YüZÜNCÜ yil üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

 
231
 
 
160 
 
 
 
 
165 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
imdi ez rÿy-ı te’víl ol muãóaf-ı óayÀt vech-i Àdemdür ol boynuzlı úoç yidi òuùÿù-
ı vech-i Àdemdür ki èÀlem-i seyrde yidi boynuzlı úoç ãÿretinde gözükdi ol 
muãóaf-ı óayÀtı oúımaú vech-i Àdemde yigirmi sekiz ve otuz iki kitÀbet-i ilÀhíyi 
oúımaúdur ol muãóaf-ı óayÀtı úoç yutmaú ol muãóaf-ı óayÀtuŋ  sırrın bilmekdür 
imdi iy ùÀlib-i óaúíúat-i Óaú bil ki muãóaf-ı óayÀtı oúıyan Faøl-ı YezdÀndur ki 
yidi kitÀbeti kendü òilúatinde buldı èanÀãıra øarb itdi yigirmi sekiz eyledi ve 
òaùù-ı istivÀ ile èanÀãıra øarb itdi otuz iki eyledi ve daòı elleri (
M147b
) melÀ’ike 
úanadından olduġınuŋ te’vílin  
8
ﻩدﻗﺷﻣ  مدﺁ    ﻖرﺷ  ﺀﺎﺿﻳﺑﻟاٍ  ﺖرﺎﻧﻣﻮ olduġınuŋ te’vílin 
bÀbında beyÀn itdük ve yazduú (
H139a
) ﻪﺑﺎﺑ  ﻲﻔ  ﺐﻟﻃﻳﻟﻔ  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
158. boynuzlı : boynuzlu H, N 
159. boynuzlı : boynuzlu H, N 
161. ol muãóaf-ı óayÀtı úoç yutmaú :-A 
162. óaúíúat-i Óaú bil ki : óaúíúat bilmek gereksen ki N 
163. ôarb itdi : ôarb eyledi H  
164. ve òaùù-ı istivÀ ile : -H / èanÀãıra øarb itdi :-A, H 
160-161. otuz iki eyledi :-H 
165.  ﻩدﻗﺷﻣ مدﺁ ﻖرﺷ  ﺀﺎﺿﻳﺑﻟاٍ ﺖرﺎﻧﻣﻮ  olduġınuŋ te’vílin :-H, M 
166. bÀbında : evvelki bÀbda H / 
ﻪﺑﺎﺑ  ﻲﻔ  ﺐﻟﻃﻳﻟﻔ : -H 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
232
 
 
                                                 
1
 4/ Nisâ : 171. 
2
 4/ Nisâ : 171. 
3
 Kutsal Kitap, Yaratılış, 26-27-28, 2. 
4
 3/ Âl-i İmrân : 59. 
5
 4/ Nisâ : 157. 
6
 4/ Nisâ : 157. 
7
 4/ Nisâ : 171. 
8
 et-Ttirmizî, Sahîh, K. Fiten, 59; İbn Mâce, Sünen, K. Fiten, 33. 
 

---

 
233
 
1 
 
 
 
5 
 
 
 
 
10 
 
 
 
 
15 
 
 
 
 
20 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
el-BÀbü’å (
N96a
) åÀmín ve’l-èışrÿn fí óaúíúati kenzi’l-Kaèbe 
ﻢﻳﺣرﻟاﻦﻣﺣرﻟاﷲاﻢﺴﺑ 
ﺔﺷﺑﺣﻟا نﻣ نﻳﻗﻳﻮﺳاوﺬ ﻻا ﺔﺑﻌآﻟازﻧﻜ جرﺧﻳ ﻻ ﻢﻋ لﺎﻗ
 
óadíå-i ãaóíódür meãÀbíóde meõkÿrdur 
iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí bu óadíåüŋ maènÀsı budur ki óaøret-i risÀlet a.s. buyurır ki 
Kaèbenüŋ kenzini çıúarmaz illÀ iki inciklü bir kişi  çıúarur Òabeşeden imdi iy 
ùÀlib-i ez-rÿy-ı te’víl Kaèbe maúÀm-ı vech-i Àdemdür kenz didügi Àdemüŋ 
vechindeki yigirmi sekiz ve otuz iki òuùÿùdur ki otuz iki kelime muúÀbilindedür 
iki inciklü kinÀyetdür BilÀlden baèdezÀn ol kenzi çıúarduġı yigirmi sekiz ve otuz 
iki eõÀn kelimesidür ki Kaèbe muúÀbilinde çaġırduġıdur meåelÀ on yidiyle on 
biş çün cemè idesin (
A142b
) be-óükm 
1
ﻪﻧأرﻗ ﻮ ﻪﻌﻣﺠ ﺎﻧﻳﻟﻋ نا  otuz iki kelime olur 
on yidi eõÀn-ı ãubó  on biş eõÀn-ı ôuhr otuz iki kelime olur ve daòı  on yidi eõÀn-
ı ãubó (
M148a
) on biş eõÀn-ı èaãr ile otuz iki kelime olur ve daòı on yidi eõÀn-ı 
ãubó ve on biş eõÀn-ı maġrib otuz iki kelime olur  ve daòı on yidi eõÀn-ı ãubó ve 
on biş eõÀn-ı èişÀ otuz iki kelime olur  baèdezÀn on yidi eõÀn-ı ãubó on bir 
úÀmet-i èãubó ile yigirmi sekiz olur on yidi eõÀn-ı ãubó on bir úÀmet-i (
H139b
) 
ôuhr yigirmi sekiz olur ve daòı on yidi eõÀn-ı ãubó on bir úÀmet-i èaãr ile 
yigirmi sekiz olur  ve on yidi eõÀn-ı ãubó on bir  úÀmet-i maġrib ile yigirmi 
sekiz olur ve on yidi eõÀn-ı ãubó on bir (
N96b
) úÀmet-i èişÀ ile  yigirmi sekiz 
olur   Ádem ve Muóammed vechi muúÀbilinde oldı maúãÿd dükeli eõÀndan ve 
úÀmetden ve namÀzdan Ádemüŋ ve Muóammedüŋ vechindeki yigirmi sekiz ve 
otuz iki saùr-ı ilÀhí ôÀhir olmaġ idi ki kenz-i ilÀhí yigirmi sekiz ve otuz iki 
kelime-i ilÀhídür ki BilÀl-i Òabeşí Kaèbeye úarşu yigirmi sekiz ve otuz iki  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. Kaèbenüŋ : Kaèbe N 
6. didügi :-H, N, M 
8-9. yigirmi sekiz ve otuz iki eõÀn kelimesidür ki : otuz iki kelme-i ezÀndur ki H, N, M 
9. çaġırduġıdur : çıúarduġıdur H, N 
10. نا :-H 
11. on yidi eõÀn-ı ãubó on biş eõÀn-ı ôuhr otuz iki kelime olur ve daòı :-A, M  
11-12. on yidi eõÀn-ı ãubó on biş eõÀn-ı èaãr ile otuz iki kelime olur : -H   
13-14. ve daòı on yidi eõÀn-ı ãubó ve on biş eõÀn-ı èişÀ otuz iki kelime olur :-A 
14-15. on yidi eõÀn-ı ãubó on bir úÀmet-i èãubó ile yigirmi sekiz olur : -A, H, N 
17-19. ve on yidi eõÀn-ı ãubó on bir  úÀmet-i maġrib ile yigirmi sekiz olur ve on yidi eõÀn-ı ãubó 
on bir  úÀmet-i èışÀ ile  yigirmi sekiz olur : èalÀ-haõÀ el-bÀúí cümle A 
19. Ádem ve Muóammed vechi : -H ; vech-i Ádem ve Muóammed N, M / oldı : olındı N / dükeli 
: küllí H, N, M 
20. úÀmetden ve namÀzdan : namÀzdan ve úÀmetden N 
21. saùr-ı ilÀhí : saùr N / olmaġ idi : olmaúdı N / kenz-i ilÀhí : kenzi N 
22. Kaèbeye úarşu : Kaèbeye muúÀbil H, M; Kaèbe maúÀmında N
 
 

---

 
234
 
 
25 
 
 
 
 
30 
 
 
 
 
35 
 
 
 
 
40 
 
 
 
 
45 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
kelime èadedince eõÀn u úÀmet çaġırdı keenne ol kenzi iòrÀc itmiş oldı bir vech 
ile daòı eger bir kişi sÿ’Àl itse ki Kaèbenüŋ kenzi ve genci nedür dise cevÀb 
budur ki 
2
ﻒرﻋ ﻻ ﻖﻟﺧﻟا تﻗﻟﺧﻓ  ﻒرﻋا نا ﺖﻳﺑﺣﺎﻔ ً ﺎﻳﻓﺧﻣ (
M148b
)ً ازﻧآ  تﻧآ
 
imdi ol eve  
Óaú taèÀlÀ beytullah didi ve kendüye kenz didi vaútÀ ki Ádem ve ÓavvÀ 
vechinüŋ òilúati ol òÀneden ve ol óacerü’l-esved (
A143a
) den  ôuhÿr itse ve daòı 
Ádem a.s. raómen ãÿreti üzerne olsa ve daòı kelime-i ilÀhí üzerine maòlÿú olsa 
pes kenz-i Kaèbe ol ola ki  (
H140a
) òalífe-i ilÀhídür ki ﻪﺗرﻮﺼ ﻰﻟﻋ  ﻢدﺁ ﻰﻟﺎﻌﺗ ﷲا  قﻟﺧ 
3
نﻣﺣرﻟا  ﺖرﻮﺼ  ﻰﻟﻋ  و    çün Óaú taèÀlÀ kendüye kenz didi ve Àdemi kendü ãÿreti 
üzerne yaratdı pes óacerü’l-esvedüŋ kenzi Àdemdür bu evden ki maúÀm-ı 
vechdür ôÀhir ola ki kenz-i ilÀhí otuz iki kelime-i ezelí ve ebedídür vaútÀ ki ol 
òÀneden ôÀhir ola lÀ-cerm ﺔﺷﺑﺣﻟا  نﻣ  نﻳﻗﻳﻮﺳاوﺬ  ﻻا  ﺔﺑﻌآﻟازﻧﻜ  جرﺣﻳ  ﻻ  ki mü’eõõin-i 
BilÀl-i Òabeşídür ki on yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on biş rekèat ãalÀt-ı cumèa ki 
yüzini Kaèbeye eyleyüp ol mü’eõõin eõÀnıyla úılmaú ol kenz-i ilÀhí ÀşkÀre 
(
N97a
) eylemekdür eger sÀ’il sÿ’Àl itse kenz-i  Kaèbe  nedür (
M149a
) dise bir 
vechle daòı cevÀb oldur ki  
4
نﻣﺣرﻟا ﺖرﻮﺼ ﻰﻟﻋ و ﻪﺗرﻮﺼ ﻰﻟﻋ ﻢدﺁ ﻰﻟﺎﻌﺗ
 
 ﷲا قﻟﺧ ve Óaú 
kendüye kenz-i maòfí didi her gÀh ki òilúat-i vech-i Àdem ve cebhe-i Ádem a.s. 
maúÀm-ı Kaèbeden ôÀhir ola ol óacerü’l-esved ki قﻃﻧﻴ ٌ ﻦﺎﺳﻟ ﻮ ﺎﻣﻬﺑ  رﺻﺑﻴ ٌ نﺎﻧﻳﻋ   ﻪﻟ  
5
ﻰﻟﺑا ﻰﻟﺎﻓ  ﻢآﺑرﺑ ﺖﺳﻟا ﻪﻣﺎﻧ ﺔﻌﻳد ﻮ ﺎﻬﺑ   andan ôÀhir ola ki mevøuè-ı òaùù-ı istivÀ-yı vech-
i (
A143b
) Àdemdür ki èilm-i kelime-i ilÀhídür pes kenz-i ilÀhí  ôÀhir olmış 
(
H140b
) ola ve daòı óaøret-i aóadiyyetüŋ õÀtı ve ãıfÀtı ôuhÿr itmiş ola çün 
yigirmi sekiz kelime èadedince óaøarda  ve seferde yüzi ol veche teveccüh 
eyleyüp namÀz úıla ve daòı óaøarda ve cumèada otuz iki kelime-i ilÀhí 
èadedince namÀz úıla  ki 
6
ﺎﻬﻟﻜ  ﺀﺎﻣﺴﻻا ﻢدﺁ ﻢﻠﻋ  ol yigirmi sekiz ve otuz iki òaùù-ı 
Àdemüŋ vechi üzerinde lÀyió u tÀbÀndur ve ôÀhirdür şöyle ki 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
23. çaġırdı : çıúardı H, N 
23-24. bir vech ile daòı :-N 
24. Kaèbenüŋ : Kaèbe A 
27. ve ol óacerü’l-esvedden :-N / raómen :-N 
31. óacerü’l-esvedüŋ  : óacerü’l-esved ki M / evden : ivden H 
32. kenz-i ilÀhí otuz iki kelime-i ezelí ve ebedídür vaútÀ ki ol òÀneden ôÀhir ola :-N 
34. mü’eõõin-i BilÀl-i Òabeşídür : BilÀl-i Òabeşídür A ;  mü’eõõin-i BilÀldür  N, M / on yidi 
rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on biş rekèat ãalÀt-ı cumèa : on biş rekèat ãalÀt ve on yidi rekèat ãalÀt ve 
on bir rekèat ãalÀtda N ;  on  rekèat ãalÀt ve on biş rekèat ãalÀt M 
35. yüzini Kaèbeye eyleyüp : yüzin Kaèbeye eylemişdür A; yüzin Kaèbeye eylemesiyle H  / ol 
mü’eõõin eõÀnıyla úılmaú : ol mü’eõõin ki BilÀldür eõÀnıyla úılmaú N 
36. itse : eylese N / bir vechle daòı :-A, H 
39. ôÀhir ola : ola A,N 
40. ﻰﻟﺑا ﻰﻟﺎﻓ : -M 
41-42. pes kenz-i ilÀhí  ôÀhir olmış ola : ôÀhir  ola A 
43. yüzi ol veche : vechi ol veche A : yüzi veche H /  
43-44.teveccüh eyleyüp : teveccüh idüp N 
45. otuz iki :-H 

---