A,N 
128. dükeli : küllí H 
129. bu namÀzda : bu zamÀnda H 
137. sÀ’il : -A 
138. resÿl a.s. : resÿlullah a.s. M 
139. eyledi : eyle N / cevÀb niçe vech ile virile : niçe vech ile cevÀb vardur N 
140. cevÀb-ı åÀní : åÀní A, H, M 
141. cevÀb-ı åÀliå : åÀliå A, H, M 
143. cevÀb-ı rÀbiè : rÀbiè A, H, M 
145. aŋa andan : andan aŋa H, M 
148. görmişlerdür : görmiş olalar N / görürler : göreler N / ve daòı : -H,N 
150. kimdür : ne dimekdür N / ve niçedür :- M; nicedür N 
151. ﻢﻴﻆﻌﻟا لﺿﻔﻟاﻮذ  ﷲاﻮ  : -M 
 
 
 
 

---

 
223
 
                                                 
1
 4/Nisâ:159. 
2
 13/Ra’d : 43. 
3
 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İbn Hanbel, 
II/244,251,315,323,434. 
4
 El-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I / 379. 
5
 9/Tevbe : 36. 
6
 13/Ra’d : 40. 
7
 31/Lokman : 34. 
8
 2/Bakara : 30. 
9
 31/Lokman : 34. 
10
 7/A’râf : 54. 
11
 31/Lokman : 34. 
12
 31/Lokman : 34. 
13
 Benzer bir rivayet için bkz. el-Buhârî, Sahîh, K. Tefsiru Sure, 45, K. Tevhîd, 35; Müslîm, Sahîh, K. 
Elfâz, 2, 3. 
14
 14/İbrâhim : 48. 
15
 20/Tâhâ : 130. 
16
 29/Ankebût : 69. 
17
 es-Suyutî, Abdurrahman b. Ebî Bekr, el-Hâvî li’l-Fetâvâ,II /412; el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, II/362; 
Aliyyu’l-Kârî, el-Esrâru’l-Merfûa, 351. 
18
 18/Kehf: 51. 
19
 2/Bakara : 31. 
20
 2 /Bakara : 34. 
21
 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İbn Hanbel, 
II/244,251,315,323,434. 
22
 30/ Rûm : 30. 
23
 el- Buhârî , Sahîh, K. Husumât, 4, K. İstizân 18, Müslîm, Sahîh, K. Salât, 45; Ebû Dâvud, K. Salât, 
144, et-Tirmizî, Sahîh, K. Salât, 110. 
24
 94/İnşirâh : 1. 
25
 53/Necm : 10. 
26
 37/Sâffât : 8. 
27
 53/Necm : 10. 
28
 13/Ra’d : 43. 
29
 2/Bakara : 140. 
30
 2/Bakara : 143. 
31
 3/Âl-i İmrân : 18. 
32
 2/Bakara : 285. 
33
 6/En’âm : 115. 
34
 3/Âl-i İmrân : 18.  
35
 8/Enfâl : 29. 
36
 5/Mâide : 54. 

---

 
224
 
1 
 
 
 
5 
 
 
 
 
10 
 
 
 
 
15 
 
 
 
 
20 
 
 
 
 
25 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
el-BÀbü’s-sÀbiè ve’l-èışrÿn fí úavli’l-Mesíó maèÀl óavÀriyyín vemÀ vuridet fí’l-
İncíl  
ﻢﻳﺣرﻟاﻦﻣﺣرﻟاﷲاﻢﺴﺑ 
1
ﻪﻧﻣ ٌ حور و (
H132a
) مﻳرﻣ ﻰﻟا ﺎﻬﻳﻗﻟا ﻪﺗﻣﻟآﻮ ﷲالوﺳر ﻢﻳرﻣ نﺑ ﺢﻳﺳﻣﻟا ﺎﻣﻧا iy ùÀlib-i esrÀr-ı 
ilÀhí Óaú taèÀlÀ İncílde gelmişdürki èÍsÀ a.s. eydür iy óavÀríler her sözi ki ben 
size söyledim remz ile (
M140b
) ve işÀret ile söyledim uş yine gelem ol remz ile 
söyledügüm sözleri aşkÀre eyleyem  imdi ben peder-i ÀsmÀní úÀtına  varuram 
didi bu ne maènÀ ola baèdezÀn eyitdi her kimse ki baŋa naôar eyleye  benüm 
atama naôar eylemiş ola ben ve atam ikimiz yeksÀnuz baèdezÀn (
N91a
) eyitdi 
şol nesne ki evvel ÀsmÀndan geldi söz idi Allah ol sözledür bil ben ol sözin dir 
andan ãoŋra èÍsÀnuŋ bir mürídi var idi èÍsÀya eyitdi be-óaúú-ı  İncíl-i  ÒudÀ 
vaútÀ ki ÀsmÀn u zemín yoġ idi sen úande idüŋ didi èÍsÀ a.s. eyitdi ben atamda 
idim atam bende idi didi ﻪﻗﻃﻧ  ﺎﻧا  و  ﻪﺗﻮﺼ  ﺲدﻗﻟا  حور  ﻮ  ﺔﻳﻳﻟذ  ﻻا  ﺖﻮﻗﻟا  بﻻا  لﺎﻗ yaèní 
benüm atam úuvvet-i ezelídür ben anuŋ nuùúıyam ve rÿóü’l-úuds anuŋ ãavtıdur 
imdi iy ùÀlib-i esrÀr-ı kelime-i ilÀhí bil ki Mesíó ôÀhir olmadın enbiyÀullah òaber 
virdiler (
H132b
) eyitdiler ki gelicek (
A137a
) zamÀnda bir úız bir oġlan ùoġura 
anuŋ (
M141a
) adı ÒudÀyÀma ola ol úızuŋ adı èAõrÀ ola vaútÀ ki ol úız gele ve ol 
oġlan ùoġa  şirk dünyÀdan mürtefiè ola didiler ve millet ü meõheb bir ola 
mecmÿè-ı bení Àdem ÒudÀ-şinÀs olalar enbiyÀullah ki èÍsÀdan öŋdin gelmişlerdi 
şöyle òaber virmişler idi baèdezÀn vaútÀ ki èÍsÀ geldi Meryemden ùoġdı daèvÀ-yı 
nübüvvet itdi YehÿdÀ úavmi eyitdiler ki ol Mesíó ki tersÀlar taãavvur eylediler 
bu ol degildür ki enbiyÀ vaèd eylemişdür anuŋçün kim bir dín ve bir meõheb 
olsa gerek idi pes bu dükeli bir olmadı didiler cevÀb kinÀyetdür ki Mesíó eyitdi 
iy óavÀríler (
N91b
) ben size sözleri remzle ve işÀretle ve kinÀyetle söyledim uş 
peder-i ÀsmÀní úÀtına varuben girü gelem anuŋ maènÀsın beyÀn úılam didi ve  
 
 
 
 
 
 
 
 
4-5. esrÀr-ı ilÀhí Óaú taèÀlÀ : Óaú taèÀlÀ A; esrÀr-ı ilÀhí H ; Óaú taèÀlÀ M 
5. gelmişdürki : buyurılmışdur ki N / ben size : size H ; ben N 
6. söyledim remz ile ve işÀret ile söyledim uş yine gelem ol remz ile : - A 
8. didi :-A 
10. evvel : -H / sözin dir : sözüm dir A ; sözüm didi N 
11. var idi . vardı N  
12. sen :-N 
13. didi :-N / ﻪﻗﻃﻧ ﺎﻧا و :-A,H 
14. ãavtıdur : ãÿretidür H   
15. imdi :-H, N  / iy ùÀlib esrÀr-ı kelime-i ilÀhí : iy ùÀlib-i ilÀhí A 
16. eyitdiler ki : -M 
17. anuŋ adı : adı anuŋ N 
19-20. enbiyÀullah ki èÍsÀdan öŋdin gelmişlerdi şöyle òaber virmişler idi :-A 
21. YehÿdÀ : Yahÿd H, M / eylediler : itdiler H 
22. kim : ki N / bir meõheb : bir millet M 
23. pes bu dükeli bir : -A / ki Mesíó eyitdi :-A 
24. sözleri : söz söyledim A 
25. varuben : varuram H, N, M 

---