225
30
35
40
45
50
daòı eyitdi ki ben enbiyÀnuŋ dínlerin nÀúıs úılmaú içün gelmedim bil ki tamÀm
(
H133a
) eylemek içün geldim didi baèdezÀn bizüm peyġÀmberimiz daòı
Muóammed a.s. şehÀdet eyledi ki ol èÍsÀ (
M141b
) ki enbiyÀullah andan òaber
virmişler idi ol oldur ki geldi ve gitdi girü gelse gerekdür úıyÀmetüŋ bir nişÀnı
anuŋ gelmesidür didi ol kelimetullahdur ve rÿóullahdur didi imdi Mesíó úavl ile
iy tersÀ ol söz ki èÍsÀ didi ki ben size her ne kim didim remz ile ve işÀret ile
didim uş yine gelem aşkÀre eyleyem didi pes Mesíó úavliyle siz anuŋ sözini
fehm idemezsiz tÀ ol gelüp beyÀn itmeyince imdi ol ki Mesíó İncílüŋ evvelinde
getür (
A137b
) mişdür ol nesne ki ÀsmÀndan geldi söz idi ÒudÀ
ol sözdedür ben
ol sözin didi bunuŋ maènÀsı budur ki her söz ki ÒudÀdan geldi vaóiyle yÀòÿd
kendüsi bir kimseye söyledi şöyle ki MÿsÀ peyġambere söyledi ol vaúitde ve ol
zamÀnda anlaruŋ arasında ol söz ben idim didi pes her kişiye ki Óaú taèÀlÀ söz
söyleye enbiyÀdan ve melÀ’ikeden (
H133a
) ol söz ben olmış olam ve ol söz
(
N92a
) Óaúúuŋ õÀtından cüdÀ degildür ve daòı (
M142a
) mevcÿdÀtı ki Óaú
taèÀlÀ yaratdı söz ile yaratdı yaèní kün didi ol dimek
olur her ne dil ile ki olsa
hemÀn maènÀsı emirdür pes dükeli eşyÀ nuùú ile mevcÿd olmış ola èÍsÀ a.s.
eydür ki ben Óaúúuŋ söziyem dir lÀ-cerm çün ÓudÀnuŋ sözi ola rÿó ola ﺢﻳﺳﻣﻟاﺎﻣﻧا
2
ﻪﻧﻣ ٌ حور و مﻳرﻣ ﻰﻟا ﺎﻬﻳﻗﻟا ﻪﺗﻣﻟآﻮ ﷲالوﺳر ﻢﻳرﻣ نﺑ pes ÓudÀdan ayru olmaya ve daòı ol
ki dimişdür بهاذ ﻰﻧا ﻰﺑا ﻰﻟا yaèní atam úÀtına giderem didi bir vechle oldur ki
vücÿd-ı beşer-i úÀ’imdür ve vücÿd-ı peder ile ve daòı vücÿd-ı nuùú ile úÀ’ímdür
õÀt-ı ÒudÀ ile ve õÀt u ãıfÀt ikisi birdür ve bir birinüŋ èaynıdur õÀtı ve ãıfÀtı bir
bilmek gerekdür iki bilmek şirkdür çünki ÒudÀ (
A138a
) dükeli eşyÀya
muóíùdür ve èÍsÀ daòı kelÀm-ı ÒudÀdur eyle gerekdür ki ÒudÀdan cüdÀ olmaya
dükeli eşyÀya muóíù ola her nesneye ki ad virsen ol ad kelÀm-ı ÒudÀdan ùaşra
degildür (
M142b
) daòı iki nesneyi her nesneyi biri birine ursaŋ bir ÀvÀze ôÀhir
26. nÀúıs úılmaú : nÀúıs úomaú A ; nÀúıs úalmaú úoymaġ N
27. eylemek : eylemeú H ; itmek M / baèdezÀn : baède A
29. virmişler idi : virdiler A / girü gelse gerekdür : yine gelse gerekdür A ; girü gelmeú gerek H
31. ben size her ne kim didim : ben
size ne didim H ; ben size didim N
33. ol ki Mesíó : -A
34. söz idi : sözdür A ; sözdi N / sözdedür : söz iledür N ;
sözdür M
35. sözin didi : sözin A : sözüm didi N
37. her kişiye : kişiye H
38. söz ben olmış olam :
söz ben idem A
39-40. mevcÿdÀtı ki Óaú taèÀlÀ yaratdı : Óaú taèÀlÀ mevcÿdÀtı ki yaratdı H, M
40. yaèní kün didi : ki kündür A / her ne dil ile ki olsa : her delíl olsa M
41. hemÀn maènÀsı : -A / maènÀsı emirdür : maènÀ-yı emirdür N
42. dir : - M
46. birdür ve : -H, M ; daòı N
46-47. õÀtı ve ãıfÀtı bir bilmek gerekdür : -A
47. iki bilmek : ikilik A
48-49. ve èÍsÀ daòı kelÀm-ı ÒudÀdur gerekdür ki ÒudÀdan cüdÀ olmaya dükeli eşyÀya muóíù ola
: -N
50. biri birine ursaŋ bir ÀvÀze ôÀhir : -A
226
55
60
65
70
olur ol ÀvÀze kelÀm-ı Óaúdan ùaşra degildür pes Mesíó ôuhr-ı söz ola ve söz
dükeli eşyÀda ôÀhir ola pes Mesíó Óaú ile eşyÀda ola çi èÀlem-i òºÀbda çi
èÀlem-i ôÀhirde ve çi èÀlem-i telaffuôda iy tersÀ bil ki ol Mesíó
geldi niçün
eşyÀyı ve mevcÿdÀtı beyÀn eylemedi ne nesne mÀniè oldı ki (
N92b
) evvel
geldüginde beyÀn itmedi eyitdi yine gelem beyÀn úılam didi imdi iy tersÀ bi’l-
ittifÀú cemíè-i tersÀyÀn Mesíó rÿhullahdur ve kelÀmullahdur Meryem baùınında
gÿşt-mend oldı yaèní Àdem ãÿretine ve beşer ãÿretine geldi bunda hiç şeúú
yoúdur imdi geldüŋ Meryem ãÿretine Meryem ol ãÿreti Àdemden ve óavvÀdan
bulmışdur bu söze hiç şekk ü tereddüd yoúdur pes çün rÿó-ı pÀk Meryemüŋ
raóminde gÿşt-mend oldı ãÿret-i Àdemden óÀãıl eyledi ùaşra geldi söze geldi
úavimine söyledi kendü (
M143a
) úavmi luġÀti üzerine (
H134b
) tÀ ki anlar fehm
ideler imdi (
A138b
) iy tersÀlar sizüŋ úatıŋuzda åÀbitdür ki ol ãÿret ki Meryemüŋ
ãÿretidür ol ãÿret Ádemden ve ÓavvÀdan mıdur yoòsa degil midür elbetde bi’ø-
øarÿrí elbette dirsin ki belí Ádemdendür ve ÓavvÀdandur pes şol rÿó ki gÿşt-
mend oldı ve ãÿret óÀãıl eyledi ol ãÿret ãÿret-i Àdemdür elbetde ve daòı TevrÀtda
ki kitÀb-ı MÿsÀdur gelmişdür ki Àdeme Óaú taèÀlÀ mecmÿè mevcÿdÀtuŋ ismini
taèlím eylemişdür ve lüġÀt-i muótelife ki Àdem-zÀd arasında ki vardur mecmÿè
Ádemden bulmışlardur ve daòı TevrÀtda gelmişdür ki ﻮ ﺎﻧﻟآﺷﺑً ﺎﻧﺎﺳﻧا ﻖﻟﺧﻧ نا دﻳرﻧ
دﺑ ﻻا ﻰﻟا لذﻻا نﻣٍ ﺔﺑاﺪﻮٍ حﻮر ىذ ﻞآ ﻮ رﺣﺑﻟا نﺎﺗﻳﺣ ﻮ ىوﻬﻟاروﻳﻂﻟ ً ﺎﻧﺎﻃﻟﺴ نﻮآﻳﻟ ﺎﻧﺳﺎﺑﻟﻮ ﺎﻧﺗروﺼ
3
ٍﺔﻳﻬﻟاً ﺔﻣﻟآ نوﺛﻟﺛﻮ ﻰﻧﺛا ﻪﻧﻣﻟﻋ ﻮ ﻢدﺁ ﺖﻗﻟﺣﻔ (
N93a
) ﺖﺎﻳﻟﻔﺳﻟا ﻮ تﺎﻳﻮﻟﻌﻟا ﻰﻔ ve daòı İbrÀhím ki
ãuòuf geldi on bÀb geldi her bÀbınuŋ evvelinde bu Àyet mektÿb
idi ki
51. olur ol ÀvÀze kelÀm-ı Óaúdan ùaşra degildür : -A / ôuhr-ı söz : söz A,H
53. çi èÀlem-i ôÀhirde : -A, M ; çi èÀlem-i bídÀrda N / çi èÀlem-i telaffuôda : -N
54. mÀniè : vÀúiè N
55. geldüginde : geldüġinde H/ imdi iy tersÀ : imdi A; imdi iy tersÀyÀn H
56. kelÀmullahdur : -N ; kelimetullahdur H / baùınında : ãÿretinde A, H, M
57. ve beşer ãÿretine :-A, N
58. Meryem ãÿretine : ãÿret-i Meryeme A / Meryem :-A
60. ùaşra : daşra A, N
61-62. tÀ ki anlar fehm ideler : tÀ anlar tefehhüm içün M
62. ideler : itmek içün H, eyleye N / tersÀlar : tersÀ M
63. ol ãÿret Ádemden ve ÓavvÀdan mıdur yoòsa degil midür elbetde bi’ø-øarÿrí dirsin belí :- A /
ol ãÿret Ádemden ve ÓavvÀdan mıdur : ol ãÿret Ádemden midür M
64. ve ÓavvÀdandur :-A,N
64-65. pes şol rÿó ki gÿşt-mend oldı : pes şol ãÿret ki rÿó-ı gÿşt-mend oldı A, N, M
65. ol ãÿret : ol A, H, M
71. mektÿb idi ki : mektÿbdur H