Zaza anCabaZe evropuli saqarTvelo

34

somxebis provinciebiT vanis tbamde, ramac Semdgom bevri gaugebroba 

da garTuleba gamoiwvia.

975 wels saqarTvelos yvela miwis gaerTianebis survilis gamo 

daviT kurapalatma iSvila bagrati, Tavisi diswuli, afxazeTis princi, 

afxazi mefeebis disSvili. marTalia, daviT kurapalats ar hyavda 

sakuTari Svili, magram sabednierod, arc sxva mezobel sam afxaz mefes 

hyavda memkvidre.

1008 wels, daviT III kurapalatis sikvdilis Semdeg, misi naSvilebi 

mefe bagrat III Bagrat, 300 wliani afxaz aCbas dinastiis warmomadgenelma, 

gaagrZela qarTvel bagration­

Ta dinastia da gaxda qar­

Tvele 

bisa da afxazebis, sru­

liad saqarTvelos `all­Geor-

gia~ saxelmwifos (afxazeTi, 

egrisi/samegrelo, imereTi, 

svaneTi, raWa­leCxumi, guria, 

aWara, qarTli, tao, klarjeTi, 

Sav 

SeTi, mesxeTi da javaxeTi 

Abkhazia/Abasgia,  Egrisi/Samegrelo, 

Imereti,  Svaneti,  Racha­Lechkhumi, 

Guria,  Ajaria,  Kartli,  Tao,  Klarjeti, 

Shavsheti,  Meskheti  and  Javakheti) mefeT mefe. amieridan igi cnobili iyo 

rogorc saqarTvelo. Semdeg bagrats kvlav hqonda pretenziebi kaxeTis 

mimarT da 1010 wels 2 wliani brZolis da agresiuli diplomatiis Semdeg 

SemoierTa kidec. somxeTis mefesTan kavSiri bagratma warmatebiT 

gamoiyena azerbaijanis Sahis winaaRmdeg. da bolos da bolos, is 

atarebda `afxazebis, qarTvelebis, herebis da kaxelebis mefis~ tituls 

Tbilisis saamiros gamoklebiT. arabebma Tbiliss komerciuli ayvaveba 

moutanes. rogorc muslimi mogzaurebi da vaWrebi iuwyebian, muslim­

uri meCeTebi da qristianuli taZrebi Tavisuflad Tanaarsebobdnen da 

rom mosaxleoba cnobilia stumarTmoyvareobiT. 

bagratma uamravi eklesia­monasteri aago yvelgan, maT Sorisaa 

quTaisSi, qveynis dedaqalaqSi, bagratis taZari, aseve afxazeTSi bediis 

monasteri, da raWaSi nikorwmindis taZari, romlebic yvelaze mniS­

vnelovani adgilebia saqarTveloSi. bagrat III dakrZalulia bediis 

monasterSi, axlandel afxazeTSi.

500 wlis Semdeg saqarTvelo gaerTianda centralizebuli da uc­

xoe 

lebis batonobisgan ganTavisuflebuli. es miRwevebi SesaZlebeli 

iyo imis gamo, rom bizantielebis imperia brZolebis Sedegad winaswar 

---

35

iyo okupirebuli bulgarelebis mier da arabTa xalifatis axlad gamo­

Cenili Turqi momTabareni daesxnen Tavs.

amasobaSi bizantiur­qarTuli urTierTobebi garTulda. samwuxa­

rod, mefe daviTma ganaaxla kavSiri general barda fokasTan

1  

Bards Phocas, 

mas Semdeg rac am ukanasknelma daiwyo ajanyeba imperator basili II­is 

winaaRmdeg. fokas ukve dapyrobili hqonda mTeli bizantiis teritoria 

mcire aziaSi. daviTis gadawyvetileba, rom daxmareboda 10  000 kaciT, 

politikuri elferis matarebeli iyo im xanad. magram am SemTxvevaSi 

basil II­m sTxova kievis rus mefes vladimers, mieca jari, raTa rusebis 

da varangebis (variagebis: normanebis da vikingebis) gaqristianebiT 

daemarcxebinaT barda foka. amis gamo daviTi iZulebuli iyo mieRo 

basil  II, misi samefos siuzerenad. warmoiSva sakamaTo teritoria – 

iberiis Tema Theme  of  Iberia dedaqalaqiT TeodosipoliT (erzerumiT) 

Theodosioupolis (Erzerum), berZnuli dasaxelebiT, an taos teritoria 

qarTuli dasaxelebiT. daviTis gardacvalebis Semdgom, basilma 1008 

wels es miwa da vanis tba SeuerTa bizantiis imperias.

es aneqsia daviTis vaJs, mefe bagrat III­s ar moswonda, ris 

gamoc daiwyo ZmaTaSorisi omi. 1014 wels bagrat III­is vaJma giorgi 

I bagrationma (1014­1027 ww.) miiRo afxazeTis, kaxeTis, qarTlis 

teritoriebi memkvidreobiT, da taos teritoria, romelzec xangrZlivi 

drois manZilze iyo moTxovna, rac bizantielebis xelSi iyo. amis gamo 

man Tavisi 7 wliani mefoba gaatara sisxlian da uSedego teritoriuli 

mTlianobisTvis brZolaSi bizantiasTan. somxebis daxmarebiT, 

1

  qarTuli fokas 

Phokas 

klanis samxedro liderebi saukuneebis manZilze 

konkurencias uwevdnen bizantiel imperators. 602 wels maT konfliqts 

moulodneli Sedegebi mohyva: sparseTis sasanidma mefe xosrom II  Khosrau 

(590­628 ww.) samefo taxti moipova imperator mauricis Maurice  (582­602) 

mxardaWeriT. samagierod man Zalaufleba somxeTze, iberiasa da lazeTze 

bizantias gadauloca. 602 wels bizantiis es imperatori moklul iqna 

general fokas mier, ramac xosros SurisZieba gamoiwvia da man ieriSi 

miitana bizantiis winaaRmdeg. Tumca aSkara iyo misi meore mizanic, rom 

aneqsirebuli yofiliyo bizantiis rac SeiZleba meti teritoria. misma 

jarma  614 wels mTeli anatolia, siria, ierusalimi da egviptec ki aiRo, 

magram arabebi ar gaunadgurebia, radgan amis aucilebloba ar iyo. arabebi 

im dros SeumCnevalad iyvnen. islami swored am dros aRmocenda. cnobilia 

muhamedis werili xosros saxelze, mas zoroastrianizmis sanacvlod 

islamis religia erwmuna. male fokas memkvidrem, heraklem 

Heraclius 

Sekriba 

jari da 629/360 w.­Si brZola wamoiwyo mTeli dakarguli teritoriebis 

dasabruneblad, magram 620 wels muhameds saocari mogzauroba hqonda 

ierusalimSi angeloz gabrielTan erTad, rodesac al­aqsas meCeTi 

Al­Aqsa 

Mosque 

aRmarTes ebrauli taZris nangrevebze, ris gamoc is dResac davis 

sagania.

---

36

axalgazrda da ambiciurma mefem, giorgi I­ma kvlav daipyro tao 

1015­1016 wlebSi. is Sevida aliansSi egviptis fatim xalifTan da al­

hakimTan  Al­Hakim (996­1021 ww.). ramac basili rTul situaciaSi Caayena. 

igi iZulebuli iyo, Tavi Seekavebina mwvave reaqciisgan giorgisgan 

miyenebul Seuracxyofebze.

bizantielebi mudmivad omobdnen bulgarelebTan, raTa SeezRudaT 

maTi qmedebebi. basils bulgarTa mmusvrels uwodebdnen misi 

Seubralebeli sisastikis gamo. man 15  000 bulgareli tyve daabrmava, 

100­dan mxolod erTs utovebda Tvalebs, raTa ukan wasuliyo 

TvalebdaTxril tyveebTan erTad. magram, rogorc ki bulgareTi 

daipyres, xalif al­hakimi mokles da jars saTaveSi Caudga basili, 

gaaZliera varangebis armia Varangian  Guards, raTa ebrZolaT saqarT­

velosa da somxeTis winaaRmdeg 1021 wels. damqancveli omi or wels 

gagrZelda, romelic bizantiis gamarjvebiT dasrulda. mefe daviTma 

tao, kola, artaani, javaxeTi da Cvili vaJi bagrati mZevlad gadasca 

basils  1022 wels

1

. 

sabednierod, ugunuri brZola Tanaqristianebs Soris dasrul­

da. konstantinopolma daafinansa sveticxovlis monastris rekonst­

ruqcia, mcxeTis mTavari sakaTedro taZari. 1027 wels mefe giorgi I 

moulodnelad gardaicvala da dakrZalul iqna dedaqalaq quTaisSi, 

bagratis taZarSi. giorgi I orjer iyo daqorwinebuli – pirvelad 

somxeTis princesaze mariam vaspurakanze, romelTanac hyavda vaJi, 

ufliswuli bagrati, xolo meored alanebis princesaze.

miuxedavad imisa, rom basil II­m miitaca sakamaTo teritoriebi, 

qarTvelma mefeebma SeinarCunes damoukidebloba da gaaerTianes 

qarTuli miwebi. mamis sikvdilis Semdeg bagrati bizantiis tyveobidan 

daubrunda saxls, raTa gamxdariyo saqarTvelos mefe bagrat IV (1027­

1072 ww.), romelsac colad hyavda alaneli borena, vinc daafinansa 

ierusalimSi sionis mTaze mdebare qarTuli monastris rekonstruqcia. 

misi qaliSvili maria (mariami) miTxovda or bizantiel imperators, 

romelTac gauCina bizantiis taxtis memkvidre. im dros es iSviaTi 

SemTxveva iyo bizantiis istoriaSi, radgan Cveulebriv, mxolod 

berZnebs irTavdnen colad. maria da misi deda borena gavleniani 

qalbatonebi iyvnen maTi politikuri da saqvelmoqmedo saqmianobis 

gamo, aTonis mTaze mdebare iveronis monastrisaTvis Sewirulobebis 

gagzavnis CaTvliT. ana komnenis (Komnene) mixedviT, mariami iseTi 

1

  norvegiis momavalma mefem, harald hardradam, Harald Hardrada, rogorc 

varangma daqiravebulma mebrZolma, qarTvelebTan erTad gailaSqra 

kaspTan axlos, sasireTSi, taos dasabruneblad.

---