22
Caldinebs (imave Calibebs) Chaldeans (or Chalybs) homerosma saxelad
rogorc aliZonebi Alidzons daarqva~. aseve, igi daJinebiT amtkicebda,
rom aliZonebi iberiuli tomi iyo. imxanad kavkasiaSi bevri patara
Zveli tomi dasaxlda, rogorc amas romauli da berZnuli wyaroebi
gvamcnoben. biZerebi Bidzers pompeusTan erTad ibrZodnen. homerosis
`iliadaSi~ Homer’s `Iliad~ (ixilavT momdevno TavebSi) Cven vkiTxulobT,
rom troas omSi ibrZodnen qarTuli tomebi – aliZonebi da makrinesebi.
kabadokielebi Cappadocians. wm. giorgi da wm. nino kabadokielebi
iyvnen. berZeni strabonic kabadokiidan iyo. kabadokiaSi daaxloebiT
200 miwisqveSa qalaqia, 18 sarTuliTa da 40 metris siRrmiT, mTeli
infrastruqturiT aRWurvili, sadac SeiZleba 30 aTasi adamiani
dasaxldes. is msgavsia sxva kldeSi gamokveTili qalaqebisa, rogorebicaa
– varZia da ufliscixe.
pelasgebi Pelasgians. vidre berZnebi (indoevropelebi) saberZneTis
teritoriaze gafarTovdebodnen, iq ukve arsebobda kulturulad
mowinave qarTuli tomi troas, kretas da mikenis Troy, Crete and Mycenae
centrSi. berZnebma maTgan gadaiRes damwerloba, soflis meurneoba,
nagebobebi da religiac ki, romelTac preolimpiur RmerTebs
uwodebdnen da romelTa Soris yvelaze mniSvnelovani iyo dionise.
pelasgebi iyvnen pirveli evropelebi, romelTac bosforis
srute gadakveTes da dasaxldnen evropis, momavali saberZneTis,
teritoriaze. humboldti wers pelasgel emigrantebze, romlebic
evropaSi gadasaxldnen, rogorc iberielebi Iberians. plutarqe
Plutarch dasZenda, rom swored maT aRmoaCines romi. keltoiberielebi
dasaxldnen bretonsa da provansSi. baskoiberielebi gadasaxldnen
iberiis naxevarkunZulze. swored amitom pelasgebis mier mitovebuli
teritoria daikaves indoevropelma berZnebma CrdiloeTidan, Zv. w. me8
saukuneSi.
protoqarTvelebis gaerTianeba iberiis saxelmwifoSi
Sua saukuneebis qarTuli wyaro `moqcevai qarTlisai~ `Moktsevai
Kartlisai~ (`Conversion of Kartli~) gviyveba azosa Azo da misi xalxis Sesaxeb,
romelic arianqarTlidan iyo – protoiberielebis Tavdapirveli
samSoblodan, da romelic iyo midiuri da mogvianebiT aqemeniduri
sparseTi. ra Tqma unda, aleqsandre didis mier saberZneTis aqemeniduri
imperiis ganadgurebam Sansi misca iberielebs ganesazRvraT sakuTari
bedi. kidev erTi qarTuli qronika `qarTlis cxovreba~ (`qarTlis
istoria~) `Kartlis Tskhovreba~ (`History of Kartli~) gvamcnobs, rom azo
23
iyo warmoSobiT arianqarTveli da rom gaxldaT aleqsandre didis
oficeri. rogorc wyaro iuwyeba, man amoxoca adgilobrivi mmarTvelis
ojaxi da daipyro teritoria, romelic mis mflobelobaSi iyo, sanam
Zv. w. me4 saukuneSi adgilobrivma mmarTvelma mefe farnavazma Pharnavaz
ar daamarcxa.
plutarqe wers, rom `iberielebi arasdros yofilan dapyrobilni
midielebis an sparselebis mier, isini mudmivad Tavs aRwevdnen
aleqsandre dids~. manamde, Zv. w. 401400 wlebSi cnobili berZeni
generali daiZra 10 000 jariskacTan erTad mcire aziidan da oqros
kolxeTidan, romelic aseve kargad iyo cnobili saberZneTSi
argonavtebamde. rogorc qarTuli wyaroebi gvamcnoben, aleqsandre
arasdros Sesula kavkasiaSi rogorc dampyrobeli, radgan sulieri da
ezoTeruli Sedegebis SiSi hqonda.
sxvaTa Soris, aliansma qsenofontesTan erTad Tavi daaRwia
sparseTis batonobas da Zv. w. 331 wels, mas Semdeg, rac aleqsandre
didma daamarcxa darous III, Camoyalibda gaerTianebuli saqarTvelos
monarqia.
farnavaz I Pharnavaz Zv. w. 302237 wlebSi iyo iberiaqarTlis
pirveli mefe, romelmac daaarsa qristianobamdeli dinastia. is miiCneva
qarTvelebis miTiur aRmomCenad. farnavazis saxelis nawili sparsuli
Zirisaa, rac `RvTaebriv sikaSkaSe~s niSnavs. rogorc sparseTis
uZvelesi miTebidan vigebT, farnavazis deda sparseli iyo. man Tavisi
da SerTo colad egrisis (kolxeTis) mmarTvels da iberia da egrisi
gaaerTiana monaTesave saxelmwifoebad. gamoiwvia azoni, romelmac
dauxoca winaprebi, da mokla brZolaSi. gaerTianebul saxelmwifoSi,
mcxeTasTan axlos, aaSena cixe, romelsac uwoda armazcixe da daadgina
armazis mTvaris kerpi. ganaxorciela qarTuli enis reforma da Seqmna
qarTuli anbani, romelmac Caanacvla arameuli damwerloba, rasac
qristianobamdeli arqeologiuri dokumentebi mowmobs.
ase rom, aRmosav
le
Tis iberiaqarTliTubalimeSexi IberiaKart li
TubalMeshekh da dasav leTis diaoxikolxeTiegrisi DiaochiColchisEgrisi
gaerTiandnen erT saxelmwifod, romelsac bediswerad ergo ebrZo la
gadarCenisTvis or Zlier saxelmwifosTan: mi diansparseTiranelebTan
da ro mael bizantielebTan (mogvianebiT TurqeTi).
iberieli mefeebi Tavisive miwebze warmoSobiT iyvnen iranelebi,
somxebi, afxazebi, osebi, durZukebi Dzurdzurks (CeCnebi an inguSebi).
iberieli mefeebi tolerantebi iyvnen da TavianT miwebs uTmobdnen
emigrantebs, raTa dasaxlebuliyvnen, magaliTad, ebraelebs mcxeTis
zanavis meoTxedi. amave dros, iberielebi migraciaSi midiodnen
intensiurad, raTa ukeTesi adgili epovaT sacxovreblad (pelasgebis
24
saxeliT) da ase daarsda
dasavleT iberia. miu
xe
davad imisa, rom Zal
ze sastiki omebi iyo,
iberielebi mona wi leob
dnen im drois yve
la
brZolasa da ka tak liz
mebSi. kavkasiis sa mi qve
yana – iberia, som
xeTi
da albaneTi – ebrZoda
erTmaneTs an mezobel
qveynebs – iranparTias,
rumineTs, silusidis im
pe rias, pon tos, skvi Teb
sa da sxv.
Zv. w. 66 wels pontos
imperiis damarcxebis
(pon tos mefe miTridate VI)
1
Semdeg, romaelma generalma gnus pompeusma
Gnus Pompeus daiwyo saomari moqmedebebi somxeTis, albaneTisa da iberiis
winaaRmdeg. somxeTis mefis tigranis damarcxebis Semdeg, pompeusi
daiZra qarTlisa da albaneTisken. Zv. w. 65 wels mefe artagi (igive
artosi Zv. w. 7863 ww.) iZulebuli gaxda danebeboda. strabonisa da
plutarqes cnobebiT, iberiis mefes pompeusisTvis ZRvnad miurTmevia
masiuri oqrosgan dazadebuli sawoli, magida da samefo taxti, rac
SesaZlebelia protoqarTvelebis mier wamoRebuli iqna babilonis
dacemis Semdeg. plutarqes Tanaxmad, imave wels pompeusi SeiWra
albaneTSi da albaneTis mefe daamarcxa. plutarqe aseve dasZenda, rom
`pompeusi brZolis Semdeg kaspiis zRvisken gaemarTa, magram 3 dReSi
ukan mobrunda, radgan bevri adamiani daiRupa qvewarmavlis nakbeniT,
somxeTTan man ukan daixia~. Zv. w. 63 wels pompeusma samxreTisken,
selevkidebis qveynebisken gadainacvla, SemoierTa siria da daaarsa
iudeis proteqtorati, sadac ieso daibada.
albaneTi, kavkasiis mesame samxreT saxelmwifo, romelic axlandeli
azerbaijanis teritoriazea. `albaneTi~ laTinuri sityvaa da niSnavs
`mTian miwas~. kavkasieli albanelebi iyvnen ibero-kavkasieli xalxi.
1
rodesac romisTvis brZolaSi iulius keisarma pompeusi daamarcxa, pontos
mefe miTridate, pompeusis mier dasmuli, ajanyda, magram keisarma ajanyeba
CaaxSo. is Tavis cnobil moxsenebaSi werda: `Veni, vidi, vici...~
`pompeusis xidi~ mcxeTaSi, aSenebuli pompeusis
legionerebis mier
Dostları ilə paylaş: |