Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Murakkab masalalar ustida ishlash.

1. Yig‘indi va qo‘shiluvchilardan biri ma’lum bo‘lib, qo‘shiluvchilarni taqqoslashni talab qiladigan masalalar.

Shuni ta‘kidlab o‗tamizki, bu xildagi har qanday masa-laning ham yechimini ifoda yordamida tasvirlab bo‗lavyermaydi. Masalaning bosh savolini qo‗yishda biz yechimini alohida amallar bilan yozilishiga murojaat qilishimizga to‗g‗ri keladi.

Aytilgan fikrni tasdiqlash uchun bunday masalani qaraymiz:

―Bog‗da 236 tup daraxt ekishdi, buning 127 tupi olma, qolganlari olcha. Qaysi daraxtlardan ko‗p va qancha ko‗p ekishgan?‖

Masalani tahlil qilib o‗quvchilar 236–127 (tup) olcha ekish-ganini aniqlashadi. Shundan keyin o‗quvchilar qiyinchilikka uchraydilar: masalaning bosh savoli shunday ifodalanganki, (236-127) ayirmaning qiymatini topmay turib, 127 sonidan 236 va 127 sonlarining ayirmasini ayirish kerak yoki kerakmasligini bilish qiyin va aksincha. Shu sababli yechimni amallarni bajarish bilan yozish kerak. Yechimni amallar bo‗yicha izohlab yozish ushbu ko‗rinishda bo‗ladi:

1. 
   236–127=109 – bog‗ ekkan olchalar soni.
   
2. 
   127–109=18 – olchalarga qaraganda ortiq ekilgan olmalar soni.
   

2.