Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги



Yüklə 27,58 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/64
tarix30.04.2018
ölçüsü27,58 Kb.
#40837
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   64

ahamiyati.  ―Qizil  kitob‖da  hayvonlarning  kamayishi  va  muhofaza  qilishga  doir  tadbirlar. 
―Qizil kitob‖ga kiritilgan noyob hayvon turlari.  
 
Maxsus qo‗riqlanadigan xududlar 
 
O‘zbekistonda  maxsus  muhofazaga  olingan  xududlar.  ―Jayron‖  ekomarkazi.  Ugam-
Chotqol  milliy  bog‘i.  Davlat  qo‘riqxonalari.  Davlat  buyurtmaxonalari.  O‘simliklar 
dunyosining ekologik muvozanatini saqlash dolzarb masala.  
 
Ekologik xavfsizlik, uzuluksiz rivojlanish, ta‘lim va tarbiya konsepsiyasi 
Muhit holatini nazorat qilish monitoringi. Ekologik ekspertiza. 
 
Global  tizimidagi  monitoringlar  bazasini  kosmik  va  hisoblash  texnikasi  tashkil  etadi.  Shu 
narsa  ma‘lumki  ,  sun‘iy  yer  yo‘ldoshlar,  uchuchivsiz  va  uchuvchili  boshqarilayotgan 
yo‘ldoshlar    Yer  biosferasida    sodir  bo‘layotgan  jaroyonlar    holatini  juda  muvaffaqiyatli 
kuzatmoqda, ayni vaqtda bu jarayonlarni yerdan turib kuzatish juda ham qiyindir. 
Jamyat  manfaatlarini  ko‘zlab  atrof-muhitni  muhofaza  qilish  talablariga  muvofiq  xo‘alik  va 
boshqa  ob‘ektlarning  faoliyatini  boshqarishning  muhim  tomoni  hamda  yagona  ekologik 
siyosatni  yurgizish  yo‘li  Davlat  ekologik  ekspertizasi  hisoblanadi.  Davlat  ekologik 
ekspertisasi respublikadagi ma‘lum bo‘lgan ekspert organlari tizimida alohida o‘rin egallaydi. 
U  ob‘ektlarni  kompleks  tarzda  baholaydi,  ya‘ni  ekologik,  ijtimoiy-iqtisodiy  tomonlaridan 
baholash  bilan  birga  unig  faoliyatini  o‘zgarish  oqibatlari  nimalarga  olib  kelishi,  shuningdek 
davlat  ekologik  ekspertizasi  ―tabiyat-jamiyat‖    tizimidagi  barcha  o‘zaro  bog‘lanishlar  va 
ziddiyatlarni har tamonlama  tahlil qiladi. 
 
Ekoloik xafvsizlik. Ekologik ta‘lim tarbiya 
 
Tabiyat va uning asosiy elementlari bo‘lmish suv, tuproq va havo zaharlandi. O‘simlik 
va  hayvonlar  vakillarini  qirdi,  ularning  sonini  kamaytirdi.  Natijada  million-million  yillar 
davomida turgun bo‘lgan tabiiy holat buzildi.  
Tabiatning  ekologik  barqarorligi,  turg‘unligi  va  uning  tabiiy  qonunlarining  buzilishiga 
tabiatning  kelajakdagi  ekologik  holati  qanday  bo‘lishini  oldindan  ko‘ra  bilmaslik  sabab 
bo‘ldi.  
Hozirgi  kunning  eng dolzarb muammolaridan biri  –fan texnika  yutuqlari  asosida aholi 
orasida  ekologik  ta‘lim-tarbiya  va  madaniyatga  oid  bilimlarni  oshirish  yo‘li  bilan  tabiat 
muhofazasini tezlashtirishning turli chora- tadbirlarini ishlab chiqishdir.  
 
Ekologiya fani bo‘yicha ma‘ruza mashg‘ulotlarining kalendar tematik 
rejasi 
 
t/r 
Ma‘ruza mavzulari  (barcha) 
 
soat 
1. 
I-Mavzu(bob). 
Ekologiyaga kirish,Autekologiya va ekologik 
omillar Hayot muhitlari: suv, er-tuproq, havo va tirik organizm. YAshash 
muhitlarining o‗ziga xosligi. Moslanish
 

 


2. 
II-Mavzu(bob). 
Populyasiya xaqida  ta‘limot Populyasiyaning 
tuzilishi unda organizmlarning joylashishi
 

3. 
III-Mavzu(bob). 
Biotsenoz va ekosistemalar xaqida ta‘limot 
Biotsenozlar (jamoalar) xaqida tushuncha,Organizmlar orasidagi 
munosabat tiplpri, turlararo munosabatlar
 

4. 
IV-Mavzu(bob). 
Biosfera xaqida ta‘limot. Biosfera xaqida umumiy 
tushuncha
 

5. 
V-Mavzu(bob). 
Amaliy va ijtimoiy ekologiya. Inson ekologiyasi 
Zamonaviy ekologik muammolarZamonaviy ekologik muammolar
 

6. 
VI-Mavzu(bob). 
Atmosfera xavosi va suv manbalarining 
ifloslanishi, va muxofaza qilish yo‗llari. Atmosfera havosining 
ahamiyati, uni iloslantiruvchi manbalar
 

7. 
VII-Mavzu(bob). 
Tuproqni ifloclantiruvchi manbalarining. 
Tuproq muxofazasi. Tuproqni floslantiruvchi man‘balar, zaharli 
kimyoviy moddalar.
 

8. 
VIII-Mavzu(bob). 
Bio xilmaxillik va uning muxofazasi  Biologik 
zaxiralar, ularning ahamiyati va muxofazasi
 

9. 
IX-Mavzu(bob). 
Ekologik xavfsizlik, uzuluksiz rivojlanish, ta‘lim 
va tarbiya konsepsiyasi. Muhit holatini nazorat qilish monitoringi. 
Ekologik ekspertiza
 

     Jami 
18 
 
 
Laboratoriya mashg‗ulotlarning tavsiya etiladigan mavzulari 
 
Hayot  muhitlari:  suv,  er-tuproq,  havo  va  tirik  organizm.  YAshash  muhitlarining 
o‗ziga  xosligi.  Moslanish.  Amaliy  mashg‗ulot  talabalarda  ekologik  omillar,  ekologiyaning 
vazifasi  va  ahamiyati  bo‗yicha  amaliy  ko‗nikma  va  malaka  hosil  qiladilar.  Tabiiy  ekotizim 
yoki  ekosfera  hayotni  rivojlanishiga  imkon  beradigan  yerning  tavsifi  va  abiotik  jismlarning 
majmuidan iborat. Ijtimoiy-iqtisodiy tizim esa insonning barcha atrof-muhitga (jonsiz va jonli 
tabiatga) bo‘lgan munosabatini bildiradi. 
Qo‘llaniladigan  ta‘lim  texnologiyalari:diologik  yondashuv,  klaster,Vertushka  metodi, 
bumerang, nilifar guli, venn diagrammasi, blits,T-sxemasi, o’z-o’zini nazorat. 
Adabiyotlar: A1; A2; A3; A4;V1; V2; V4; V6. 
 
Ekologik  omillar,ularning  organizmga  ta‘sir  etish  qonuniyatlari.  Ekologik  nisha. 
Ekologik  omillarning  xilma-xilligi  ularni  tasniflashni  taqozo  etadi.  Omillarni  tasniflashda 
ularni  xilma-xil  ta‘siri  emas,  balki  kelib  chiqish  manbaiga  qarab  ajratish  lozim.  Omilni 
aniqlashda uni tirik organizmlarga to‗g‗ridan-to‗g‗ri va o‗ziga xos ta‘siri muhim ahamiyatga 
ega.  
 
Muhit  keng  ma‘noda  qaralib,  uning  tarkibida  faollik    ko‗rsatuvchi  omillar  mavjud. 
Omillarni  ta‘sir  etuvchi  va  hayot  sharoiti  uchun  zarur  guruxlarga  ajratish  mumkin.  Ta‘sir 
etuvchi omillar tirik organizmlar hayotiga kuchli ta‘sir etib, ularning xatto irsiy hususiyatlari 
yoki  boshqa  ko‗rinishlardagi  o‗zgarishlarini  keltirib  chiqaradi.  Bularga  har-xil  mutagen 
omillarni (nurlanish va boshqalar) ko‗rsatish mumkin.  


Yüklə 27,58 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   64




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə