‘zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Yüklə 79,22 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə120/160
tarix24.12.2017
ölçüsü79,22 Kb.
#17347
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   160

m ualliflarining  asarlari  kirgan  «Toybnerian  kutubxonasi»  turkum ini  nashr 
.etishga  kirishdi.  Ushbu  turkum   kitoblari  maktabda  Q‘qitish  uchun  m atnlar 
saylanmasi  sifatida  foydalanildi.  Toybner  dasturiga  kirgan  matematika  va 
tabiiy  fan lar  b o ‘yicha  asarlar,  shuningdek  «Alis  N atur  und  Geisteswelt* 
(Tabiat  va  ru h   sohasidan)  ilm iy-om m abop  turkumi  bu  ilmlarning 
om m alashuviga  xizmat qildi.
«Bibliografiya  instituti»  nashriyotining  asoschisi  Karl  Yozef  Meyer 
(1796—1856)  halq  uchun  arzon  kitoblar,  qomuslarni  nashr qilardi.  U   1839 
yildan  1852-yilgacha  Brokgauz  ensiklopediyasi  bilan  raqobat  qiluvchi 
«M eyer ensiklopediyasi»  («Meyersche  Konversationslexikon*)ni  chop etdi.
1867-yilda  «Reklam»  nashriyotining  universal  kutubxonasi*  («Reclams 
Universalbibliothek»)  daftarchalari  om m abop  edi.  Nashriyotga  Anton 
Filipp  R eklam   (1807-1*896)  asos  solgan.  1828-yilda  u  o ‘z  bosmaxonasiga 
ham   ega b o ‘ldi.
I.  V eber  ksilografiya  ustaxonasida  illustrierte  Zeitung»  (Rasm lar  bilan 
bezalgan  gazeta)  firmasi  tom onidan  nashr  etiladigan  kitoblar,  m a’lum ot- 
nom alar  va  ilm iy-om m abop  nashrlar  uchun  yog‘ochda  gravuralami  tay- 
yorlab berib  turdi.
X IX  asrda  kitob  noshirligini  rivojlantirishda  bosmaxonalar  m uhim 
o 'rin  tutardi.  Kopengagenlik  Karl  Berendt  Lork  (1814-1905)  I.  Veber 
bilan  ham korlikda  «Bosmaxona  ishchilari  nemis  uyushmasi»  va  «Kitob  ishi 
xodim larining  nem is  uyushmasi»ni  yaratishda  qatnashgan,  matbaaga  oid 
asarlar  m uallifi  bo‘lgan.  U lar  hamkorlikda 
«Annalen  der  Typographie» 
(M atbaa  annallari)  jum alini  nashr  qilishdi  va  «Kitob  nashr  etish  tarixi 
bo‘yicha  q o ila n m a » n i  bosmadan  chiqarishdi.  Karl  Berendt  1856  yilda 
sotib  olgan  I.  N iesning  bosmaxonasi  va  satr quyish uskunasini  1868-yilda  u 
Vilgelm  D rugulinga  (1822—1879)  pulladi.  Drugulin  asr  oxirida  o ‘z 
bosm axonasida  kitob  chop  etishni  y o ‘lga  qo‘ydi.  1928-yilda  bosmaxona 
«Officin  H aag-D rugulin»  (Gaag-D rugulin)  firmasi  tarkibiga  kirdi.
K.  R yoderning  bosmaxonasi  1847-yilda  nashriyot  tarm og'ida  tashkil 
qilindi.  «Inzel-Ferlag»  nashriyotining  buyurtmalari  bo'yicha  faoliyat  yurit- 
gan  «Spam er  bosmaxona»siga  1875-yildan  Otto  Zoyberling  rahbarlik  qila 
boshladi.  XX  asr  boshida  G erm aniyaning  yangi  kitob  san’atida  yetakchi 
o ‘rin tu tg an   «Pyoshel und  Trepte»  bosmaxonasiga  1870-yilda asos  solindi.
1877-yili  Berlinda  keyinchalik  ulkan  korxonaga  aylangan  «Ullshtayn» 
nashriyotining  bosmaxonasi  tashkil  etildi.  U  kitoblar  bilan  birga  gazeta- 
jurnallar  c h o p   etishga  ixtisoslashgandi.  «Ullshtayn-Presse»  bosmaxonasi 
ko‘p  nusxalarda  m atbaa  m ahsulotlarini  chop  etishi bilan  m ashhur edi.
1851-yili  tashkil  qilingan  Prussiya  bosmaxonasini  Germaniya  davlati 
1879-yilda  sotib  oldi.  Unda  pullar,  qirrtWiatli  davlat  qog‘ozlari  va  rasmiy 
hujjatlar,  shuningdek  kitoblar  ham  chop  etilardi.  1892-yilda  bosmaxonaga 
Prussiya  F an iar  akademiyasining  sharqiy va  maxsus harf (shrifl)lari  berildi.
Ikkinchi ja h o n   urushi davrida  bosmaxona  faoliyati to ‘xtadi.  Shu  yillari 
ko'pgina bosm axonalar vayron b o ‘ldi.  1945-yilda ulam i tiklash boshlandi.
Im periya  bosmaxonasidan  a w a l  XIX  asrda  unga  o ’xshash  Avstriya 
davlat  bosm axonasi  dunyoga  dovruq  taratdi.  Y.  Degen  va  Aloiz  Auer
www.ziyouz.com kutubxonasi


(1813—1869)  uning  rahbarlari  bo'lgan.  Degen  dastlab  kitob  savdosi  bilan 
shug‘ullangan,  1801-yiIda  harf quyuvchi  ustaxonani,  keyinchalik  esa  keng 
faoliyat  yurita  boshtagan  bosmaxonani  jihozladi.  1814-yilda  bosmaxona 
davlat  tasarruflga  o ‘tgach,  Degen  uning  birinchi  direktori  etib  tayinlandi. 
0 ‘sha  paytdagi  harf  teruvchi  Aloiz  Auer  esa  1841-yildan  boshlab 
korxonaga  rahbarlik qila  boshladi.
Fransiyadagi  yirik  nashriyot-matbaa  firmalari  orasida  1826-yilda 
Parijda  Lui  Kristof  Fransua  Ashett  (1800—1864)  tashki!  etgan  «Librer 
Ashett*  firmasi  alohida  o ‘ringa  ega.  Bu  korxona  1833-yildan  boshlab o ‘quv 
adabiyotlarini,  1852-yildan  badiiy  asarlarni  chop  eta  boshladi.  Firma 
bosqichma-bosqich 
universallashib 
borarkan, 
Belgiya, 
Shveysariya, 
Ispaniya va boshqa  mamlakatlarda sho‘’ba korxonalarini  tashkil qildi.
Per  Laruss  1852-yilda  (1817—1875)  Parijda  asos  solgan  nashriyot 
.a w a l  darsliklar,  qomusiy  adabiyotlar  nashr  etish  bilan  dong  taratdi.  1866—
1867-yillarda  u  15  jildlik  «XIX  asrning  Katta  universal  qomusi»ni  bosib 
chiqardi.
AQSHning  yirik  nashriyotlari  orasida  1817-yiIda  tashkil  etilgan 
«Xarper end  Brazers»  firmasini,  1848-yilda  N yu-Y ork shahrida Jorj  Palmer 
Putnam  (1814—1872)  tom onidan  tashkil  etilgan  nashriyotni  hamda  1897- 
yilda  vujudga kelgan  «Dabldey  Ko»,  firmasini t a ’kidlash  lozim.
Rossiyada  1801-yilda  Yekaterinaning  xususiy  bosmaxonalar faoliyat ini 
takomillashtirish  haqidagi  farmoni  e ’lon  qilingach,  matbaachiiik  ravnaq 
topa  boshladi.  1807-yil  5-avgustdagi  farmon  bilan  gubem iya  boshqaruvlari 
qoshida  bosmaxonalar  tashkil  qilindi.  Bu  esa  qishioqlarda  kitob  nashrini 
yo‘lga  qo‘yish  va  rivojlantirish  uchun  moddiy-texnikaviy  negiz  yaratdi. 
XIX  asrning  birinchi  choragida  100  ga  yaqin  kitob  (asosan  badiiy  asarlar) 
chiqargan  P.  Beketovning  (1761—1836)  noshirlik  faoliyati  kengaydi.
XIX  asming  ikkinchi  choragida  rus  noshiri  Aleksandr  Smirdin  (1794—
1857),  V.G.  Belinskiy  ta ’biri  bilan  aytganda,  «rus  adabiyotida  keskin 
burilish  sodir  etdi».  U   Rossiyada  birinchi  bo‘lib  yozuvchilarga  katta  qalam 
haqi  to'lay  boshladi,  bu  esa  adabiyotni  yanada  rivojlantirishga  ko‘mak- 
lashdi.
XIX  asrning  ikkinchi  choragi  Glazunovlar,  Selivanovskiylar,  Piyushar, 
Slenin,  Rene-Semen  va  boshqalarning  kitob  nashr qiluvchi firmalari  uchun 
kuchayish  davri  bo‘ldi.  Bosmaxonalar  ishi  mexanizatsiyalasha  boshladi.
1817—1873-yiIlarda  «Kyonig  und  Bauer»  nem is  firmasi  tomonidan 
tayyorlangan  2000  ta  yassi  bosma  mashinalardan  392  tasi  Rossiyaga 
yetkazib  berildi.  1828-yilda  Peterburgdagi  Aleksandr  manufakturasida 
bosma mashinalar  ishlab chiqarish yo‘lga  qo‘yiIdi.
XIX  asrning  so‘nggi  choragida  nashriyot  firmalarini  tashkil  etish 
jarayoni boshlandi.  U lardan  eng  muhimi  1876-yilda  Ivan  Dmitrievich  Sitin 
(1851-1934)  tom onidan  tashkil  etilgan  firma  edi.  Peterburglik  kitob 
noshiri  Mavrikiy  Osipovich  Volf  (1825—1883)  asosan  puldor  kitobxonga 
e ’tiborini  qaratdi.  U  jah o n   m um toz  adabiyoti  vakillarining  boy  rasmlar 
bilan  bezatilgan  nashrlarmi  chiqarish  y o iin i  tu td i.  1870-yilda  Adolf 
Fedorovich  Marks  (1838—1904)  tomonidan  asos  solingan  «Niva»  jum ali
www.ziyouz.com kutubxonasi


Yüklə 79,22 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   160




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə